Элӗк районӗнчи пӗр хуҫалӑхра ферма уҫӑлнӑ. Ӑна вырӑнти ЯХПК укҫи-тенкипе хута янӑ.
Ферма Элӗк районӗнчи Анатри Юлӑш ялӗнче хута кайнӑ. Вӑл — «Новый путь» (чӑв. Ҫӗнӗ ҫул) ЯХПКн. Фермӑна савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ.
Элӗк район администрацийӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, выльӑх-чӗрлӗх тытмалли фермӑна ҫулталӑкра туса пӗтернӗ. Никамран та пулӑшу кӗтмен вӗсем — ял хуҫалӑх предприятийӗн укҫипех хута янӑ.
Фермӑна ҫур ҫула ҫитмен выльӑх-чӗрлӗхе тытма тесе тунӑ. Унта 100 пуҫ вырнаҫмалла.
Ферма ҫӗнӗ йышшиех ӗнтӗ. Ӗлӗк чылай ӗҫе алӑпа тунӑ пулсан халӗ нумайӑшне техника пурнӑҫлать. Ҫӗнӗ фермӑра та чылай ӗҫе ял хуҫалӑх техники тӑвать.
Сӑмах май, хуҫалӑх Элӗк районӗнче чи малта пыраканнисен йышӗнче. Унта ҫулсерен 1–2-шер ферма хута яраҫҫӗ.
Мускавран Чӑваш Ене сурӑх ҫӑмӗ туса илме укҫа килет. Федераци хыснинчен Ял хуҫалӑх министерстви урлӑ уйӑракан ҫак «кӗмӗле» Раҫҫейри 26 региона пама йышӑннӑ. Ятарлӑ хушӑва ҫӗршывӑн правительствин пуҫлӑхӗ Дмитрий Медведев алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Укҫана ял хуҫалӑхне, ял хуҫалӑх продукцийӗн рынокне, чӗртаварне тата апат-ҫимӗҫне 2013–2020 ҫулсенче аталантарасси ҫинчен калакан федераци программипе килӗшӳллӗн уйӑраҫҫӗ.
Списока пирӗн республика та лекнӗ. Анчах пире ытти региона лекнӗ чухлех тивӗҫмӗ — 10,7 пин тенкӗ. Пӗтӗмпе вара тӗп хуларан маларах асӑннӑ 26 региона 53,5 миллион тенкӗ уйӑрма пӑхса хӑварнӑ. Пуринчен ытла — 179,5 пин тенкӗ — Пушкӑртстана ӑсатаҫҫӗ. Тутарстан валли 134,8 пин тенкӗ пӑхса хӑварнӑ, Ӗренпур облаҫӗ валли — 128,4 пин тенкӗ.
Чӑваш Енри страхлакан организацисенчен Патӑрьел районӗнчи уйрӑмӗнче агентра вӑй хуракан Николай Селиванов ҫулне кура мар вӑр-варри пирки унти «Авангард» райхаҫат хыпарлать.
Чӑн та, ҫитмӗл пиллӗкре пыракан шурсухал пӗлтӗрхи тӑваттӑмӗш кварталта пысӑк ҫитӗнỹ тунӑ — республикӑра ҫичҫӗр ӗҫтешӗ хушшинче вӑл тӑваттӑмӗш вырӑна тухса кӗмӗл призер шутне кӗнӗ. Кӗҫӗн Арапуҫ чӑвашӗ ҫавӑнпа ҫеҫ лӑпланса лармассине ун чухнех систернӗ — Ҫӗрпỹ, Улатӑр, Ҫӗмӗрле районӗсенчи ӗҫтешӗсенчен иртме ӑнтӑлнине пӗлтернӗ.
Хастар агент сӑмаха ҫилпе вӗҫтермен. Кӑҫалхи иккӗмӗш кварталта вӑл ял ҫыннисен пурнӑҫне, транспорт хатӗрне, ҫурт-йӗрӗпе хуралтисене, выльӑх-чӗрлӗхне 313 пин тенкӗлӗх страхласа пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ.
Юлашки вӑхӑтра ветаптекӑсем йышланса пыраҫҫӗ. Анчах пахалӑхсӑр тата суя эмел сутни Чӑваш Енре те тӗл пулать.
Хӑш-пӗр производительсем кӑларнӑ иммунобиологи хатӗрӗсемпе усӑ курнӑ хыҫҫӑн лайӑх мар пулӑмсем пулса иртнине асӑрханӑ. Хӑшӗсем сертификаци тӗпчевӗ витӗр тухайман. Хрантсуссем хатӗрленӗ «БТВПУР АлСап8» вакцинӑна реестртан та кӑларнӑ.
Хӑш-пӗр препарат инструкцине улшӑнусем кӗртнӗ тӗслӗхсем те пурри пӗлтереҫҫӗ Россельхознадзорӑн республикӑри управленийӗнче. Сӑмахран, «Кэтл-мастер Голд FP5 L5» вакцина хыҫҫӑн пӑрусем вилӗ ҫуралнӑ тата хырӑм ӳкнӗ тӗслӗхсем нумайланнӑран ку эмеле пӗтӗ ӗнесене мӗнле памалли пирки улшӑнусем кӗртнӗ.
Сӑмах май, иккӗленӳллӗ эмелсем пирки Россельхознадзор сайтра пӗлтерсех тӑрать.
Ҫывӑх вӑхӑтра пирӗн ҫӗршывра уйрӑм хушма хуҫалӑх тытакансене выльӑх-чӗрлӗхе тата кайӑк-кӗшӗке шутран ытла тытма чарма пултараҫҫӗ. Ку ыйтӑва хальлӗхе татса паман-ха — ҫитес вӑхӑтра ӑна Раҫҫей Правительстви пӑхса тухмалла. Кун пирки Дмитрий Медведев премьер-министр хушу панӑ. Уншӑн явапли тесе ҫӗршывӑн ял хуҫалӑх министрне Александр Ткачева палӑртнӑ.
Министрӑн ыйтӑва Экономика аталанӑвӗн, Финанс министерствисемпе тата Раҫҫей регионӗсен ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсемпе пӗрле пӑхса тухмалла. Яваплӑ ведомствӑсен хӑйсен шухӑшне ҫитес уйӑхӑн 23-мӗшӗччен пӗлтермелле.
Уйрӑм хушма хуҫалӑхра выльӑх-чӗрлӗхе шутран ытла тытмалла мар текен ыйтӑва унччен те хускатнӑ. 2009 ҫулта ку сӗнӳпе Ставрополь депутачӗсем тухнӑ. Халӑх тарҫисем хӑйсен шухӑшне хӑш-пӗрисем выльӑх нумай тытни вӗсен кӳршисене кансӗрленипе ӑнлантарнӑ. Анчах ун чух апла саккуна Патшалӑх Думи йышӑнман.
Ку инкек Улатӑр районӗнчи Алтышево ялӗнче виҫӗмкун пулса иртнӗ. Унта 56 ҫулти арҫын ӗнене ҫӑлас тесе хӑй вилнӗ.
Пушар тухнӑ вӑхӑтра кил хуҫи урамра уплнӑ. Пурӑнмалли ҫуртпа пӗр ҫивитти айӗнче вырнаҫтарнӑ сарайӗнче ҫулӑм алхасма тытӑннине курсан вӑл пӳрте чупса кӗрсе мӑшӑрне инкек пирки асӑрхаттарма васканӑ. Хӑй вара сарайӗнче тӑракан ӗнене ҫӑлма хыпӑннӑ. Пушарпа кӗрешекенсене кил хуҫисем вут-ҫулӑм сиксе тухни пирки ҫийӗнчех пӗлтермен имӗш. «Хӗрлӗ автан» хӑй ӗҫнех тунӑ — вӑл алхаснӑҫем алхаснӑ. Ӗнене ҫӑлма хӑтланнӑ арҫын вилнӗ. Ҫапла вара пӗр киле икӗ хуйхӑ пырса шакканӑ. Вут шар кӑтартнинчен ытла ҫын та вилнӗ.
Инкек сӑлтавне пушарпа кӗрешекенсем электрооборудовани юсавсӑррипе сӑлтавлаҫҫӗ иккен.
Чӑваш Енре ӗҫе кӳлӗнекен фермерсене аталанмашкӑн грантсем валеҫсе панӑ. Ытларахӑшӗ ӑна пахча ҫимӗҫ лартса ӳстерме, выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетме, фермӑсем хута яма тивӗҫнӗ.
Акӑ Канаш районӗнчи Ачча ялӗнчи Захаровсем хӑйсен фермине уҫма палӑртнӑ. Хӑйсем каланӑ тӑрӑх, вӗсен хальлӗхе выльӑх-чӗрлӗхе усрамалли вырӑн пур. Анчах вӗсем мӑйракаллӑ шултра выльӑх шутне ӳстерме палӑртнӑ. Кун валли ферма кирлӗ. Апат хатӗрлемешкӗн техника пур-мӗн.
Захаровсен 10 ене, пӑрусем. Вӗсем уйра кӗтӳре ҫӳреҫҫӗ. Татьяна Захарова ку ялтах ҫуралса ӳснӗ, ҫавӑнпа выльӑха мӗнле пӑхмаллине пӗлет. Пӗлтӗр вӑл фермер хуҫалӑхӗ йӗркелеме шутланӑ. Унӑн 110 гектар ҫӗр те пур. Ӗҫе пурнӑҫлама тӑванӗсем пулӑшаҫҫӗ.
Захаровсем пурӑна-киле ҫакна ӑнланнӑ: тупӑш тӑвас тесен ӗне нумайрах тытмалла.
Камӑн мӗн шухӑш пулӗ те, Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре пурӑнакан В.Н. Баринова качакасем пирки ҫӑхав ҫырнӑ. Хӑйӗн чунне ыраттаракан ҫав чӗрчунсем пирки хӗрарӑм «Халӑх тӗрӗслевӗ» портала евитленӗ. Хӗрарӑм Первомайски урамри 6-мӗш тата 8-мӗш ҫурстем патӗнче тата Советски урампа качакасем ҫӳренине асӑрханӑ.
Хӗрарӑм чунӗ Кӳкеҫре ҫӳрекен качакасем йывӑҫ-тӗме тата чечексене кӑшласа пӗтернишӗн ыратать иккен. Ҫак янаварсем пӗлтӗр ача-пӑча лаптӑкӗсене хӑйсен каяшӗпе вараласа пӗтернӗ имӗш. Кӑҫал вӗсем тротуарсене те тиркемеҫҫӗ пулать.
Хӗрарӑм миҫе качака ҫӳренине те шутласа кӑларнӑ. Пурӗ тӑваттӑн иккен. Тата вӗсен путеккисем пур-мӗн.
Качакасем сӑтӑр кӳреҫҫӗ тесе шухӑшлакан хӗрарӑм ыйтӑвне Шупашкар район администрацине ярса панӑ. Унтисем халӗ ку ыйтупа ӗҫлеҫҫӗ иккен.
Халӗ фермерсене патшалӑх укҫа-тенкӗ енчен пулӑшма тӑрӑшать. Комсомольски районӗнчи Тукай ялӗнче пурӑнакан Ибрагимовсен хуҫалӑхӗ ав кунсерен тенӗ пек аталанать. Ҫемье Романов сурӑхӗсене ӗрчетет. Вӗсем икӗ ҫул каялла патшалӑхран 900 пин тенкӗ пулӑшу илнӗ.
Ҫак укҫапа Ибрагимовсем сурӑхсем валли ферма хӑпартнӑ. Укҫа тивӗҫмешкӗн документсем хатӗрленӗ чухне вӗсен 10 сурӑх ҫеҫ пулнӑ. Пӗлтӗр ҫемье хӑйсен укҫипе 80 пуҫ сурӑх туяннӑ.
Халӗ Ибрагимовсен ферминче — 230 сурӑх. Малашне вӗсем, Ринат Ибрагимов каланӑ тӑрӑх, 300 сурӑхран кая мар усрасшӑн. Романов сурӑхӗн ҫӑмӗ те питӗ паха. Пӗр ами икӗ ҫулта виҫӗ хут пӑрамлать. Чылай чухне — йӗкӗреш, виҫӗреш…
Сурӑхсене тӑрантармашкӑн Ибрагимовсем тыр-пул ҫитӗнтереҫҫӗ. Фермӑра икӗ ҫын валли ваканси хатӗрленӗ, унта иккӗн тӑрӑшаҫҫӗ ӗнтӗ.
Шупашкар районӗнчи Лапсар ялӗнче — карантин. Вӑл — урнӑ чир сарӑлнине пула. Хушӑва ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев алӑ пуснӑ.
Михаил Васильевич хушӑва кӑрлач уйахӗн 23-мӗшӗнче алӑ пуснӑ. Документра карантин Шоссе урамӗ тавралӑхӗнче пулнине палӑртнӑ. Вӑл хӑҫанччен тӑсӑлӗ? Юлашки чӗрчун урнӑ чирпе чирленӗ хыҫҫӑн икӗ уйӑх иртиччен.
Ҫак тапхӑрта Лапсарта кушаксемпе йытӑсен куравне ирттерме, тискер чӗрчунсене тытма, килти чӗрчунсене сутма юрамасть-мӗн.
ЧР Патшалӑх ветеринари службин специалисчӗсем урнӑ чир вучахне тӗп тумалли плана хатӗрлесе йышӑнмалли пирки ЧР влаҫ органӗсен порталӗ пӗлтерет.
+10.3 °C