Хаклӑ вулаканӑм! Ҫак статьяна тимлӗн вуласа пыратӑн пулсан эп саншӑн савӑнмаллипех савӑнатӑп!
Ҫӗршывра укҫа-тенкӗ ҫитменнине пула пирӗн пуҫлӑхсем тӗрлӗ майпа перекетлеме тӑрӑшаҫҫӗ. Мӗн тӗлӗнмелли пур? Эсӗ те, хаклӑ вулаканӑмӑр, перекетлетӗн пуль-ха. Санӑн ту тупӑшу ыттисен пекех чакса пырать пуль-ха. Эсӗ те ыттисем пекех йӳнӗрех таварсем ҫине куҫма тӑрӑшатӑн, лавккара йӳнӗреххине суйлатӑн. Ҫак сӑлтавпах ӗнтӗ пирӗн тӳре-шара та чӑваш сӑмахӗсене перекетлет, вӗсемпе сайра хутра усӑ курать. Чӑваш сӑмахӗ ытла та «хаклӑ» мар-и?
Ҫавӑнпа та, хаклӑ вулаканӑмӑр, эпӗ саншӑн хӗпӗртетӗп! Савӑн, ҫак текста эпӗ ҫав тери «хаклӑ» чӑваш сӑмахӗсемпе ҫырса паратӑп, вӗсене вуласа сан чӑваш чуну килентӗр, канлӗх туптӑр! Эпӗ тӳре-шара мар, пуҫлӑх мар. Чӑваш сӑмахӗ «хаклӑ» тесе ӑна перекетлесе тӑмӑп!
Ку тӑрӑхлани пулчӗ ӗнтӗ, сӑмахӗ вара ман Ҫӗнӗ ҫул уявӗ тата чӑваш чӗлхипе усӑ курасси пирки. Ҫак уява илемлетнӗ чухне чӑваш чӗлхипе сахал хутра ҫеҫ усӑ курни пирки кашни ҫул ҫыраҫҫӗ, анчах ӗҫӗ вырӑнтан ниепле те тапранасшӑн мар.
Паян Правительствӑра планеркӑра чиновниксем планетари хута ярасси пирки калаҫнӑ. Ӑна ҫитес ҫул тума тытӑнасшӑн. Ӑҫта пулӗ вӑл?
Ку ыйту тавра чиновниксем нумай калаҫнӑ. Ахӑртнех, вӑл Шупашкарти А.Г.Николаев ячӗллӗ паркра пулӗ. Планетарие Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлта тума сӗнекенсем те пулнӑ. Анчах вӑл Шупашкартан тата Ҫӗнӗ Шупашкартан инҫе.
«Кунта сӑмах ҫӗр-ҫӗр миллион пирки пырать. Комплекса кунне темиҫе экскурси ирттерессишӗн ӗҫлеттермелле мар. Шуршӑлта ку ыйтӑва татса пама йывӑртарах пулӗ», — тенӗ Элтепер Администрацийӗн ертӳҫи Юрий Васильев.
Проектпа смета документацийӗ кӑрлач варринче хатӗр пулӗ. Унтан укҫа-тенкӗ уйӑрасси пирки шухӑшлӗҫ. Планетарий нумай функциллӗ комплекс пулӗ.
Шупашкар хулин депутатсен пухӑвӗн депутачӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл — вырӑнти пӗр фирмӑн директорӗ. Хайхискер налук тӳлемен тата ултав ӗҫӗпе аппаланнӑшӑн йӗрке хуралҫисен куҫӗ тӗлне пулнӑ.
Депутат декларацие суя кӑтартусем кӗртсе 9 миллион та 900 пин тенкӗ налук тӳлемен. Ҫавӑн пекех вӑл налук службине ытлашши тӳленӗ налука, 2 миллион тенкӗ ытла тенке, тавӑрса пама ыйтнӑ.
Ку пуҫиле ӗҫпе 21 том ӗҫ хатӗрленӗ, 60 ытла кӳнтеленрен ыйтса пӗлнӗ. Суд унӑн иномаркине арестленӗ. Ку пуҫиле ӗҫе Шупашкарти Калинин районӗн сучӗ пӑхса тухӗ.
ОРВИпе тата гриппа чирлекенсен йышӗ ӳссех пырать. 15 ҫултан аслӑраххисен йышӗнче уйрӑмах нумаййӑн чирлеҫҫӗ.
Паянхи кун тӗлне республикӑра 6 251 ҫын чирлӗ пулнине тупса палӑртнӑ. Кун пирки Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗн специалисчӗсем пӗлтереҫҫӗ.
Юлашки 4 эрнере 15 ҫултан аслӑраххисем ытларах тертленнине тупса палӑртнӑ: 29,5 процент ытларах. Шупашкарта, Ҫӗнӗ Шупашкарта, Ҫӗмӗрлере пурӑнакансем уйрӑмах нумаййӑн чирлеҫҫӗ.
Лаборатори тӗпчевӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, 4 ҫыннӑн — сысна грипӗ. Пӗрин — В ушкӑнри вирус тата парагрипп, виҫҫӗшӗн — парагрипп вирусӗ.
Шупашкарта пурӑнакансем хӑйсем мӗн тери лайӑх пурӑннине, уйӑхсерен 28 пине яхӑн шалу илнине хула администрацийӗн пуҫлӑхӗпе тӗл пулсан пӗлнӗ. Ырӑ хыпаршӑн хавасланас вырӑнне ҫынсем кӑмӑлсӑрланнӑ, ыйту ҫине ыйту панӑ.
Халӑха тем те пӗр кӑсӑклантарнӑ: вӑтам ӗҫ укҫин виҫине илтни тӗлӗнтернипе пӗрлех вӗсем эрех ярса сутакансем пирки те тарӑхса калаҫнӑ, ҫурт-йӗр строительствипе ҫыхӑннӑ самантсене хускатнӑ, хулана хӑтлӑх кӗртесси пирки те чуна ыраттарнӑ. Шупашкарсем мӗншӗн пӑшӑрханни пирки REGNUM информаци агентстви хыпарлать.
Хулара пурӑнакансемпе Алексей Ладыков сити-менеджер раштавӑн 8-мӗшӗнче Агрегат савучӗн Культура ҫуртӗнче курнӑҫнӑ. «Открытый город» (чӑв. Уҫӑ хула) проекта пурнӑҫа кӗртнӗ майӑн йӗркелекен тӗлпулӑва халӑх лӑк тулли пуҫтарӑннӑ, балкон ҫинче те пушӑ вырӑн пулман. Холлта полици хурал тӑнӑ.
Сити-менеджер Шупашкарти вӑтам шалу 27,5 пин тенкӗпе танлашать тесен халӑх шавласа кайнине кура доклада самантлӑха чарма тивнӗ. Хысна тытӑмӗнчисен шалӑвӗ пирки сӑмах пуҫарсан та халӑх кӗр! кӗрлесе кайнӑ. Алексей Ладыков пур ыйтӑва та тивӗҫлипе хуравлама тӑрӑшнӑ май хӑй кӑна яваплӑ мар ыйтусене те урӑххисем ҫине сирмен.
Шупашкарти Октябрьски поселокра ӗҫмелли шыв хатӗрлекен ҫӗнӗ тытӑм хута янӑ. Ӑна «Водоканал» акционерсен обществи 2014–2017 ҫулсенчи инвестици программине пурнӑҫа кӗртнӗ май пурнӑҫланӑ. Ҫапла вара Октябрьски поселокра ӗҫмелли шыва сехетре 7,2 кубла метр хатӗрлекен тытӑм ӗҫлеме тытӑннӑ.
Ҫӗнӗлӗх артезиан шывне ӗҫмелли пахалӑха лартма май парать. Шывӑн та санитарипе эпидемиологи нормисене тивӗҫтермелле-ҫке. Тытӑм шыва автоматизациленӗ майпа тасатать. Ҫав самантра ятарлӑ ҫын пӑхса тӑмасан та ӗҫ пахалӑхӗ пысӑк шайра. Тата ҫакна та палӑртмалла: шыва пахалама «Водоканал» ӗҫченӗсем вӗҫӗмех илсе тӑраҫҫӗ, тӗрӗслеме яраҫҫӗ.
Хальтерех хута янӑ тытӑм тасатакан шывпа Октябрьски поселокри мӗнпур ҫынна тивӗҫтернӗ.
Чӑваш Енре Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа республикӑри медиафестиваль-конкурс ирттернӗ. Унта вӗренӳ учрежденийӗсем кӑларса тӑракан массӑллӑ информаци хатӗрӗсем тупӑшнӑ. Медиафестивале пӗтӗмлетнӗ те И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ маттурри палӑрнӑ.
«Лучший видеоматериал» (чӑв. Чи лайӑх видеоматериал) номинацире ЧПУн журналистика уйрӑмӗн студенчӗсем мӗнпур вырӑна йышӑннӑ. Пӗрремӗшне виҫҫӗмӗш курс студентки Ольга Василик тухнӑ. II степеньлӗ диплом хуҫи те виҫҫӗмӗш курс студенткиех — Кристина Емельянова. III степеньлӗ диплома иккӗмӗш курсра вӗренекен Рифат Фаткуллин тивӗҫнӗ.
«Ульяновец» хаҫат корреспонденчӗ Надежда Артамонова харӑсах икӗ номинацире: «Лучшее освещение деятельности студенческого трудового движения республики» (чӑв. Студентсен республикӑри ӗҫ юхӑмне чи лайӑх ҫутатни) тата «Лучший материал печатного или интернет-СМИ» (чӑв. Пичет е Интернет-МИХри чи лайӑх материал) — мала тухнӑ. «Ульяновец» редакторӗ Олеся Герасимова студентсен юхӑмне ҫутатассипе тата «Лучшее студенческое СМИ» (чӑв. Студентсен чи лайӑх МИХӗ) номинацире иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.
Раштавӑн 9–10-мӗшӗсенче Шупашкарта Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн парнисене ҫӗнсе илессишӗн хӗрарӑмсем ирӗклӗ майпа кӗрешрӗҫ. Ӑмӑртӑвӑн юлашки кунӗнче Раҫҫейӗн спорт кӗрешӗвӗн федерацийӗн вице-президенчӗ Омар Муртузалиев пирӗн республика Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа тӗл пулнӑ. Вӑл та Шупашкара Ирӗклӗ майпа кӗрешекен хӗрарӑмсен Раҫҫейри уҫӑ кубокне килнӗ.
Элтеперпе спорт кӗрешӗвӗ федерацийӗн вице-президенчӗ пирӗн тӑрӑхра хӗрарӑмсен ирӗклӗ майпа кӗрешессине малалла аталантарасси пирки калаҫнӑ. Михаил Игнатьев Омар Муртузалиева Чӑваш Ене тимлӗх уйӑрнӑшӑн тав тунӑ. Элтепер палӑртнӑ тӑрӑх, ҫавӑн пек ҫӳллӗ шайри ӑмӑртусем ирттерни регионӑн ӗҫлӗ климатне те, кунта пурӑнакансен социаллӑ кӑмӑл-туйӑмне те витӗм кӳрет. Омар Муртузалиев вара регион ертӳҫи ҫамрӑк, спортпа туслӑ, яштака пулни республикӑна спорт енчен аталантарма никӗc хывать тесе шухӑшлать иккен. Унтан вӑл пирӗн тӑрӑхра хӗрарӑмсем ирӗклӗ майпа кӗрешессине ытларах аталантарас шухӑшлине палӑртса хӑварнӑ.
Дарья Алексеева хӑйӗн кумирӗпе тӗл пулма ӗмӗтленнӗ. Вӑл «Ку тӗлӗнтермӗш» ыркӑмӑллӑх фончӗ тата «Про Город» хаҫат йӗркеленӗ проекта ҫыру ҫырнӑ. Кун пирки унӑн кумирӗ Сосо Павлиашвили пӗлнӗ.
Паллӑ юрӑҫ Дашӑпа Шупашкарти Пӑр керменӗнче тӗл пулнӑ. Аса илтерер: Сосо Павлиашвили Шупашкара хӗрарӑмсен хушшинче иртекен Раҫҫей Кубокне килнӗ. Кун пирки сайтра пӗлтернӗччӗ.
Даша Алексеева ытти ачаран уйрӑлса тӑрать. Вӑл 9 ҫулта. Дашӑн — ДЦП. Ҫапах вӑл шкула ҫӳрет, хорта юрлать, дартсла тата боччӑлла выляма юратать. Даша химипе биологи предмечӗсене килӗштерет, микросоппа пӑхма кӑмӑллать.
Хӗрача юратнӑ юрӑҫӗпе тӗл пулнӑшӑн питӗ савӑннӑ. Ку уншӑн Ҫӗнӗ ҫулти чӑн-чӑн парне пулнӑ.
Шупашкарта анлӑ мероприяти иртнӗ. Истори фестивальне А.Г.Николаев ячӗллӗ паркра йӗркеленӗ. Регионсен хушшинче ҫиччӗмӗш хут иртнӗскере «Пирӗн несӗлсен мӗлки» ят панӑ.
Фестивале ҫӗршыври тӗрлӗ кӗтесри истори клубӗсен элчисем пухӑннӑ. Пирӗн пата Йошкар-Оларан, Чулхуларан, Хусантан тата ытти хуларан хӑнасем ҫитнӗ.
IX-XI ӗмӗрсене халалланӑ мероприятире культурӑпа, йӑлапа, ҫар ӳнерӗпе тата Атӑлҫи Пӑлхарӗн, Авалхи Руҫӗн, Скандинавин, Византин историйӗпе паллаштарнӑ. Пӑхаттир евӗр тӑхӑннӑ ҫынсем ҫапӑҫу ӗҫне кӑтартнӑ. Паркра сувенирсем сутакан лавккасем те пулнӑ. Алӗҫ енӗпе ӑсталӑх класӗсем те ӗҫленӗ.
+16.1 °C