Ленинградри, Мускаври, Минскри, Сыктывкарти, Новгородри, Шупашкарти театрсенче спектакльсене илемлетнӗ Станислав Кошкин ҫинчен кӗнеке-альбом пичетленсе тухнӑ.
Пултарулӑх ӑсти 1948 ҫулхи сентябрӗн 25-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Вӑрман Кипек ялӗнче ҫуралнӑ. Шкул хыҫҫӑн Шупашкарти ӳнер училищинче вӗреннӗ, унтан Чӑваш патшалӑх музыка театрӗнче 1 ҫул ӗҫленӗ. Малалла вӗренес туртӑмӗ вӑйлӑран Ленинградри театр, музыка тата кинематографи институтӗнчи театр художникӗсен уйрӑмне вӗренме кӗнӗ. 1975 ҫулта дипломлӑ ҫамрӑк художника Ленинградри Ленсовет ячӗллӗ театра ӗҫе илнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательстинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫппах та ытларах вӑл Ленинградпа Шупашкарти театрсенче ӗҫленӗ. Тӑван республикӑра вӑл вун ҫичӗ спектакль лартма хутшӑннӑ. К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче, сӑмахран, «Телейпе Илем» (И. Петрова), «Тутимӗр» (Я. Ухсай), «Сан ятупа» (П. Афанасьев), «Айтар» (П. Осипов), «Вӑрланӑ хӗр» (Е. Никитин), «Тӗттӗм каҫ» («Ночная повесть». К. Хоинский), «Хӗвелсӗр» («На дне». М. Горький), «Ҫын куҫҫулӗ ҫӗре ӳкмест» («Власть тьмы». Л. Толстой) тата ытти спектакльсене кӑларма хутшӑннӑ.
«Каскад» суту-илӳ ҫурчӗ умӗнче ӳкерсе хунӑ Нарспи нумаях пулмасть ҫухалнӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн ҫынсем тӗлӗннӗ, кӑмӑлсӑрланнӑ та. Граффитие мӗншӗн сӑрласа хунине хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Денис Спирин халӗ Телеграмри хӑйӗн страницинче уҫӑмлатнӑ.
Вӑл ӑнлантарнӑ тӑрӑх, граффити кӗҫех хӑй вырӑнне таврӑнӗ, анчах вӑл ҫӗнелӗ. Ксения Кокель художник ҫӗнӗ эскиз хатӗрлесе ӗҫе пуҫӑннӑ ӗнтӗ.
Аса илтерер: «Нарспи» граффитие тӑватӑ ҫул каялла подстанци ҫурчӗ ҫинче ӳкерсе хунӑ. Ӑна ӳкерме Ксения Кокель 100 пин тенкӗ ытла тӑкакланӑ. Ӑна валли художник Крымра иртнӗ «Таврида» ҫамрӑксен форумӗн гранчӗпе тата хӑйӗн укҫипе усӑ курнӑ.
Граффитие ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче сӑрласа хунӑ. Ҫавна тӳре-шара штукатурка тӑкӑнма пуҫланипе сӑлтавланӑ.
Шупашкар хулинчи Мускав ҫыранӗнче Нарспи сӑнне ӳкерсе хунӑ.
Аса илтерер: Нарспи — Константин Ивановӑн вилӗмсӗр «Нарспи» поэминчи тӗп сӑнар. Пуян ҫемьере ӳснӗскер телейне чухӑн хӗрарӑм ывӑлӗпе, Сетнерпе, тупма ӗмӗтленнӗ. Анчах, поэма авторӗ калашле, «ҫакӑ ҫутӑ тӗнчере вӑйли ҫук та этемрен. Анчах вӑйлӑ тэтем те хӑй тӗнчине пӑхӑнать. Укҫапала эрехех ҫынна ӑсран кӑларать». Ҫапла вара Нарспипе Сетнере пӗрле пулма май килмен...
«Нарспи» графити пирки «Приволжье» тӗнче тетелӗнчи ҫӑлкуҫ пӗлтернӗ. Граффити авторӗ — Василий Чапай (ку вӑл хушма ят).
Патӑрьелти ӳнер шкулӗнче Анатолий Кокель художник ӗҫӗсен куравӗ уҫӑлнӑ. Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, «тахҫанах тӗп хулара тӗпленнине пӑхмасӑр, унӑн картинисем хӑй ӳснӗ Шурутпа Турхан тӑрӑхне илсе ҫитереҫҫӗ. Тӑван тавралӑхпа ҫывӑх пулнине вӑл пир урлӑ кӑтартса пама тӑрӑшать. Пӗве хӗрринчи хур-кӑвакал, ҫарансемпе вӑрмансем ҫулталӑкӑн тӗрлӗ тапхӑрӗнче — пурте асамлӑ ачалӑх аса илӗвне путараҫҫӗ».
Ӳнерҫӗ мӗн пӗчӗкрен пейзажсем ӳкерме юратнӑ та ҫав туртӑма манӑҫа кӑларман.
Ҫак кунсенче Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникне Евгения Вдовичевӑна юлашки ҫула ӑсатнӑ. Киҫтӗк ӑсти пуш уйӑхӗн юлашки кунӗнче куҫне ӗӗрлӗхе хупнӑ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кушник ялӗнче 1937 ҫулхи кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче ҫуралнӑ Евгения Аркадьевна. Хӗр чухнехи унӑн хушамачӗ Воздвиженская пулнӑ. Унӑ ашшӗ вырӑнти чиркӳре ӗҫленӗ. 1939 ҫулта чиркӗве хупсан ҫемье Хусана тухса кайнӑ. Тӑвавн ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӗҫленсен ҫемье тӑван тӑрӑхне таврӑннӑ.
Евгения Аркадьевна шӑпи ҫӑмӑл пулман. Упӑшкинчен вӑл 5 уйӑхри ывӑлӗпе ӑса юлнӑ. Ун хыҫҫӑн ҫамрӑк хӗрарӑм тек ҫемье ҫавӑрман. Пурнӑҫне вӑл ҫывӑх ҫыннисене тата пултарулӑха халалланӑ.
Пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Ольга Дуняк художник, педагог пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Кун пирки Маргарита Красотина журналист халӑх тетелӗсенчен пӗринчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.
Ольга Дуняк кантӑка ирӗклӗн вӗрсе карӑнтарса тӗрлӗ хитре япала тума пӗлекен ӑста пулнӑ. Александр Дуняк артист хӗрӗ Ленинградри аслӑ ӳнер промышленнность училищинче экскурсире пулнӑ чух кантӑка юратса пӑрахнӑ та ҫав енӗпе вӗренме кӗрес шухӑшпа ҫунатланнӑ. Ҫунатланнӑ та, ӗмӗтне пурнӑҫа кӗртнӗ. Пӗр ӗмӗчӗ ҫеҫ унӑн пурнӑҫланайман — Шупашкарта та вӑл ҫавӑн пек производство уҫма ӗмӗтленнӗ. Пирӗн республикӑмӑрӑн тӗп хулинче «чӑваш кантӑкӗпе хрусталь цехӗ» тума май килменрен вӑл Дон ҫинчи Ростова тухса кайнӑ. Унта ӑсталанӑ ӗҫӗсене Шупашкара илсе килнӗ.
Чӑваш Енри Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче «Краски весны» (чӑв. Ҫуркунне сӑрри) художество тӗррин куравӗ уҫӑлнӑ.
Курав авторӗ — Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ, чӑваш наци тӗррин художникӗ, модельер, Татьяна Петрова.
Художник пӗлтернӗ тӑрӑх, пултарулӑхӑн ҫав енӗпе ҫур ӗмӗр тӑрӑшнӑ хушӑра темпҫе пин япала тӗрленӗ. Татьяна Петрован ӗҫӗсене Англире, Болгаринче, Венгринче, Германинче, Канадӑра, Китайра, Польшӑра, Францире, Японире, АПШра кӑтартнӑ.
Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн «Серебряный век» (чӑв. Кӗмӗл ӗмӗр) галерейинче Викентий Лукияновӑн «С любовью к Родине» (чӑв. Тӑван ҫӗршыва юратса) куравӗ уҫӑлнӑ.
Пултаруллӑ пейзажист — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ, Раҫҫейри Художниксен союзӗн пайташӗ.
Светлана Гордеева ҫыравҫӑ тата художник халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, Каҫал тӑрӑхӗнчи ҫав ӑстана чӑваш Шишкинӗ теҫҫӗ. Унӑн ӳкерчӗкӗсенче хӗвел анса ларнӑ вӑхӑтри илем, ылтӑн тӗспе кашлакан тулӑ уй-хирӗ, Атӑлпа Кӗтнен хӑйӑрлӑ ҫаранӗсем сӑнланнӑ.
Курава каҫалсен «Кӗтне» ентешлӗхне йӗркеленӗренпе 25 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Ҫак кунсенче Чӑваш тӗррин музейӗнче «Неизвестный Миттов» (чӑв. Пӗлмен Миттов) куравӗ малалла ӗҫлет. Аса илтерер: ӑна паллӑ художник ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалланӑ. Унта художникӑн халӑхра анлӑ сарӑлман картинисемпе, ӳкерчӗкӗсемпе паллашма, хӑш-пӗр япалипе паллашма май пур.
Куравра пулса курнӑ Светлана Гордеева ҫыравҫӑ тата художник ӑстан ӗҫӗсенче кӑвак тӗс нумаййине палӑртать. «Кӑвак тӗс еплерех янӑранине эсир туймастӑр-и?» — тесе ҫырнӑ иккен Миттов хӑйӗн «Кӑвак тӗс» миниатюринче.
Живопиҫре Миттов наци хӑйнеевӗрлӗхне татти-сыпписӗр шыранӑ. Атнер Хусанкай сӑнанӑ тӑрӑх, ҫав шырава хальхи вӑхӑтри этнофутуристсем малалла тӑсаҫҫӗ.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче паллӑ чӑваш композиторӗн Анисим Асламасӑн музыкипе «История Нарспи» (чӑв. Нарспи историйӗ) балет лартма хатӗрленеҫҫӗ.
«Нарспи» поэма — чӑннипех те вилӗмсӗр шедевр. Ҫӗр ҫул ытла вӑл хайлав ҫынсен чунӗсене тыткӑнлать. Театрта унччен Григорий Хирпӳ музыкипе «Нарспи» опера лартнӑ.
Ҫӗнӗ ӗҫ валли театр художникӗ Валентин Фёдоров костюмсен пӗрремӗш эскизӗсене, ӗҫ декорацийӗсене хатӗрленӗ. Маларах ҫав художник «Нарспи» оперӑпа мюзикл лартнӑ чух художник-постановщик пулса тӑрӑшнӑ.
Спектакле СССР халӑх артисткине, Шупашкарта ҫуралнӑ Надежда Павловӑна халаллӗҫ. Ӗҫе сцена ҫине кӑҫалхи пуш уйӑхӗн вӗҫӗнче кӑларма палӑртнӑ. Унпа Пӗтӗм тӗнчери XXVII балет фестивальне уҫасшӑн.
+12.5 °C