Тӗлӗнетӗп хамӑн паллаканӑмсенчен. Ҫӗрпӳ районӗнчи пӗр ялта пурӑнаҫҫӗ вӗсем. Кӳршӗллӗ Вӑрмар районӗнчен киле кайса кӗнӗ арҫын Ҫӗрпӳрен инҫех мар ялта ҫемйипе пурӑнать. Арӑмӗ те манашкал чӑвашах. Хӑй те манашкал чӑвашах. Вырӑнти ял хуҫалӑх предприятийӗ ура ҫинче ҫирӗп тӑнӑ вӑхӑтра иккӗшӗ те унта ӗҫленӗ: пӗри — фермӑра, тепри — механизаторта. Хальхи вӑхӑтра иккӗшӗ те Ҫӗрпӗве кайса вырнаҫнӑ: пӗри — стройкӑна, тепри — урам шӑлма. Ҫаксен хӗрӗпе ывӑлӗ те Ҫӗрпӳри шкула ҫӳреҫҫӗ.
«Мӗнрен тӗлӗннӗ-ши ҫак статья авторӗ? Пӗлӗшӗсем ялта пурӑнса хулара ӗҫленинчен-ши е лешсен ӗҫ вырӑнӗ тивӗҫтерменнинчен-ши?» — тесе пуҫ ватакансем ыйту хуравне кӗҫех тупӗҫ. Ҫук, ӑҫта тата кам ӗҫлени тӗлӗнтермест мана. Хайхи ҫак икӗ этем ачисемпе чӗлхисене хуҫа-хуҫа (акцентшӑн ӳпкелес килмест-ха, анчах вӗсен акценчӗ хӑлхана ытла та касать) вырӑсла пакӑлтатни. Лешсем те ашшӗпе амӑшне шелле пӗлмеҫҫӗ — вырӑсла калаҫаҫҫӗ. Илтмесен е уҫӑмлатмалли тупӑнсан: «Чо?» — тесе ыйтаҫҫӗ. Тепре шӑнкӑравласа калаҫмалли пулсан «созвОнимся» тесе килӗшсе татӑлаҫҫӗ.
Вӑрнар районӗнчи пӗр хӗрарӑм хӑйӗн ачине тивӗҫлӗ воспитани паманни пирки сайтра унччен ҫырса кӑтартнӑччӗ. Халӗ ҫав хӗрарӑм суд умӗнче явап тытнӑ. Приговорпа килӗшӳллӗн, ӑна ирӗкрен хӑтармасӑр 3 ҫул та 1 уйӑхлӑха айӑпланӑ.
Следстви тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, 2014 ҫултанпа 27-ри хӗрарӑм ачине тивӗҫлипе пӑхман. Ачан пурӑнмалли условисем япӑх пулнӑ. 2010 ҫулта ҫуралнӑ ачана амӑшӗ хӗненӗ те. Пӗчӗк сӑлтав тупӑнсанах амӑшӗ ӑна патакпа, телефон заряд тумалли шнурпа, вӗлтӗренпе ҫапнӑ.
Хӗрарӑм эрех ӗҫме кайнӑ чухне ачана килте питӗрсе хӑварнӑ. Пӗррехинче амӑшӗ пӗчӗкскере вӑрмана шашлӑк пӗҫернӗ ҫӗре илсе кайнӑ. Хайхискер ывӑлне унта манса хӑварнӑ. Арҫын ача аташса кайнӑ, ҫапах киле каймалли ҫула шыраса тупнӑ.
Раҫҫейре «Ҫемье – 2016» конкурс иртнӗ. Палӑртма кӑмӑллӑ: унта Чӑваш Енри ҫемье ҫӗнтернӗ.
Вӗсем — Надеждинсем. Вӗсем хӑйсен виҫӗ ачисӗр пуҫне хӳтте илнӗ тепӗр шӑпӑрлана ура ҫине тӑратаҫҫӗ. Малтанах вӗсем ача ҫуртӗнчен йӗкӗреше илме шухӑшланӑ. Анчах Даун чирӗпе нушаланакан Димӑна курсан ӑна килӗштернӗ.
Волонтерсем ача кӗҫех 4 ҫул тултарассине пӗлтернӗ. Кун хыҫҫӑн ӑна психоневрологи интернатне куҫарӗччӗҫ, 18 ҫул тултарсан ваттисен ҫуртне ярӗчӗҫ. Анчах халӗ вӑл ҫемьере, Надеждинсем патӗнче, ӳсет.
Халӗ Дима ташӑ студине ҫӳрет, конкурссене те хутшӑннӑ. Надеждинсем кӑҫал «Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи ӑнӑҫлӑ ҫемье» фестивальте ҫӗнтернӗ. Унтан Раҫҫей шайӗнчи конкурса лекнӗ. Унтан та вӗсем ҫӗнтерӳпе таврӑннӑ.
Хӗрарӑмсене килте пусмӑрлани, вӗсене хӗнени пирки маларах та калаҫатчӗҫ. Юлашки ҫур ҫулта ку тема тата ҫивӗчленчӗ темелле: РФ Пуҫиле кодексне апла та улшӑну кӗртмелле терӗҫ, капла та. Саккуна ҫыракансем ҫапӑҫакан этеме малтанласа штрафласан та ҫитет тесшӗн те пулчӗҫ.
Малтанласа штрафласан та тени, ман шутпа, питех те айванла пуҫару. Ҫӗршыври е пирӗн республикӑри вӑтам ҫемьене илсен, ӑна пуян тееймӗн. Нумайӑшӗ пӗр ӗҫ укҫинчен теприччен саплаштаркаласа-ҫитеркелесе пырать. Паян чылайӑшӗ ипотекӑпа пурӑннӑран укҫан сумлӑ пайӗ унта тухса каять. Ҫапӑҫакан ҫемьери арҫынна штрафлаҫҫӗ тейӗпӗр. «Кӗмӗл» килтен (ачасене илсе парас пылак ҫимӗҫрен, шкулти е пахчинчи тӑкак валли тесе уйӑрас укҫаран, тепӗр уйӑх ӗҫ укҫиччен ҫӑнӑх-кӗрпе туянса хурассинчен) кайнине хӗрарӑм аван ӑнланать. Ҫакна шута илсе те вӑл йӗрке хуралҫисене пӗлтериччен ҫиччӗ виҫсе пӑхӗ.
Халӗ вара статистикӑна илсе кӑтартар. «Ҫамрӑксен хаҫатӗнче» Алина Изман журналист ҫапларах цифрӑсем илсе кӑтартнӑ: «Раҫҫейре кашни сехетре пӗр хӗрарӑм упӑшки е пӗрле пурӑнакан арҫын хӗненӗрен вилет.
Канаш районӗнчи Сухайкассинче пурӑнакан Матвеевсем кӗҫех пысӑк та хӑтлӑ ҫӗнӗ ҫурта пурӑнма куҫӗҫ. Нумай ачаллӑ ҫемьен пысӑк ӗмӗчӗ пурнӑҫланать.
Икӗ хутлӑ ҫурта «ПМК-400» тулли мар яваплӑ общество подряд организацийӗ хӑпартнӑ. Пӳлӗмсене хӑтлӑлатнӑ, обой ҫыпӑҫтарнӑ, линолеум сарнӑ. Ваннӑй та, туалет та пур. Йӑлтах — пӳртре. Матвеевсен савӑнса пурӑн кӑна.
Пӳрт 85,4 тӑваткал метр. Унта пилӗк ачаллӑ Матвеевсене хӗсӗк пулмӗ. Вӗсем тӑватӑ хӗрпе пӗр ывӑл ҫитӗнтереҫҫӗ. Матвеевсем ҫӗнӗ ҫурт уҫҫине кӗҫех илӗҫ.
Пӗрремӗш каналпа кӑтартакан «Мужское/Женское» телекӑларӑмра ӗнер Ҫӗнӗ Шупашкарти Зинаида Киргизовӑпа, вӑл пӑхакан ачапа Ярославпа тата виҫҫӗри арҫын ачан амӑшӗпе ҫыхӑннӑ сюжет кун ҫути курчӗ.
Пӑтрашуллӑ историрен ҫакӑ палӑрчӗ. Хӗрарӑм икӗ уйӑхри тӗпренчӗкне няньӑна парса хӑварнӑ. Пӑхнишӗн вӑл укҫа тӳлесе тӑнӑ, анчах ачипе кӑсӑкланман. Чирлесен те пӗчӗкскерпе пульницӑна няня выртнӑ. Зинаида Киргизован пӗлӗшӗ ӗнентернӗ тӑрӑх, Надя (ньянӑна вӑл хӑйӗнпе малтанласа Регина тесе паллаштарнӑ. — Авт.) ӳтне сутса пурӑнать. Халӗ унӑн тепӗр ача, хӗр, ӳсет.
Кӑларӑма Надьӑн шӑллӗ, йӑмӑкӗ тата амӑшӗ килнӗ. Вӗсен ялти пӳртне те кӑтартрӗҫ: пӗчӗк, кивӗ йывӑҫ пӳрт, хуралтисем те кивӗ. Анчах сысна та мӑйракаллӑ шултра выльӑх тытаҫҫӗ. Надя вӗсене ачана ашшӗпе тата асламӑшӗпе усрани пирки каланӑ пулать.
Ярослав шӑпине, вӑл кампа пурӑнассине суд татса парӗ.
Канаш районӗнче кӗҫех нумай ачаллӑ виҫӗ ҫемье ҫӗнӗ ҫурта пурӑнма куҫӗ. Районта икӗ ҫулта 7 ҫӗмье ҫӗнӗ пӳрт ӗҫкинче савӑннӑ ӗнтӗ.
Нумай ачаллӑ Татьяна Николаева ҫӗнӗ ҫурта пӑхса ҫаврӑннӑ. Ку ҫурта ҫу уйӑхӗнчех хӑпартма тытӑннӑ. Пӳртре йӑлтах пур: канализаци, газ, шыв. Ҫӑл та картишрех.
Ҫурта юпа уйӑхӗн вӗҫӗнче ӑшӑтма тытӑнӗҫ. Ун чухне Николаевсем ҫӗнӗ пӳрт ӗҫки тума пултарӗҫ. Хальлӗхе ҫемье хунямӑшӗ патӗнче пурӑнать.
Ҫемьере тӑхӑр ҫын: упӑшкипе иккӗшӗн пилӗк ача, хунямӑшӗн тата мӑнук пур. Пысӑках мар ҫуртра, паллах, хӗсӗкрех.
Ҫурт ҫумӗнче пахча та пур. Ҫурта ял хӗрринче мар, варринче хӑпартни те савӑнтарать ҫемьене. Унччен унта ватӑ хӗрарӑм пурӑннӑ. Вӑл вилсен вырӑнти влаҫ ун вырӑнӗнче ҫӗннине хӑпартнӑ. Вӑрӑмпуҫ ялӗнче нумай ачаллӑ ҫемьене пӗрремӗш хут ҫурт туса панӑ тӗслӗх ку.
Канашра пурӑнакан каччӑна шыраҫҫӗ. Вӑл Мускавран пуйӑспа таврӑннӑ чухне ҫухалнӑ. Александр Степановӑн юлташӗсем каланӑ тӑрӑх, вӑл тупӑннӑ, анчах килте курӑнма васкамасть.
Саша ҫухалнӑранпа 13 кун иртнӗ. Ашшӗ-амӑшӗ тата юлташӗсем ӑна шырани пирки хыпарсем ҫыпӑҫтарса тухма ӗлкӗрнӗ, полицие пӗлтернӗ.
Юлташӗ ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, Саша чӗрӗ-сывах. Халӗ вӑл тӑванӗсемпе те, юлташӗсемпе те калаҫасшӑн мар. Сашӑна, паллах, килте питӗ кӗтеҫҫӗ. Ашшӗ-амӑшӗ пӑшӑрханать.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл ашшӗ-амӑшӗпе хирӗҫсе кайнӑ. Вӗсем ют хулари ӗҫ пирки тавлашнӑ-мӗн. Саша телефонпа ҫыхӑнӑва тухмасть, халӑх тетелӗнчи страницине кӗмест.
Александр Степанов ӑҫтине пӗлекенсене 8-919-676-78-68 номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта 13-ри хӗрача тата 10 ҫулти арҫын ача ҫемье ӑшшине туйса ӳсесшӗн. Вӗсен ашшӗ ҫук, амӑшӗ вара — тӗрмере.
Нумаях пулмасть хӗрарӑма амӑшӗн правинчен хӑтарнӑ. Ачасен тӑванӗсем те ҫук, ҫавӑнпа Ҫӗнӗ Шупашкарти опекӑпа попечительлӗх органӗ ачасем валли ҫемье шырама тытӑннӑ.
Хӗрача 8-мӗш класра вӗренет, арҫын ача — тӑваттӑмӗшӗнче. Хӗрача лайӑх ӗлкӗрсе пырать, математикӑпа вырӑс чӗлхине уйрӑмах килӗштерет. Вӑл ачасемпе хутшӑнма яланах хавас, ҫавӑнпа вӑл воспитатель пуласшӑн.
Арҫын ача ҫемҫе кӑмӑллӑ. Вӑл футболла выляма, ӳкерме юратать. Ачасем ҫемье тупасшӑн, ашшӗ-амӑшӗн ӑшшине туясшӑн, анчах иккӗшӗ пӗрле…
Ҫак статьяна, пӗлсех тӑратӑп, теприсем кӑмӑлсӑрланса йышӑнӗҫ. Анчах чунра пуррине уҫмасӑр чӑтаймастӑп.
Чуна ыраттармалла ҫак калаҫу темиҫе кун каялла пулса иртрӗ. Ҫав самантра паллаканӑмпа чӑвашлӑх ыйтӑвӗ патне те пырса тухрӑмӑр. Тӗрӗсрех, чӑваш чӗлхине тата чӑвашлӑха аталантарма тата упрама кам тата епле тӑрӑшни тавра пулчӗ кӗске калаҫӑвӑмӑр. Тата тӗрӗсрех каласан, тавлашу.
Статья ятне "Чӑваш-чӑваш тенипе чӑваш пулайӑпӑр-и?" тесе ахальтен памарӑм.
Чӑн та, мӗн-ха, вӑл чӑвашлӑх? Мӗн-ха вӑл чӑваш чӗлхишӗн ӗҫлени? Чӑваш та чӑваш тесе кӑшкӑрса-янӑракансем сахал мар тесшӗнччӗ те, тӗрӗс мар пуплетӗп. Нумаях та мар вӗсем. Пӗр ҫынсемех. Ҫавсемех митингсем ирттереҫҫӗ, темле пухусене пуҫтарӑнаҫҫӗ, тӗрлӗ сӑлтав тупса пӗр-пӗр палӑк умне тӑрса одӑсем вулаҫҫӗ. Чӑвашлӑх темипе вӗсем массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче те хастар: хаҫатра статья ҫыраҫҫӗ, телекуравпа тата радиопа тухса калаҫаҫҫӗ. Чӑваш-чӑваш теҫҫӗ, чӑваш чӗлхи пӗтет теҫҫӗ, ӑна упраса хӑвармалла теҫҫӗ.
Ҫапла, тӗшши пур ҫав сӑмахра. Калаҫни аван. Чӗлхене пуплеме туса панӑ та, вылятмалла ҫав органа.
+12.5 °C