Усал хыпар, тискер хыпар пӗлтерчӗҫ:

Лев Кураков чӗри тапмасть текех.

Кӗтменчче эп, кун пеккине кӗтменччӗ!..

Ҫук, юрамасть суймашкӑн кун пекех!..

Тин ҫеҫ-ха вӑл Тӗп хуларан сас пачӗ,

Тин ҫеҫ-ха вӑл ҫул тытрӗ Ишеке...

Тӑван ялне чунтан вӑл юрататчӗ...

Ҫак Улӑпӑн чӗри тапмасть текех...

Ниме пӑхмасӑр малаллах вӑл утрӗ,

Ӗҫлерӗ, тен, ҫӗр ҫыншӑн та хӑш чух.

Чӑваш Ятне ҫӳлтен-ҫӳле ҫӗклерӗ...

Чӗррисемпе пӗрле вӑл текех ҫук...

Халь ҫуртасем пит васкаса сӳнеҫҫӗ...

Ҫапла вӑл — пурнӑҫ, — инкекпе тулсан...

Чӑн-чӑн Арсем вилмеҫҫӗ, ҫук, вилмеҫҫӗ, —

Вӗсем ҫиҫеҫҫӗ ҫӑлтӑрсем пулса.

22.12.2020

04 сехет те 39 минут

Валентин Шурчанова пуҫ тайни

Коммунизм пулмастех пуль ыран,

Ма тесен куҫне хупрӗ Шурчанов...

Усал чир пӗр шеллевсӗр ҫапсан

Пит синкерлӗ иккен ҫын суранӗ.

Ӑҫтан тухрӗ хӑрушӑ ковид —

Никама хӗрхенмест тамӑк мурӗ!

Шутсӑр пысӑк хайхин аппетит, —

Камӑн-ши сывалма шанӑҫ пулӗ?

Ҫӗнеймерӗ чире коммунист —

Хурланатпӑр — нумай пурнаймарӗ...

Эпир хамӑр та кӑшт атеист,

Тур каҫартӑр пире. Тен, пӑрахмӗ?

Чӑваш халӑх тарҫи пулнӑ май

Ман ентеш вӑй-халне шеллемерӗ.

Вӑл тунийӗ капашсӑр нумай,

Палӑртни те чылай — ӗлкӗрмерӗ.

Унӑн ырӑ ӗҫне манар мар —

Ячӗпе ҫӗн урам хисеплентӗр.

Ҫуркунне ҫав тӳрем урама

Эсӗ те, вулаканӑм, килен-тӗр?

«Чӑваш халӑх сайчӗн» яланхи хыпарҫи Виталий Станьял юлашки вӑхӑтра сыватӑшра выртрӗ. Кунта хавасли акӑ мӗн: ун патне юлташӗсем Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗсенчен шӑнкӑравласах тӑнӑ иккен. Аякран килнӗ саламсене (Михаил Саватнеев музыкант, Камчатка* Федор Мадуров учитель, Аксу* Валерий Ильдуганов культуролог, Тюмень* Николай Кондрашкин скульптор тата ытти нумай ҫыннисене) аксакал кӗске йӗркесемпе тав тунӑ.

Сире сыватӑшри хӑшпӗр саламсемпе паллашма сӗнетпӗр.

* * *

Кам пӗлет мӗскер пулассине?

Шанчӑкпа упратӑп вӑй-хала.

Хӳтлӗх кирлӗ пӗчӗк ҫынсене,

Танлӑх кирлӗ пурнӑҫ майлама.

* * *

Калатӑн эс — ҫын пурӑнни телей.

Этем патне пыратӑн пӗр хаваслӑ.

Чӑваш турри! Парсамччӗ сан тӗле

Пехет те пурлӑх, сӑвапсем курмалӑх.

* * *

Пурнатпӑр. Курнатпӑр. Каятпӑр.

Ӗҫ ӗҫлетпӗр-ха, унсӑр мӗнле?

Кунҫула ҫакӑ пурнӑҫ таять-тӑр,

А ӑна эпир пӗртте пӗлмен!

* * *

Эпир санпа иртен-ҫӳрен кӑна.

Каятпӑрах тухса ыран-паян.

Малалла...

Чӑвашсен хальхи вӑхӑтри паллӑ сӑвӑҫин, Альбина Юратӑвӑн сӑвви Турцири журналта пичетленнӗ.

«Юлашки вӑхӑтра питех те кӑсӑклӑ пурӑнма пуҫларӑм. Пуян пӗр пулӑм тепринпе, кӑсӑклӑрах та кӑмӑллӑраххипе, ылмашать. Пӗр шухӑшлӑ ҫын, тахҫанхи тус, Чӑваш Енри ҫыравҫӑсен союзӗн пайташӗ, куҫаруҫӑ, поэт, журналист, Тутарстанри Айрат Галимзянов халӗ ҫеҫ ырӑ хыпар пӗлтерчӗ. Кӗвӗҫ чунлӑ маррисене тата пире ӑнӑҫу ҫеҫ сунакансене пӗлтерме васкам. Турцири «Guncel Sanat» журналта манӑн «Чӑваш» сӑвва пичетленӗ», – тесе ҫырнӑ Альбина Юрату Фейсбукра.

Сӑвва маларах асӑннӑ Айрат Галимзянов куҫарнӑ.

Алексей Трофимов, Петр Ивантаев,

Станислав Отрыванов тупӑкӗсем ҫине

* * *

Умлӑ-хыҫлӑн черетпе пыратпӑр...

Кайнӑ майӑн чун кӑчӑртатать,

Халӗ тин ыр-усала пуҫ ҫапмӑр,

Ҫул вӗҫне хамӑр чыспах тухатпӑр.

Лӑпланса, ку ӗмӗр татӑлать.

Кайнисем те пур, пур тӑхтаканӗ,

Халӑхран юлма пӗрех май ҫук.

Вӑхӑтран та вӑрӑм юлаканӗн

Шухӑшӗ самант та лӑпкӑ канмӗ,

Туссемпех вӑл пулӗ сывӑ чух.

Каҫарсам тесе эпир ыйтмастпӑр,

Ҫылӑх ҫук пек хӑлӑхсӑр тӗнчен.

Ырлама сире эп вӑтанмастӑп,

Кӗнекӗрсене умран ямастӑп —

Тав сире Чӑвашлӑх умӗнче!

Виталий Станьял

2020, авӑн, 17.

Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи вӗҫленнӗренпе тата Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи пӗтнӗренпе 75 ҫул ҫитнине халалласа

Вӗҫ-хӗрсӗр, пӗлӗт пек, ҫулсем шӑваҫҫӗ —

Ҫук улшӑнмасть этемлӗх ҫав-ҫавах:

Кив йӑнӑшсем каллех такӑнтараҫҫӗ,

Темле усал ҫул урлӑ выртнӑнах.

Хӑшӗ-пӗри мӗн пулнине манать-тӗр,

Вӗренеймест вӗт тӗрӗс пурӑнма.

Вӑхӑт иртсессӗн кашниех ав паттӑр —

Суяпала витесшӗн чӑнлӑха.

Совет Союзӗ вӑрҫӑра ҫӗнтернӗ —

Ҫакна манасшӑн халӗ Анӑҫра.

Питне вӗсем кӗҫҫепеле ҫӗленӗ,

Нимле миме те ҫуккӑ-ши пуҫра?

Пирӗннисем – мӗльюнӑн пуҫ хурса-ҫке —

Хӑтарнӑ тӗнчене чуралӑхран.

Ҫав вилнӗ салтаксем суйма памаҫҫӗ —

Паттӑрсене манмастпӑр нихӑҫан.

Ман асатте Берлин патнех ав ҫитнӗ:

Телей пӳрмен-ҫке — чӗрӗ юлайман.

Кукаҫипе ват хуньӑм сусӑр килнӗ,

Шел, ҫавӑнпа нумай та пурнайман.

Ҫӗнтерӗве тылра та ҫывӑхлатнӑ

Асаннесем те аннесем пӗрле.

Ҫак чӑнлӑха епле манма пултарӑн —

Ӑна шӑварнӑ йӳҫӗ куҫҫульпе.

Суеҫтерме кӗҫҫе питсем ан хӑйччӑр —

Май ҫук улӑштарма историе.

Малалла...

(Ҫухату пулнӑранпа хӗрӗх кун ҫитнӗ май)

Ҫӳле кайни — ҫӳлтен ӳкет,

Ӳксессӗн йывӑр, ҫӳллӗшрен…

Ун чух кашни ӗмӗтленет

Ӑна ҫапмашкӑн ӗнсерен.

Мӗн чуль ӗҫленӗ ҫын малтан —

Ҫакна никам аса илмест.

Кӑшт ӑнсӑртран вӑл такӑнсан

Темме пӗри те хӗрхенмест.

Вӗслетнӗ йытӑсем пекех

Сиксе ӳкеҫҫӗ ун ҫине:

Ҫын шутӗнче мар эс текех —

Кашни ҫӗклет ав чӑмӑрне.

Христос пекех хӗрес ҫине

Ҫакса хурсассӑн тин вара

Кармакасем уҫаҫ куҫне,

Сапаланаҫҫӗ сӑх сӑхса:

«Каҫармаллаччӗ мӗскӗне —

Ӗҫленӗ чух кам йӑнӑшмасть?

Ӑнланмассӑн пӗр-пӗрне

Ҫумра юлташ та вӗт юлмасть».

…Ҫӳле кайсан манатпӑр ҫав:

Камсем пире тытса тӑраҫ.

Мӑнна хума пурах сӑлтав —

Пӑсать ҫынна пыл евӗр влаҫ!

Чӑваш литературинче тарӑн йӗр хӑварнӑ ҫынсене чи аван пӗлекенни Петӗр Ялкир пулнӑ тесен йӑнӑшмӑпӑр пулӗ. «Литературный мир Чувашии» кӗнекене хатӗрленӗ май вӑл нумай-нумай манӑҫнӑ сӑвӑҫсемпе ҫыравҫӑсен биографийӗсене шыраса тупнӑ. Паллах, пурне те мар (вӗсем пирки тепрехинче каласа парӑпӑр), анчах пӗчӗк йӗр хӑваракансене те ҫак кӗнекене кӗртме пултарнӑ. Вӑл шутра — Эхмин сӑвӑҫа та.

Эхмин кун-ҫулӗ

«Ҫӗнтерӳ ялавӗн» 1988 ҫулхи юпан 22-мӗшӗнчи номерӗнче Эхмин сӑвӑҫӑн ҫакнашкал биографийӗ пичетленнӗ (ӑна П. Ялкир хатӗрленӗ):

Никанур Спиридонович Эхмин 1908 ҫулта Муркаш районӗнчи Ҫармӑҫкасси ялӗнче чухӑн хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. (Хӑш числора паллӑ мар. Апла пулсан вӑл ҫак ҫул 80 ҫул тултарать). Комсомолец ялта та, рабфакра та общество ӗҫне хастар хутшӑннӑ.

Шупашкарти рабфакра вӗренекенсенчен Никанур Эхмин чи хастаррисенчен пӗри пулнӑ. Вӑл 1926–1928 ҫулсенче литература кружокӗн членӗсем хушшинче сӑвӑсем ҫырас пултарулӑхӗпе палӑрнӑ. Унӑн хайлавӗсем «Ҫамрӑк хресченпе» «Канаш» хаҫатсенче тата «Сунтал» журналта час-часах курӑннӑ.

Малалла...

Самант тӗксӗмленчӗ

Мӗн пур Чӑвашра:

Хӗвел саншӑн сӳнчӗ,

Чуну — уҫлӑхра.

Нумай эс хӑвартӑн

Кунти пурнӑҫра.

Хӑв халӑхшӑн ҫунтӑн,

Утса тӑвалла.

Шӳте ӑнланмарӗҫ

Хӑш-пӗр юлташсем,

Пит хыт айӑпларӗҫ —

Ӑҫта чунӗсем?

Тепри, ҫаратсан та,

Лармасть тӗрмере.

Ун пурнӑҫӗ янтӑ —

Пулсан кӗсьере.

Анчах Турӑ куҫлӑ,

Йӑлтах Вӑл курать.

Парсассӑн та пурлӑх

Вӑрра каҫармасть.

Пӗр саншӑн Вӑл уҫӗ

Ҫӑтмах алӑкне,

Сана валли тупӗ

Чи ыр сӑмахне.

Манмасть тӑван халӑх

Ятна нихӑҫан.

Ӗҫӳ — чӗрӗ палӑк.

Апла эс пурнан!

Леонид Сильвестров

Тӑван ҫӗршывӑмӑр, Раҫҫей Федерацийӗ тата унӑн шутне кӗрекен пирӗн патшалӑхӑмӑр, Чӑваш Республики, кӑҫал Аслӑ Ҫӗнтерӳ кунӗренпе 75 ҫул ҫитнине паллӑ тӑваҫҫӗ. Кӑшӑлвирус алхасӑвӗ ҫак куна тивӗҫлипе палӑртма чӑрмантаркалать пулин те ӑна май ҫитнӗ таран тивӗҫлӗ шайра ирттерме тӑрӑшаҫҫӗ. Тӗслӗхрен — онлайн мелӗпе.

Унсӑр пуҫне ӗнер кӑна питӗ кӑсӑклӑ йышӑну турӗҫ — Ҫӗнтерӳ Парадне пирӗн республикӑмӑр уявлакан Республика кунӗнче, ҫӗртмен 24-мӗшӗнче ирттересси пирки пӗлтерчӗҫ. Ку кун юнкуна лекнине те пӑхмарӗҫ. Апла-тӑк, пирӗн республикӑн Раҫҫей Федерацийӗн шайӗнче витӗмӗ пӗчӗкех мар! Кӑҫал та пулин Республика кунне питӗ чаплӑн ирттерес шанчӑк пур!

Ҫак уявӑн чи паллӑ юррисенчен пӗри вӑл — Владимир Харитонов сӑввипе Давид Тухманов кӗвӗленӗ «Ҫӗнтерӳ кунӗ» юрӑ. Ку юрра кӑҫал пӗрремӗш хут чӑвашла юрларӗҫ темелле. Ютубра халь кашни ҫын ҫак юрра Оперӑпа балет театрӗн, Чӑваш патшалӑх филармонийӗн, юрлакансен «Классика» капеллин, «Живи и помни» патриотла юрӑ-кӗвӗ ансамблӗн солисчӗсемпе пӗрлех республикӑри паллӑ юрӑҫсем еплерех хитрен шӑрантарнипе паллашма пултарать.

Малалла...