Раҫҫейӗн чукун ҫулӗ авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче хӑрушсӑрлӑх рейчӗ иртессине пӗлтерет. Мероприяти ирхи тӑххӑрта пуҫланмалла. Ӑна Шупашкар 9-мӗш километр — Шупашкар-2 тӗлӗнче йӗркелӗҫ. Пӗтӗм ҫӗршывӗпех пулакан «Внимание, переезд!» (чӑв. Асӑрханӑр, каҫмалли вырӑн) уйӑхлӑхпа ҫыхӑннӑ рейда Чӑваш Енӗн ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑх инспекторӗсем хутшӑнмалла.

Акцие ирттернри ахальтен мар. Водительсем ҫул-йӗр правилине пӑхӑнманнине кура чукун ҫулсем ҫинче инкексем сиксе тухаҫҫӗ.

Кӑҫал кӑна Чулхулари чукун ҫулӑн Хусанти регионӗнче 6 авари пулнӑ, вӗсенчен пӗри — Чӑваш Енре. Утӑ уйӑхӗн 9-мӗшӗнче 10 сехет те 59 минутра Лапсар патӗнче Hyundai машина пуйӑспа ҫапӑннӑ. Машинист пуйӑса васкавлӑ чарсан та инкекрен пӑрӑнма май килмен.

Республикӑри ҫул-йӗр ҫинчи тӑрӑма фото- тата видеокамерӑсем сӑнаса тӑрасси йӑлана кӗнӗ. Унтан та ытларах — ҫӗннисене те вырнаҫтараҫҫӗ. Ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнче «Автоураган», «Азимут», «ТРАФИК-СКАНЕР-СМ» ятлӑ ҫӗнӗ комплекссене ӗҫлеттерсе янӑ. Вӗсене Канашра (Ленин проспекчӗ тата Чкалов урамӗ, Ҫӗнтерӗве 30 ҫул тата Пушкин урамӗсем хӗресленнӗ ҫӗрте), Шупашкарта (Ленин проспекчӗ тата Гагарин урамӗ хӗресленнӗ тӗлте), ҫавӑн пекех Хыркасси ялӗ патӗнчи «Волга» (чӑв. Атӑл) М-7 ҫул ҫинче вырнаҫтарнӑ. Автомат мелӗпе ӗҫлекен камерӑсем светофорӑн хӗрле ҫутипе каҫнине, чарӑнмалли лини ҫине кӗрсе кайнине, сулахай е сылтам енне пӑрӑннӑ чухне ҫул-йӗр правилине пӑснине ӳкерсе илеҫҫӗ.

Камерӑсене ӗҫлеттерсе ярассипе халӗ ӗҫсем Ҫӗрпӳ районӗнче (М-7 ҫул ҫинчи «Кирпӗч савучӗ» чарӑну тӗлӗнче); Канаш районӗнче («Ҫӗрпу–Чӗмпӗр» ҫу ҫинчи 44км+100м паллӑ тӗлӗнче); Шупашкар районӗнче (Шупашкара Хӗвелтухӑҫ тата Хӗвеланӑҫ енчен пырса кӗнӗ ҫӗрте) пулӗҫ. Вӗсем авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнчен ӗҫлесе каймалла.

Тӗнче тетелӗсенчи ушкӑнсенчен пӗринче Константин Ишутов блогер Чӑваш Республикин тӗп хулинче ҫул сарма ытла та хакла ларнине пӗлтерет. Вӑл ҫырнине ӗненсен Шупашкарта асфальт сарма Мускаври метро тунинчен хакла ларать.

Константин Ишутов пӗр километр ҫул каланӑ тӑрӑх, Шупашкарӑн Ҫурҫӗр-Хӗвеланӑҫ районне хулан Ҫӗнӗ Кӑнтӑр районӗпе ҫыхӑнтаракан ҫулӑн пӗр километрне сарма 5,2 миллиард тенке ларать. Ҫав вӑхӑтрах ҫӗршывӑн тӗп хулинче 1 километр метро тума 4,5 миллиард тенкӗ кирлӗ-мӗн.

К. Ишутов блогер Шупашкарта метро тума Мускавринчен йӳнӗрех тесе йӗкӗлтешет, мӗншӗн тесен Чӑваш Енре ӗҫлекенсен шалӑвӗ Мускавринчен йӳнӗрех, ҫӗр айӗпе иртекен коммуникаци пӑрӑхӗсене куҫарма та ҫӗршывӑн тӗп хулинчи пекех тӑкаклӑ мар.

Шупашкарти «Соляное» микрорайона «Чӑвашавтотранс» предприятин 24-мӗш номерлӗ автобусӗсем ҫӳренине вӑл тӑрӑхра пурӑнакансем пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Анчах вӑл маршрут сайра-хутра хутланӑран автобуса кӗтсе илме питех те хӗн. Ҫавна кура ҫынсен ирӗксӗрех альтернативлӑ транспорт: маршрут ГАЗелӗ, троллейбус, питех васкасан такси — шырама тиветчӗ.

Ирпе тата каҫпа, халӑх ӗҫе васканӑ самантра, 24-мӗш автобуса малашне кашни 15 минутра ҫӳретме шантараҫҫӗ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗ ӗнер хыпарланӑ.

24-мӗш маршрут Шупашкарти «Хулаҫум» вокзалтан «Элеватор» чарӑнӑва ҫитет. Унта вӑл Николаев урамӗпе иртсе «Энергозапчасть» чарӑну патӗнчен каять. Каялла та автобус маршручӗ ҫав ҫулпах иртет. «Соляное» микрорайонпа ҫыхӑнтаракан маршрут вӑл тӑрӑхрисемшӗн тинех меллӗ пулӗ.

Ҫурла уйӑхӗн 30-мӗшӗнче ӑна-кӑна туянма тесе тухнӑскер яла телевидени, Республика пуҫлӑхӗн представителӗсем килнӗ тенине илтсен унталла ҫул тытрӑм. Халӑх умӗнче ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Фомин В. В. 7 уйӑхлӑхра мӗнле ӗҫленӗ пирки савӑнса отчет ирттерет.

Пухӑва бюджетра ӗҫлекенсене кӑна чӗннӗ пулас. Миҫе ҫын Чӑваш енри Муркаш районӗнчи Юнкӑ ял тӑрӑхӗнче вӗсем? Вара ялти пенсионерсем, колхозниксем тата ытти сферӑра ӗҫлекенсем пуҫлӑхсемшӗн хура пӑнчӑ анчах пулсан мӗн тума утатпӑр-ши суйлава? Тӗлӗнмелле!

Аван ӗҫлесе пырать иккен пирӗн ял хуҫи. Кӑпас ялӗнче туса пӗтереймен ҫул, амбулаторинче шыв ҫукки, Ҫамрӑксен урамне кӗрекен ҫул ҫӑрӑлса выртни, центрпа иртекен асфальт ҫул юрӑхсӑра тухни, Явӑльня, Мӑнъял, Ҫамрӑксен урамсенене тивӗҫтерекен шыв башни паян-ыран ӳкме пултарни,– пӗри те ун ӗнсине хыҫмалли ӗҫсем мар иккен. «Халӑхпа пӗр чӗлхе тупса ӑнланса ӗҫлекен хуҫасем» ҫула май тесе МТС вышки ҫине те ҫитрӗҫ. Чунӗ тулса ҫитнипе калаҫма ал ҫӗклекенсене сӑмах памаҫҫӗ. Сӑмахпа путарма тӑрӑшаҫҫӗ, влаҫа юрама юратакан япшар чӗлхесем.

Малалла...

Канаш хулинчи Коллекторсен урамӗнчи ҫула вак кирпӗчпе тата пӑталлӑ хӑмасемпе юсанӑ. Унта темиҫе машина урапине шӑтарнӑ ӗнтӗ. Анчах ҫынсем ҫапах тарӑхмаҫҫӗ, ҫул юсанӑшӑн савӑнаҫҫӗ.

Халӗ унта пурӑнакан ҫынсем ҫӗнӗ ҫул ҫинчи пӑтасене тасатма тухаҫҫӗ. Ҫула саплама ҫӳп-ҫап илсе килнӗ, 25 тонна таякан эскаватор ӑна пусарнӑ. Ҫапах ҫӳп-ҫап ҫула туса пӗтерме ҫитмен – 200 метр ҫаплипех юлнӑ. Ҫынсен атӑ тӑхӑнса ҫӳремех тивет. Чылайӑшӗ вара ҫӳллӗ кӗлеллӗ пушмакпа ҫӳреме тахҫанах ӗмӗтленнӗ.

Хула администрацийӗн ЖКХ пайӗн пуҫлӑхӗ Дмитрий Байгулов каланӑ тӑрӑх, кӑҫал ҫав урамра мӗн тума пултарнине тунӑ. Ҫитес ҫул мӗн пуласси хальлӗхе паллӑ мар. Шел те, ҫитес 2-3 ҫулта харпӑр секторти ҫулсене тума палӑртман.

Йӗпреҫ районӗнчи Ҫӑкалӑх ялӗнче пурӑнакансем пылчӑк ҫӑрса ывӑннӑ. Унта тракторсемпе пысӑк машинӑсем ҫеҫ ҫӳрееҫҫӗ.

Кӑҫалхи утӑ уйӑхӗнче «Чӑвашупрдор» ҫынсене кунта тепӗр уйӑхран ҫул пулать тесе сӑмах панӑ. Вӑл «Партнер холдинг» пӗрлешӳпе килӗшӳ тунӑ-мӗн. Анчах паянхи кун та Ҫӑкалӑхра ҫул ҫук-ха.

Аукционра малтан ҫул хакне 34 миллион тенкӗ тесе палӑртнӑ. «Партнер холдинг» ӑна 28 миллион тенкӗпе выляса илнӗ. Кунашкал мелпе подрядчиксем 5 объекта илнӗ. Халӗ ытлашшине хапсӑннине ӑнланнӑ-тӑр. Анчах вӑхӑт шӑвать, ҫынсем вара асфальт ҫул пирки ӗмӗтленеҫҫӗ. Ара, миҫе ҫул пылчӑк ҫӑрса ҫӳреҫҫӗ те…

Укҫа шута юратать тесе ваттисем мӗн авалтан каланӑ. Апла пулин те Хӗрлӗ Чутай районӗнчи хӑш-пӗр тӳре-шара урӑхларах шухӑшланӑ-ши — хысна «туприне» тухӑҫлӑ тӑкакламан. Ку факта ҫынсем ушкӑнпа ҫӑхавланӑ хыҫҫӑн прокуратура палӑртнӑ.

Чӑваш Ен прокуратурине чутайсем хӑйсен тӑрӑхӗнчи Шукакасси ялӗнчи ҫула юсанӑ чух вырӑнти администраци укҫа-тенкӗпе тивӗҫлипе усӑ курмасть тесе евитленӗ.

Асӑннӑ яла ҫул тума подряд организацийӗпе 2015 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнчех килӗшӳ тунӑ-мӗн, анчах «Резон» подряд организацийӗ тивӗҫе кирлӗ пек пурнӑҫламан, ӑна ӗҫшӗн 49 процентне ҫеҫ тӳленӗ иккен. Строительство организацийӗ ӗҫе чарса лартнӑ пулин те Йӳҫпан ял тӑрӑхӗ нимӗнле мера та йышӑнман. Халӗ прокуратура подрядчик пирки прокуратура административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ, ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ ячӗпе асӑрахттару хучӗ ярса панӑ.

Шупашкарти юханшыв портӗнчен Атӑлӑн леш енне ҫӳрекен пӑрахучӗсем кӑҫалхи сезонта ыран юлашки хутчен ҫула тухмаллаччӗ. Ку йышӑнӑва Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков ҫу уйӑхӗнчи йышӑнусенчен пӗринче палӑртса хӑварнӑччӗ. Кӑҫалхи навигаци тапхӑрӗ ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пуҫланнӑччӗ.

Шупашкарти юханшыв портӗнче теплоходсене Атӑл леш енне ҫурлан 28-мӗшӗнчех каҫарма пӑрахнӑ. Ҫакна Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерствинче порт пӗлтерни тӑрӑх ҫанталӑк сулхӑнлатнипе тата пассажирсен шучӗ чакнипе сӑлтавланӑ.

Шупашкарти юханшыв порчӗ кӑҫал «Шупашкар — Сосновка — Шупашкар» тата «Шупашкар — Атӑлӑн сулахай ҫыранӗнчи пляж — Шупашкар» маршрутпа теплоходсем ҫӳретнӗччӗ.

Хальхи вӑхӑтра сӳтекен Мускав кӗперӗн юлашки-тӗлешкисемпе ҫырмасене хуплӗҫ тата хулари уйрӑм хуҫалӑх секторӗнчи ҫулсене юсӗҫ. Ун валли тимӗр-бетонран тунӑ конструкцисене катма-вӗтетме тивӗ.

Паянхи кун тӗлне Мускав кӗперне сӳтес ӗҫ вӑхӑтпа тан пырать. Кивӗ конструкцисене тӗппипе авӑн уйӑхӗнче салатса пӗтерме палӑртнӑ. Малалла кӗпер хывакансен ҫӗнӗ юпасем хӑпартма тивӗ. Пӗтӗмӗшле Мускав кӗперне 2018 ҫулта туса пӗтерме палӑртса хунӑ. Пурӗ ун валли 1,5 млрд тенкӗ тӑкаклӗҫ.

Кӗпере сӳтес ӗҫре хальхи вӑхӑтра икӗ смена тӑрмашать. Хӑш-пӗр пайсем 60 тонна таран тайнӑран кивӗ конструкцисене антарма 250 тонна йӑтма пултаракан кранпа усӑ кураҫҫӗ.