Авӑн уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пирӗн ҫӗршывра суйлав иртет. Ун чух Раҫҫейӗн Патшалӑх Думине тата Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне депутатсем суйлӑпӑр. Депутат пулас ӗмӗтлисем пирӗн республикӑра та ҫине тӑрсах суйлава хатӗрленеҫҫӗ: кандидатсене ЧР Тӗп суйлав комиссийӗнче регистрацилеҫҫӗ, хӑйсем маттурри пирки халӑха унта та кунта пӗлтерме тӑрӑшаҫҫӗ.
«Зеленые» (чӑв. Симӗссисем) Раҫҫейри экологи партийӗ те суйлава хутшӑнасшӑн.
Пирӗн республикӑра ҫав парти пӗр мандатлӑ икӗ округпа та кандидатсем шыраса тупнӑ. Канашри 37-мӗш округпа «симӗссисем» 1983 ҫулта ҫуралнӑ Александр Викторович Аксакова, Шупашкарти пӗр мандатлӑ округпа 1953 ҫулта ҫуралнӑ Олег Алексеевич Николаева депутата суйлантарасшӑн.
Пӗр пек хушаматлӑ кандидатсем пуҫ кӑларнине маларах та эпир пӗлтернӗччӗ.
Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Думине пӗр мандатлӑ округпа депутата суйланма «Коммунисты России» парти Чӑваш Енрен кӳршӗллӗ регионти кандидатсене сӗннӗ. Кун валли вӑл Киров облаҫӗнчи ҫамрӑксене суйланӑ. Иккӗшӗ те вӗсем — пуҫлӑхсем, иккӗшӗ те тулли мар яваплӑ обществӑсене ертсе пыраҫҫӗ.
РФ Патшалӑх Думине депутата суйланас шухӑшлӑскерсенчен пирӗн республикӑри Тӗп суйлав комиссине Канашри 37-мӗш суйлав округӗпе Киров облаҫӗнчи «Универсал» ТМЯП гендиректорӗ, 31 ҫулти Антон Трефилов тата Шупашкарти 38-мӗш пӗр мандатлӑ округпа Кировра пурӑнакан, «Ника» ТМЯП пуҫлӑхӗ, 36-ри Сергей Шулятьев заявлени панӑ. Вӗсен кандидатурисене чӑвашсем тата Чӑваш Енре пурӑнакансем епле йышӑнассине вӑхӑт, тӗрӗсрех — суйлав, кӑтартса парӗ.
Чӑваш Енри Гостехнадзора 13 ҫул ытла ертсе пынӑ Владимир Димитриева ҫак уйӑхӑн 13-мӗшӗнче вӑл должноҫрен хӑтарнине эпир пӗлтернӗччӗ. Михаил Игнатьев Элтепер хушӑвӗнче Владимир Димитриев урӑх ӗҫе куҫассине те асӑнса хӑварнӑччӗ. Унтан та ытларах — Владимир Димитриев Шупашкар район администрацине куҫать тесе калакансем те ҫийӗнчех тупӑнчӗҫ.
Чӑн та, сӑмах юмах шайӗнче пулмарӗ, чӑнлӑха ҫаврӑнчӗ. Утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Шупашкар районӗнче Депутатсен районти пухӑвӗн черетлӗ ларӑвӗ иртнӗ. Унта Владимир Димитриева район администрацийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлама шаннӑ. Унччен ҫак пукана йышӑннӑ Зоя Маслова малтанхи ӗҫ вырӑнӗнчех юлнӑ: вӑл район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ пулнипе ҫырлахӗ.
Кӗҫех суйлав иртмелле. Чӑваш Енре ӑна видеокамерӑсемсӗр ирттерме палӑртнӑ. Мӗншӗн?
Ку ыйтӑва ЧР Суйлав тӗп комиссийӗн пуҫлӑхӗ Александр Цветков хуравланӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, иртнӗ суйлав валли туяннӑ камерӑсем халӗ республикӑра ҫук ӗнтӗ. Ҫӗннисене туянмашкӑн вара укҫа-тенкӗ ҫитмест-мӗн.
Ҫавӑн пекех Александр Цветков суйлава хатӗрленмешкӗн укҫа-тенкӗ сахал уйӑрнине палӑртнӑ. Хӑш регион видеокамера туянма пултарать — ҫавсен сӑнавпа пулать.
Аса илтерер: Чӑваш Енре суйлав авӑн уйӑхӗн 18-мӗшӗнче иртӗ.
ЧР Прокуратури ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерствипе кӑсӑкланма тытӑннӑ. Прокуратура шухӑшӗпе, ведомство ертӳҫи хӑйӗн ӗҫ вырӑнӗпе «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти интересӗшӗн усӑ курнӑ.
Прокуратура ЧР премьер-министрӗ Иван Моторин тӗлӗшпе «агитацилеме» юраманнине пӑснӑшӑн представлени ҫырнӑ.
Ҫак тӗрӗсмарлӑха «Наблюдатель» общество юхӑмӗ асӑрханӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарти медицина учрежденийӗ ҫине ҫакнӑ баннерсем ун куҫӗ тӗлне пулнӑ. Унта Алла Самойлова «Пациент азбуки» брошюрӑпа тӑрать, ун ҫинче вара – «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» палли. Федераци саккунӗпе килӗшӳллӗн, кун пек агитацилеме юрамасть.
Прокуратура палӑртнӑ тӑрӑх, баннерсемпе брошюрӑсене «Чӑваш Республикинчи медицина ассоциацийӗ» коммерциллӗ мар организаци шучӗпе хатӗрленӗ. Ӑна вара Шупашкар хулин депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Владимир Викторов ертсе пырать. Вӑлах «Хулари стоматологи клиники» АУ ертӳҫи те.
Суйлав ҫывхарнӑ май хальхи вӑхӑтра партисем хайсен кандидачӗсене суйлава тӑратаҫҫӗ. Раҫҫейӗн либерал-демократсен партийӗ РФ Патшалӑх Думине суйланма икӗ кандидата тӑратнине Чӑваш халӑх сайчӗ ӗнер пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, Константин Степанов тата Сергей Белобаев иккӗшӗ те пӗр мандатлӑ округсемпе суйлава тухӗҫ: пӗри — Канашпа, тепри — Шупашкарпа.
«Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти тӑратнӑ кандидатсемпе пӗр пек хушаматлӑ ҫынсем те хӑйсен кандидатурисене регистрациленине эпир ҫырнӑччӗ. РФ Патшалӑх Думин хальхи депутатне Анатолий Аксакова Чӑваш Енре ҫул пама пултарнине хыпарланӑччӗ. Чӑн та, ку хыпар тӗрӗсе килчӗ. Вӑл канашри пӗр мандатлӑ суйлав округӗпе кӗрешӗве тухать. Анчах паллӑ политик сассине туртса илме ӗмӗтлӗ Аксаков хушаматлисем кӗҫех тупӑннӑ та. Вӗсенчен пӗри — 23 ҫулти Александр Аксаков тренер-преподаватель, тепри — ӗҫсӗр Анатолий Аксаков. Анчах каярах лару-тӑру урӑхла ҫаврӑнса тухнӑ: тренер хӑй кандидатурине илнӗ, ӗҫсӗр Анатолий Аксаков судпа айӑпланни, унӑн айӑплав вӑхӑчӗ иртсе пӗтменни ҫиеле тухнӑ.
Раҫҫейӗн Либерал-демократсен партийӗ РФ Патшалӑх Думине суйланма икӗ кандидата тӑратнӑ. Вӗсем иккӗшӗ те пӗр мандатлӑ округсемпе суйлава тухӗҫ.
Канашри пӗр мандатлӑ 37-мӗш суйлав округӗпе Константин Степанова регистрациленӗ. 30 ҫулти кандидат РФ Патшалӑх Думин депутачӗн В. Журкон пулӑшуҫи шутланать, Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ. Ку кандидат Шупашкарта пурӑнать. Тепӗр кандидата Шупашкарти 38-мӗш пӗр мандатлӑ округпа регистрациленӗ. Ку ҫын — 1987 ҫулта ҫуралнӑ Сергей Белобаев. Вӑл та, Константин Степанов пекех, РФ Патшалӑх Думин депутачӗн В. Журкон пулӑшуҫи шутланать. Вӑл Чӑваш Енпе ӗҫлессишӗн яваплӑ. Сергей Белобаев та унчен маларах асӑннӑ тепӗр кандидат пекех Шупашкар хулинче пурӑнать.
ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев кӗпӗрнаттӑрсен танлаштарӑмӗнче аяларах аннӑ. Ҫапах Михаил Васильевич вӑйлӑ витӗмлӗ кӗпӗрнаттӑрсен йышӗнчен тухман.
Михаил Игнатьев танлаштарӑмра 38-мӗш йӗркене йышӑннӑ. Кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнче вара вӑл 37-мӗш вырӑнта пулнӑ. ЧР Элтеперӗ ытти регион пуҫлӑхӗсемпе — Коми Республикин ертӳҫи Сергей Гапликов, Владимир облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ Светлана Орлова тата ыттисем — вӑйлӑ витӗмлӗ пуҫлӑхсен йышӗнче.
Малти виҫҫӗмӗш вырӑнта унчченхи пекех ҫаксем: Мускав мэрӗ Сергей Собянин, Чечен Республикин пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Рамзан Кадыров, Тутарстан президенчӗ Рустам Минниханов.
Танлаштарӑмӑн аялти йӗркисене Алтай Республикин пуҫлӑхӗ Александр Бердников, Тыва Республикин Правительствин председателӗ Шолбан Кара-олл, Киров облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ Никита Белых йышӑнаҫҫӗ.
Иртнӗ уйӑхӑн 24-мӗшӗнче тӑван республикӑмӑр хӑйӗн черетлӗ ҫуралнӑ кунне паллӑ тунине Чӑваш халӑх сайчӗ те пӗлтерчӗ. Ун пек уяв тӗлӗсенче тӗрлӗ мероприяти ирттереҫҫӗ, тӗрлӗ объект уҫаҫҫӗ. Кӑҫалхи Республика кунне, аса илтеретпӗр, Шупашкарта тата Элӗк районӗнче уявларӗҫ. Ку уява тепӗр хутчен аса илме пӗр ырӑ хыпар хистерӗ (кун пирки Чӑваш халӑх сайчӗ маларах ҫырманччӗ).
Тӗп мероприятисенчен пӗри Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ умӗнчи лапамра, унта йӗркеленӗ сцена ҫинче пулчӗ. Хула ҫыннисемпе хӑнасене саламлама хутшӑннӑ тӳре-шара хушшинче Раҫҫей Патшалӑх Думин депутачӗ Алена Аршинова та пурччӗ. Политиксем халӑха саламланинчен тӗлӗнмеллиех ҫук пулсан, Алена Аршинова «Алран кайми» юрра чӑваш тумне тӑхӑнса шӑрантарни, мӗн тесен те, кӑмӑллӑ пулӑмсенчен пӗри пулчӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкар хули ҫывӑхӗнчи автопляжа пӗрисем те, теприсем те тупӑшса тенӗ пек тасатаҫҫӗ. Ку хыпара Александр Белов журналистӑн паянхи черетлӗ материалӗнчен пӗлме май килчӗ.
Тӑван тавралӑха хӑтлӑх кӳнишӗн савӑнмалла кӑна-ха. Анчах та ҫакӑнта та политика сӗмӗ сисӗнни кулӑшлан туйӑнать. Темиҫе кун автопляжа "Справедливая Россия" (чӑв. Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей) парти пуҫарнипе ҫамрӑксем ҫыран хӗрринче тасамарлӑха пуҫтарнӑ иккен. Кӑштахран "Единая Россия" (чӑв. — Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей) парти хастарӗсем ҫӳп-ҫап тултармалли михӗсемпе пырса ҫитнӗ.
Каннӑ хыҫҫӑн теприсем тем те пӗр пӑрахса хӑвараҫҫӗ те, ҫын юлашкинчен йӗрӗнменнисем пурришӗн савӑнмалла кӑна пулӗ. Кун пек чух партисен шучӗ мӗн чухлӗ нумайрах, тавралӑх ҫавӑн чухлӗ тасарах пуласса шанма та май пур-тӑр.
+8.3 °C