Ҫӗр ӗҫченӗсенни пекех ҫурхи кунсем вӑрманҫӑсемшӗн те хӗрӳ тапхӑр. Йывӑҫсене каснипе ҫеҫ мар — вӗсен вырӑнне ҫӗннисене лартса хӑвармалла. Шӑмӑршӑ районӗнчи вӑрман хуҫалӑхӗнче те пӗр тӗп вырӑнне вунӑ тӗп ларт тенине асра тытса ӗҫлеҫҫӗ — кӑҫал хырпа чӑрӑш, юман, ҫӑка, хурӑн хунавӗсене 104 гектар лартса хӑвармалла. Кунсӑр пуҫне маларах лартса хӑварнӑ 450 гектар ҫинчи хунавсене те тепӗр хут тӗплӗн тӗрӗслесе тухмалла, аманнисемпе вӑй илейменнисене, хӑрнисене ҫӗннисемпе улӑштармалла.
Ҫамрӑк хунавсене лартас ӗҫе вӑрман хуҫалӑхӗн министерствипе килӗшӳ тунӑ подрядчик пурнӑҫлать. Хунавсене шӑмаршӑсем хӑйсен питомниксенчех ӳстереҫҫӗ, вӗсем ҫителӗклӗ. Хунавсен ытларах пайне 2010 ҫулта пушарсенче пӗтнӗ вӑрмансене ҫӗнетме те параҫҫӗ. Йывӑҫ-тӗм лартмалли уйӑхлӑха хутшӑнса тавралӑха ешӗллетме ял тӑрӑхӗсене те хунавсемпе тивӗҫтерме майсем пур. Питомникра та ӗҫ сахал мар — тӗрлӗ йывӑҫсен вӑррисене акса хӑвармалла. Вӑрлӑхсем 1,4 гектар лаптӑка акса хӑварма ҫителӗклӗ.
Вӑрман — халӑх, ҫутҫанталӑк пуянлӑхӗ. Ӑна упрасси, ҫӗнетсех тӑрасси — вӑрманҫӑсен тӗп тӗллевӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗнер Мускавра Федерацин вӑрман хуҫалӑх агентствин ертӳҫипе Виктор Масляковпа курнӑҫнӑ. Тӗлпулура республикӑри вӑрман хуҫалӑхӗпе, унӑн аталанӑвӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явнӑ — республикӑри вӑрман йӗркелӗвӗн ӗҫне пурнӑҫлама федераци хыснинчен 20 млн тенкӗ хушса уйӑрасси пирки калаҫса татӑлнӑ. Ҫавӑн пекех пушар-хими станцине ҫирӗплетме 30 млн тенкӗ уйӑрӗҫ. Ҫак укҫа ЧР Ҫутҫанталӑк пурлӑхӗсен министерствин вӑрман пушар службине тӗрлӗ пурлӑхпа тата техника енӗпе тивӗҫтерме май парӗ. Ҫулӑм тавраш ӑнсӑртран тухсан та вӑрманти пушарсемпе ӑнӑҫлӑ кӗрешме пулӑшӗ.
Чӑваш Енре, сӑмах май, вӑрманти пушарсенчен сыхланас енӗпе ҫине тӑрса ӗҫлеҫҫӗ. Ҫавна май пӗлтӗр пушар пӗрре ҫеҫ пулнӑ, ӑна хӑварт сӳнтерме пултарнӑран вӑрман хуҫалӑхӗ сиенленменнипе пӗрех. 2012 ҫулта Раҫҫейӗн вӑрманпа ҫыхӑннӑ уйрӑм ӗҫ-пуҫа республикӑна панӑ май субвенци шучӗпе федераци укҫи-тенкинчен 117 млн тенкӗ ытла уйӑрнӑ. Танлаштарма: 2010 ҫул шӑрӑх та типӗ килнӗрен пушарсем вӑрмансене чылай сиен кӳчӗҫ, ӑна пӗтерме республикӑна пӗтӗмпе те 88 млн тенкӗ кӑна панӑ пулнӑ — ку кӑҫалхинчен 75% сахалрах.
Калининград облаҫӗнче пӗр тӗлӗнмелле вырӑн пур иккен. Кунти халӑх ӑна «Ташлакан вӑрман» е «Ӳсӗр вӑрман» тет имӗш. Ҫак вырӑнта пӗр ҫухрӑм сарлакӑш лаптӑкра иртнӗ ӗмӗрӗн 80-мӗш ҫулсенче лартнӑ хыр вӑрманӗ ӳсет. Хыр е чӑрӑш тесессӗн пире тӳрех яштака та ҫӳллӗ йывӑҫсем аса килеҫҫӗ пулсан, кунта пӗр тӳрӗ хыр та тупаймастӑр, пурте кукӑрӑлса-мӑкӑрӑлса пӗтнӗ. Темле хаяр ҫавраҫил килсе аркатнӑ тейӗн. Йывӑҫсем кукӑрӑлнӑ, пӗр-пӗринпе ҫыхланса явакланнӑ.
Ӑслайсем хальхи кун та ҫак тӗлӗнтермӗшӗн тупсӑмне палӑртаймаҫҫӗ иккен. Пӗрисем вырӑнти хурт-кӑпшанкӑна айӑплаҫҫӗ, теприсем вӑрман ларнӑ вырӑнти ҫӗрсем сӗткенлӗхӗ ҫитменрен теҫҫӗ. Космоса айӑплакансем те пур иккен.
Ҫакӑн евӗр ытти вырӑнсене асӑнас пулсан тӗнчере тата тепӗр икӗ лаптӑк пур иккен: пӗри Казахстанри «Ташлакан хырлӑх», тепри — Дани ҫӗршывӗнчи «Шуйтан вӑрманӗ».
Муркаш тӑрӑхӗнче чӑваш ҫӗрӗнчи чи ватӑ юман пурӑнать теҫҫӗ. Ӑсчахсем паянхи куна та вӑл миҫе ҫула ҫитнине калаймаҫҫӗ. Пурте юман ӗмӗрӗ ҫур пин ҫултан кая мар теҫҫӗ. Ҫуллӗшӗпе юман-атте ытти йывӑҫсенчен уйрӑлса тӑмасть, анчах сарлакӑшӗ унӑн икӗ метӑра яхӑнах пулӗ. Тӗрӗсрех каласан: пӗр метр та ҫитмӗл сантиметӑр. Тӑватӑ самар ҫын аран-аран ытамласа илме пултараҫҫӗ! Юман ларнӑ вырӑна Петӗр патша вӑхӑтӗнчех ятарласа патшалӑх заказникӗ туса хунӑ.
Тӗлӗнмелле япала пулса тухать пирӗн вӑхӑтра. Никам пӗлмен, никам кансӗрлемен йывӑҫ темиҫе ҫӗрҫуллӑх ирӗклӗн уснӗ, пурӑннӑ. Халӗ вара, патшалӑх тата халӑх «юратӑвне» пула юман чирлеме тата хӑра пуҫланӑ тет. Юман таврари ҫӗре «паломниксем» таптаса тата вараласа пӗтернӗ, унта-кунта унӑн хуппине вистенӗ. Юмана ҫӑлма, яланхи пекех, комисси йӗркеленӗ тет, йӗри-тавра чӗнсе калакан плакатсем ҫакса тухнӑ.
Юманӑн ӗмӗрӗ сакӑрҫӗр ҫула ҫитет теҫҫӗ. Вӑрман ӗҫченӗсем ҫапла пуласса ӗненеҫҫӗ, шанаҫҫӗ.
Вӑрман отраслӗн хисеплӗ ӗҫченӗсем тата ветеранӗсем!
Сире професси уявӗ ячӗпе саламлатӑп!
Вӑрман — пирӗн ҫӗршывӑн тӗп пуянлӑхӗсенчен пӗри. Ӑна пулас ӑрусем валли упраса хӑварас тӗллев ӑсчахсене, экологсене, историксене, хамӑрӑн ҫутҫанталӑка, унӑн илемне тивӗҫлипе хаклакан мӗн пур ҫынна пӗрлештерет. Вӑрман пурлӑхӗпе тирпейлӗ усӑ курасси, ӑна пуянлатасси — профессионалсен кӑна мар, Чӑваш Республикинче пурӑнакан кашни ҫын тивӗҫӗ.
Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Ен вӑрманҫисем пушарсене, типӗ ҫанталӑка пула сиенленнӗ вӑрмансене чӗртессипе вӑй хураҫҫӗ, ҫак ӗҫе 685 гектар ҫинче пурнӑҫланӑ та ӗнтӗ. Мӗн пур шайри бюджетсенчен вӑрман хуҫалӑхне тӗревлеме сахал мар укҫа уйӑраҫҫӗ. Кӑҫал кӑна ҫак сферӑна аталантармашкӑн 256 млн тенкӗ ытла уйӑрма палӑртнӑ, ҫакӑ 2010 ҫулхинчен икӗ хут пысӑкрах. Вӑрман пушар службине йӗркеленӗ. Паян ӑна пушарсемпе кӗрешмелли ятарлӑ ҫӗнӗ техникӑпа, оборудованипе тивӗҫтернӗ, ун ҫумӗнче талӑкӗпех диспетчер пункчӗ ӗҫлет, вӑрмансене авиаци пулӑшнипе тата ҫӗр ҫинчи патруль сӑнаса тӑраҫҫӗ.
Умра татса паман ыйту нумай-ха.
Ӗнер Михаил Васильевич Михайлов Йӑлӑм енчи ҫулӑмпа сиенленнӗ вӑрмана тӗрӗслерӗ.
Хальхи вӑхӑтра пӗлтӗрхи сиене пӗтерес тӗлӗшпе Шупашкар вӑрман хуҫалӑхӗнче 10 бригада тӑрмашать. Вырӑнти халӑх та пулӑшать — килӗшӳпе укҫа тӳлесе хӑйсемех ҫунӑк йывӑҫа касаҫҫӗ, тирпейлеҫҫӗ, тиесе тухаҫҫӗ. Халӑха пурӗ 53 пин куб сутнӑ. Ҫутҫанталӑх пурлӑхӗсен министрӗн Иван Исаевӑн шучӗпе ку йывӑҫ пӳрт-ҫурт тума лайӑх, пӳрт тӑрри валли та юрӑхлӑ. Анчах та ӑна вӑхӑтра илсе тухмалла — тепӗр темиҫе уйӑхран ку йывӑҫ пахалӑхӗ самай чакӗ: хурт-кӑпшанкӑ ҫисе ярӗ. Хакӗ те йӳнӗ — сывӑ йывӑҫӑн пӗр кубометрӗ 200 тенкӗпе танлашать пулсан, ҫунӑк йывӑҫ хакӗ 8 тенкӗ ҫеҫ. Халӑха пурӗ 150 гектарти вӑрмана сутнӑ пулсан 21 гектартине хальхи вӑхӑтра касса тирпейленӗ те ӗнтӗ.
Пурӗ 270 гектар лаптӑка тасатнӑ, 6,3 гектарта хыр хунавӗсене лартса тухма та ӗлкӗрнӗ. 80-85% вӗсенчен вӑй илнӗ те ӗнтӗ. Пӗтӗмӗшле ҫунса сиенленнӗ вӑрмансене 2011-2013 ҫулсенче сыватма шутлаҫҫӗ.
Михаил Васильевич ҫавӑн пекех йӑлӑм енче пурӑнакан халӑхпа тӗл пулса калаҫрӗ.
+0.3 °C