Шупашкарта ҫӗр ҫийӗн каҫмалли пӗрремӗш вырӑна тума пуҫланӑ. Унта 1 тонна таран чӑтакан лифт та пулмалла.
Каҫӑ 48 метр вӑрӑмӑш, 3 метр сарлакӑш пулмалла. Сусӑрсем валли ятарласа лифт тӑвӗҫ. Каҫӑ Сӗнтӗрвӑрри ҫулӗ ҫинче, Хуҫалӑх тӑкӑрлӑкӗнче, пулӗ.
Хальлӗхе лини канализацине тӑваҫҫӗ. Ҫав вырӑнта йывӑҫсене каснӑ, унта ҫыхӑну кабелӗсене хурӗҫ.
Каҫӑ валли 171 миллион та 103 пин тенкӗ кирлӗ. Ӑна кӑҫал ҫӗртмен 20-мӗшӗнче туса пӗтермелле. Ку — палӑртнӑ срокран темиҫе уйӑх маларах. Сӗнтӗрвӑрри ҫулӗ ҫинче вырнаҫтарнӑ баннерта проекта кӑҫал юпа уйӑхӗнче вӗҫлемеллине палӑртнӑ.
Ку проекта Иван Яковлев проспектӗнчи ҫӗр айӗн каҫмалли вырӑна тунӑ «Чӑвашавтодор» хута ярӗ. Вӑл ҫав вырӑна ҫур ҫул каярах туса пӗтернӗччӗ.
Пӗлтӗр, шӑп та лӑп нарӑсӑн 24-мӗшӗнче Шупашкарта ҫӗнӗ пӗрлӗх йӗркеленнӗ — Чӑваш Республикинчи кинематографистсен пӗрлешӗвӗ. Хальхи вӑхӑтра унта тӗнче тетелӗнчи «Suvar TV» каналӑн ертӳҫи Ултиар Цыпленков, «Iltimer Studio» ертӳҫи Алексей Ефремов, «КоЮр» киновидео пӗрлӗхӗн ертӳҫисенчен пӗри Юрий Сергеев режиссёр тата Константин Ефремов композер (спецэффектсемпе ӗҫлекен ӑста), «Аксар» студи ертӳҫи тата директорӗ Алексей Иванов-Сӗрмек, «Орион» видеостуди директорӗ Вячеслав Оринов тата ыттисем кӗреҫҫӗ. Пурӗ 9 ҫын. Нумай пулмасть пӗрлӗх йышне «Чӑвашфильм» пӗрремӗш наци киностудийӗ» директорӗ Юрий Спиридонов тата Николай Сахаров режиссёр кӗнӗ.
Киноӳкерӳҫӗсен планӗсем кӑҫал пӗчӗк мар. Тӗслӗхрен ҫулталӑкӗпех кинокуравсем пулӗҫ. Унта пӗрлӗх пайташӗсем вырӑнти режиссёрсем тата пултарулӑх ушкӑнӗсем хатӗрленӗ фильмсене пӗрле тишкереҫҫӗ, сӳтсе яваҫҫӗ. Ҫитменлӗхсене палӑртаҫҫӗ, вӗсене мӗнле юсамаллине кӑтартаҫҫӗ.
Тепӗр кӑҫалхи пысӑк проект — Пӗтӗм чӑвашсен пӗрремӗш «Асам» кинофестивалӗ. Маларах ӑна пуш уйӑхӗнче ирттерме палӑртнӑччӗ, анчах та вӑхӑт хӗсӗккине пула нумай пулмасть иртнӗ кинематографистсен пӗрлешӗвӗн пухӑвӗнче кинофестивале чӳк уйӑхне куҫарма йышӑннӑ.
Пултаруллӑ ачасем ҫитӗнӳ хыҫҫӑн ҫитӗнӳ тӑваҫҫӗ. Сӑмах Шупашкарти Ф.М.Лукин ячӗллӗ ачасен 5-мӗш музыка шкулӗнчи хор уйрӑмӗн вӗренекенӗсем пирки. «Соловушки» (чӑв. Шӑпчӑксем) хор Пӗтӗм тӗнчери «Вятка каруҫҫелӗ» IX конкурса хутшӑннӑ. Фестивале Пӗтӗм тӗнчери «Хӗвел ачисем» фестиваль юхӑмӗ Киров хула администрацийӗн культура управленийӗ пулӑшнипе йӗркеленӗ.
Конкурс фестивале Мускаври, Архангельскри, Пермьри, Екатеринбургри, Сыктывкарти, Воркутари, Йошкар-Олари, Кироври пултарулӑх ушкӑнӗсем хутшӑннӑ.
«Соловушки» икӗ хайлав шӑрантарнӑ. Куракансем вӗсене хапӑлласах йышӑннӑ. Ку конкурса чӑваш ачисем пӗрремӗш хут хутшӑннӑ. Апла пулин те маттурсем II степень диплома тивӗҫнӗ.
Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ умӗн, нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, П.Хусанкай ячӗллӗ культура ҫуртӗнче Хӗрарӑмсен канашӗ пуҫарнипе тата Шупашкар хула администрацийӗ пулӑшнипе «Чи лайӑх атте» хула конкурсӗ иртнӗ. Кӑҫал ҫак ята илессишӗн 9 арҫын тупӑшнӑ.
Ашшӗсем ҫемье архивӗнчи кадрсемпе паллаштарса «Эпӗ пурӑнакан тӗнче» темӑпа килӗшӳллӗн роликсем кӑтартнӑ. Финалра вара яланхи пекех «Эпир пӗрле, эпир юнашар» темӑпа килӗшӳллӗн пултарулӑх конкурсӗсем иртнӗ. Унта кашниех хӑйне чи лайӑх енчен кӑтартма тӑрӑшнӑ.
Антон Бельский хӑй ҫырнӑ сӑвӑсемпе тата юрӑсемпе тӗлӗнтернӗ. Алексей Семенов ҫемьери пӗр куна кӑтартнӑ. Эдуард Порфирьев ҫемье чӑмӑртаннӑ историпе паллаштарнӑ. Сергей Михайлов ывӑлӗсене патриотлӑх туйӑмне вӗрентни пирки каласа кӑтартнӑ. Степановсен вара Ҫӑварнине уявласси йӑлана кӗнӗ-мӗн.
Кӑҫал конкурсра «Чи лайӑх атте» номинацире «Элара» савучӗн станоксен операторӗ, виҫӗ ывӑл ашшӗ Серей Михайлов ҫӗнтернӗ.
Ҫак кунсенче пӗлтӗрхи диспансеризаци пӗтӗмлетӗвӗ пирки калаҫнӑ. Ун чухнех кӑҫалхи дипансеризаци ыйтӑвне те хускатнӑ. Кун пирки ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтерет.
Диспансеризацие хутшӑннӑ ҫынсен хисепӗ Шупашкарта, Ҫӗнӗ Шупашкарта, Улатӑрта, Канашра, Муркаш районӗнче пысӑк. Администраци пуҫлӑхӗсене халӑха сывлӑха тӗрӗслес ӗҫ хӑйсемшӗнех усӑллӑ пулнине ӑнлантарма сӗннӗ. Эрнесерен, диспансеризаци мӗнле пынине тӗрӗсленӗ май, мониторинг ирттереҫҫӗ.
Пӗлтӗр шала кайнӑ 30 129 чире тупса палӑртнӑ. Вӗсенчен 6207-шӗ — чӗрепе юн тымарӗсен чирӗсем, 567-шӗ усал шыҫӑ, 400-шӗ — сахӑр диабечӗ.
Кӑҫал 222 656 ҫынна диспансеризаци витӗр кӑларма палӑртаҫҫӗ. Вӗсем 1994, 1991, 1988,1985, 1982, 1979, 1976, 1973, 1970, 1967, 1964, 1961, 1958, 1955, 1952, 1949, 1946, 1943, 1940, 1937, 1934, 1931, 1928, 1925, 1922, 1919 тата 1916 ҫулсенче ҫуралнисем.
Шупашкарта ҫар техникин макечӗсен куравӗ ӗҫлеме тытӑннӑ. Вӗсене картонран, хутран, йывӑҫран, пластикран, шӑккалатран… ӑсталанӑ. Модельсене шкул ачисем хатӗрленӗ.
Кунашкал конкурс пӗрремӗш хут иртет. Ӑна Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалланӑ. Конкурс пӗтӗмлетӗвне Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ умӗн тунӑ. Ачасене макетсене ӑсталама аслисем те пулӑшнӑ.
2-мӗш класра вӗренекен Вика ав «Тополь» стратеги комплексӗн макетне аслашшӗпе хатӗрленӗ. Василий Зорин стратеги пӗлтерӗшлӗ ракета ҫарӗнче 28 ҫул пулнӑ, ҫавӑнпа вӑл мӑнукӗпе ҫак макета ӑсталанӑ.
Конкурса 100 ытла ӗҫ хутшӑннӑ: карапсем, самолетсем, танксем… Вӗрентекенсем ку конкурс ачасене историпе кӑсӑклантарма пулӑшасса шанаҫҫӗ.
Нумай ӗҫ пулнине кура жюрие ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртма ҫӑмӑл пулман. Ҫапла вӗсем 40 яхӑн ӗҫе палӑртнӑ.
Капюсавшӑн тӳлеттерме тытӑннине Шупашкарта та хӗрӳ сӳтсе яваҫҫӗ. Пӗрисем укҫа шеллемесӗр квитанцисене тӳлеҫҫӗ, теприсем ку йышӑнупа ниепле килӗшесшӗн мар.
Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑрлач уйӑхӗнче капюсавшӑн ҫынсен 50 проценчӗ ҫеҫ тӳленӗ. Кун пирки Хула пухӑвӗн депутатсен пухӑвӗнче те калаҫнӑ.
Алексей Ладыков шухӑшланӑ тӑрӑх, ку кӑрлач уйӑхӗнче ӑшӑшӑн тӳлемелли хак тӑрук хӑпарнипе ҫыхӑннӑ. Сити-менеджер капюсав тӳлевӗ ҫемье енчӗкне ҫӳхетнипе килӗшнӗ-ха, анчах ӑна тӳлемелли пирки аса илтернӗ. Чӑтмалла-мӗн — 1-1,5 уйӑх ҫеҫ юлнӑ.
Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ капюсав тӳлевӗ федераци тата республика саккунӗсемпе килӗшӳллӗн пулнине, ӑна пурин те тӳлемеллине аса илтернӗ. Килӗшӳ алӑ пусма хирӗҫлени те укҫа тӳлесрен хӑтармасть-мӗн.
Тутарстанри журналист Светлана Садыкова пӗлтернӗ тӑрӑх, нарӑсӑн 18-мӗшӗнче чӑвашсемшӗн Хусанти Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче кӑмӑллӑ тӗлпулу иртнӗ.
Хусанти П.Хусанкай ячӗллӗ Чӑваш наци культура центрӗн хастарӗсем Турци хӑнисене ӑшшӑн кӗтсе илнӗ. Турккӑсем икӗ халӑх хушшинчи туслӑх ҫирӗпленсе пынине палӑртнӑ. Вӗсем чӑваш чӗлхине хӑйсем патӗнче тишкернине, вӗреннине каласа кӑтартнӑ. Тӗлпулури калаҫу та чӑвашлах иртнӗ.
Филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Бюлент Байрам каланӑ тӑрӑх, тӗрӗк чӗлхине лайӑх пӗлекен чӑвашла та ҫӑмӑллӑнах вӗренет. Вӑл чӑвашла пупленине пӗрремӗш хут Хусанта илтнӗ. Унтанпа вӑл чӑваш чӗлхипе тӗплӗнрех паллашасшӑн пулнӑ. Вӗсем хӑйсем патӗнче чӑвашла-турккӑлла словарь те кӑларнӑ.
Турккӑсем Геннадий Айхин ниҫта та пичетленмен сӑввисемпе кӗнеке кӑларасшӑн. Айхи чӑвашла тата вырӑсла сӑввисене Турцире хӑварнӑ. Кӗнекене Тутарстана та, Шупашкара та ярса парасшӑн.
Тутарстанри ЧНК ҫумӗнчи Чӑваш ҫыравҫисен союзӗн председателӗ Николай Сорокин турккӑсем чӑвашла лайӑх калаҫнинчен тӗлӗннӗ. Ара, кунта пурӑнакан чӑвашсем те чӗлхене манса пыраҫҫӗ вӗт.
Республикӑра кадетсен юхӑмӗ вӑй илсе аталанать. Халӗ кадетсене ача пахчинченех хатӗрленме тытӑнӗҫ. Анчах ку сӑнава хутшӑнма пурте хал ҫитереймен. Акӑ ҫак кунсенче кадет корпусне Шупашкарти 130-мӗш ача пахчинче туса хунӑ.
Хальлӗхе кадетсем погонсӑр, анчах тельняшкӑпа, ҫӗнӗ карттуспа. Вӗсем кадетсен йышне кӗме хатӗр. Даниил Хашимов кадетӑн хӑюллӑ пулмаллине палӑртать. Унӑн никама та кӳрентермелле мар, пӗчӗккисене хӳтӗлемелле.
Шкулсенче кадет класӗсем пурринчен тӗлӗнмӗн. Ача пахчисенче вара кунашкал ушкӑнсем сахал. 130-мӗш ача пахчинче ав ушкӑнра — 30-ӑн. Вӗсенчен 20-шӗ — арҫын ачасем.
Пӗчӗкскерсем кадетсен йышне тӑнӑ. Уява тӗплӗн хатӗрленнӗ. Стройпа утса ялав панӑ, присяга тытнӑ.
Ҫак кунран ачасем вӑй-хал культури енӗпе ҫанӑ тавӑрса хатӗрленме тытӑнӗҫ. Ҫавна май спортзалта занятисем ытларах иртӗҫ, уҫӑ сывлӑшра чупӗҫ, йӗлтӗрпе ярӑнӗҫ, футболла вылӗҫ. Ачасем кадет шкулне экскурсие те кайӗҫ. Ҫак кун ачасене истори кӗнекине парнеленӗ — патриотсен ҫӗршыв паттӑрӗсене пӗлмеллех.
Ӗнер Шупашкарти «Николаевски» суту-илӳ комплексӗнче ҫӗрулми куравӗ уҫӑлнӑ. Раҫҫейри 15 регион, Беларуҫ хӑйсен сорчӗсемпе, вӗсене мӗнле ҫитӗнтернипе тата упранипе паллаштараҫҫӗ. Ахаль ҫынсем те ку курава селекционерсем пекех чӑтӑмсӑррӑн кӗтнӗ.
Виҫӗ куна тӑсӑлӑкан куравра элита вӑрӑсем туянма, ҫӗрулмирен хатӗрленӗ апат-ҫимӗҫе тутанма пулать.
Раҫҫейри чылай ҫын ҫӗрулмине иккӗмӗш ҫӑкӑр вырӑнне хурать. Илья Шиварев фермершӑн вара вӑл — пӗрремӗш вырӑнта. Унӑн ҫемйи ҫӗрулми кӑмӑллать. Вӑл куравра ав икӗ урапа ҫӗрулми сутнӑ. Кунта ҫын нумай хӗвӗшет-ҫке-ха.
Фестиваль тахҫанах регионсен шайӗнчи пулса тӑнӑ. Йӗркелӳҫӗсем пурӑна-киле вӑл Пӗтӗм Раҫҫейри пулса тӑрасса та иккӗленмеҫҫӗ. Кунта фермерсем пӗр пӗринпе тӗл пулса ҫыхӑну йӗркелеҫҫӗ. Кунта нимӗнле санкци те хӑрушӑ мар.
Темиҫе компани хӑйсен ӗҫне кӑтартнӑ. Куравра ҫӗрулми упрамалли хальхи йышши вырӑн пирки те калаҫнӑ. Республикӑшӑн ку пӗлтерӗшлӗ. Пӗлтӗр кӑна 25 тонна ытла пахча-ҫимӗҫ вырнаҫакан темиҫе склад тунӑ.
Куравра ҫынсем апат-ҫимӗҫ сентрисенчен мар, вӑрлӑх сутнӑ ҫӗртен татӑлма пӗлмен.
+14.3 °C