Педагогика университетӗнче иртнӗ вырсарникун 24-мӗш хут чӗлхе фестивалӗ иртрӗ. Паллах, пӗр лекцисенче халӑх йышлӑ пулчӗ, теприсенче вара 5-10 ҫын кӑна итлекен тупӑнчӗ. Ҫавах та тӗнчере кӑсӑк чӗлхесем питӗ нумай. Инҫе кайма та кирлӗ мар — ирҫе чӗлхинче, калӑпӑр, кушак «псака» пулать, йытӑ вара «киска» (вырӑсла пӗлекенсемшӗн ҫак питӗ кӑсӑк пулса тухать). Вӑт, чӗлхесенчи ҫавнашкал кӑсӑк самансем ҫинче чарӑнса тӑрӑпӑр та. Тӳрех калӑпӑр: хамӑр тупман, унтан-кунтан илнӗ фактсене ҫеҫ пӗлтерӗпӗр.

Пирахан чӗлхи

Инҫе-инҫе, Бразили ҫӗрӗнче, пирахан ятлӑ халӑх пурӑнать. Пирахан чӗлхипе калаҫать. Чӗлхеҫӗсемшӗн вӑл питӗ кӑсӑклӑ иккен — ку чӗлхере хисепсем ҫук, тӗссене те вӗсем палӑртмаҫҫӗ. Хисепе чӗлхере пирӗн пек «пӗрре, «иккӗ», «виҫҫӗ» тесе мар, «нумай», «сахал» тесе ҫеҫ пӗлтереҫҫӗ, тӗсӗсем те вӗсен «ҫутӑ» тата «тӗттӗм» кӑна пулаҫҫӗ. Ни сарри ҫук, ни симӗсси, ни ыттисем. Шӑп ҫак енчен чӗлхеҫӗсемшӗн вӗсем кӑсӑклӑ та.

Лаос чӗлхи

Ку чӗлхепе 15 миллион ҫын калаҫать пулин те стандартланӑ литература чӗлхи ҫук. Кашни районта хӑйсен вырӑнти калаҫӑвӗ.

Малалла...

Чӑваш Ен ҫыннисем Словаки ҫӗршывӗнче иртнӗ эсперанто конгресӗнче пулнӑ. Мероприятие «Ӑнӑҫӳ чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗн коммерци пуҫлӑхӗ, «Хавал» пуҫару ушкӑнӗн хастарӗ Александр Блинов, унӑн мӑшӑрӗ — «Ача-пӑча академийӗ» центр преподавателӗ Юлия Блинова тата Блиновсен ывӑлӗ Матвей (вӑл Шупашкарти 5-мӗш гимназире вӗренет) хутшӑннӑ.

Конгресс иртнӗ май чӗлхесемпе культурӑсен фестивальне те йӗркеленӗ. Юлия Блинова ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн хастарсем Чӑваш Енпе, унӑн культурипе, Шупашкарпа, чӑваш чӗлхипе паллаштарнӑ. «Пирӗн стендпа 200 ытла ҫын кӑсӑкланчӗ», — терӗ Юлия.

Фестивале Германи, Франци, Чехи, Польша, Словаки, Дани, Швеци, Норвеги, АПШ, Великобритани, Бельги, Нидерланд, Венгри, Итали, Испани, Португали, Бразили, Аргентина, Мексика, Финлянди, Япони, Китай, Корея, Вьетнам, Бурунди ҫӗршывӗсенчен тата ытти ҫӗртен пырса ҫитнӗ.

Ӗнер, юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, Мускаври «Китай летчикӗ Джао Да» клубра паллӑ джаз юрӑҫ Татьяна Силодорова (пултарулӑх псевдонимӗ — Tanina L’Odore) концерт кӑтартнӑ.

Михаил Вансяцкий журналист Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, Татьяна Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищинче, Питӗрти театр ӳнерӗн академийӗнче вӗреннӗ. Вӑл В.В. Андреев ячӗллӗ патшалӑх оркестрӗпе, Питӗрти, Мускаври, Бразилири, Кубӑри юрӑҫсемпе туслӑ ӗҫлет.

Чӑваш Енре ҫуралнӑ юрӑҫпа пӗрле пысӑк ӑста музыкҫӑсем Данил Прокопьев, Гийермо Рейс Естевенс тата Андрей Половко сцена ҫине тухнӑ. Данил Прокопьев параппанҫӑ та, сӑмах май, Чӑваш Енре ҫуралнӑ. Данил Раҫҫейре кӑна мар, Европӑра, Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенче тата Латинла Америкӑра концертсем кӑтартать.

Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби пирӗн республикӑра Бразилинчен футбол курма килнӗ хӑнасене тытса чарманнине пӗлтернӗ. Владислав Юсупов ятлӑ ҫын Фейсбукра маларах ҫырнине ӗненсен, Аргентинӑпа Франци вылякан матча курма Мускавран Хусана кайма тухнӑ Бразили ҫыннисене пирӗн республика территорийӗнче тытса чарнӑ имӗш. Ют ҫӗршыв хӑнисем 90 автобус тытса ҫула тухнӑ пулать. Вӗсенче 2500 ҫын пулнӑ-мӗн. Ҫавӑнта ларса пыракансене пирӗн тӑрӑхри пакунлисем — автоматлӑ ОМОНовецсем — чарса тӗрӗсленӗ тесе ҫырнӑ Владислав Юсупов. Кайран ҫав сӑмах хӑш-пӗр МИХра хӑвӑрттӑн сарӑлнӑ.

Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби Бразилинчен футбол курма килнӗ хӑнасене пирӗн тӑрӑхри пакунлисем тӗрӗслеменнине официаллӑ пӗлтернӗ.

Зика вирусӗ алхасакан ҫӗршывсенче, ҫав шутра Бразилире, пулнисене Раҫҫейӗн потребнадзорӑн федераци служби чуптума чарнӑ. Алӑ пустарса, хушу кӑларсах мар-ха. Сӗнӳпе.

Бразилинче тата Зика вирусӗ алхасакан ытти ҫӗршывра пулнисен тӑван киле таврӑннӑ хыҫҫӑн ар ҫыхӑнӑвне кӗнӗ чухне пӗр уйӑх хушши презервативпа усӑ курмалла тата чуптума та тӑхтамалла. Кун пек сӗнекенни — эпидемиологи центрӗ. Экспертсем каланӑ тӑрӑх, инкубаци тапхӑрӗ ҫичӗ куна яхӑн тӑсӑлать. Енчен ҫав вӑхӑтра чирлесен хӳтӗленӳ мелӗсемпе тата тепӗр икӗ эрне усӑ курмалла.

Хытах асӑрханма сӗннине ку вирус пирки тухтӑрсем хальӗхе тӗплӗн пӗлменнипе сӑлтавлаҫҫӗ, апла тӑк сыхланакана Турӑ сыхлать текен каларӑш вырӑнлӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Бразилири Рио-де-Жанейрора юниорсен хушшинче грек-рим тата ирӗклӗ кӗрешӳ енӗпе тӗнче ӑмӑртӑвӗ иртнӗ. Унта пирӗн ентеш те ӑмӑртнине ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтерет.

Чӑваш спортсменки Бразилирен ҫитӗнӳсемпе таврӑннӑ. Мария Кузнецова 59 килограмм тайман виҫе категорийӗнче вӑй виҫнӗ. Вӑл Румыни чысне хӳтелекен Кристина Инцезу спортменкӑна ҫӗнтерме пултарнӑ. Ҫапла майпа пирӗн ентеш пӑхӑр медаль ҫӗнсе илнӗ. Ку виҫере Швеци спортсменки Элин Нильссон ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ. Кӗмӗл медале Япони спортсменки Йошими Каяма илнӗ.

Ӑмӑртура Раҫҫей спортсменкисем — Надежда Саражкова тата Ксения Незговорова — пӑхӑр медаль ҫӗнсе илнӗ.

Чӑваш Енре Олимп тата Паралимп вӑййисене хутшӑнма пултаракан кандидатсене уйӑхсерен стипенди тӳлеме тытӑннӑ. Хушӑва кӑрлачӑн 30-мӗшӗнче Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ.

Документпа килӗшӳллӗн стипендие кӑҫалхи кӑрлачран пуҫласа 2016 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 31-мӗшӗччен тӳлӗҫ. Раҫҫей командин тӗп йышне кӗнисем, 15 спортсмен, уйӑхсерен 30-шер пин тенкӗ илсе тӑрӗҫ. Резерв йышне кӗнӗ 10 спортсмена 15-шер пин тенкӗ тӳлӗҫ. Паралимп вӑййисен кандидачӗсене те ҫавӑн чухлех стипенди параҫҫӗ.

Тӗп йыша Олимп вӑййисен пӑхӑр призерӗсем Ирина Калентьева маунтинбайкистка тата Татьяна Архипова марафонистка, тӗрлӗ ҫулсенче Олимпиадӑна хутшӑннӑ Елена Наговицына тата Наталья Гольц кӗнӗ. Лондонра иртнӗ Паралимп вӑййисен виҫӗ хут чемпионки Елена Свиридова та (хӗр чухнехи хушамачӗ - Иванова) уйӑхсерен 30 пин тенкӗ илсе тӑрӗ.

Аса илтерер: Олимп тата Паралимп вӑййисем 2016 ҫулта Бразилири Рио-де-Жанейро хулинче иртӗҫ.

Хӑнасене ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ

Сӗнтӗрвӑрринчи 1-мӗш гимнази ҫумӗнче ҫулсерен иртекен чӗлхесен фестивалӗ пулнӑ. Бразилирен, Холландирен, Австрирен, Словакирен килнӗ хӑнасем шкул ачисем валли ӑсталӑх класӗсем ирттернӗ.

Ачасемшӗн ку акӑлчан чӗлхине мӗнле шайра пӗлнине тӗрӗслемелли мел пулнӑ. 10-мӗш «а» класра вӗренекен Дарья Тихонова, Оксана Шишокина, Карина Хачатрян, Ксения Филиппова, Денис Совин тӑлмачӑ тата гид вырӑнӗсенче пулнӑ.

Дарья Тихонова Австрири Кристинӑна пулӑшнӑ. Вӑл 19 ҫулта. Кристина хӑй те Сӗнтӗрвӑрри пек пӗчӗк хулара пурӑнать-мӗн. Хӗр сноуборда юратать. Кристина нимӗҫ алфавичӗпе тата ансат сӑмах ҫаврӑнӑшӗсемпе паллашнӑ. Ҫавӑн пекех нимӗҫ тата чӑваш чӗлхисенчи уҫӑ сасӑсене танлаштарнӑ.

Словакири Юрий пурне те килӗшнӗ. Вӑл вырӑсла лайӑх калаҫать, анчах ӑсталӑх класне акӑлчанла ирттернӗ. Юрий Словаки пирки нумай каласа кӑтартнӑ, Словаки чӗлхипе паллаштарнӑ, вӑл вырӑс чӗлхипе пӗр пекрех пулнине палӑртнӑ.

Сӑнсем (15)

Шупашкарта иртнӗ Пӗтӗм тӗнчери спорт канашлӑвне такам та килсе ҫитни каламасӑрах паллӑ. Бразилинчен Карлос Энрике Кардим эвчӗ пулнӑ.

Бразили ҫыннине Шупашкар пек пысӑк мар хуласенче те спорт сооруженийӗсене аван йӗркелни килӗшни тесе ӗнентерет Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби. Мускавра тата Питӗрте пулса курнӑскер Чӑваш Енӗн тӗп хулинче те ӑна ҫав тери лайӑх пуласса шанман та-мӗн. «Рио-де-Жанейрора тата Сан-Паулӑра кӑна пулнипе Бразилие пӗлеймӗн. Раҫҫее те пӗчӗк хуласене ҫитнӗ хыҫҫӑн кӑна ӑнланма май пур», — ҫапларах шухӑшлать иккен вӑл.

Карлос Энрике Кардим Чӑваш наци музейӗнче пулса чӑваш халӑхӗн историйӗпе, пурнӑҫӗпе, музыка инструменчӗсемпе, чӗрчунсен тӗнчипе, экономика аталанӑвӗпе паллашнӑ. Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнчи экспонатсемпе те вӑл чунтан кӑсӑкланнӑ. К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академии драма театрӗнче хӑна «Шанель Пике» спектакле пӑхнӑ. СССР халӑх артисткин Вера Кузьмина вылякан сӑнара уйрӑмах тӗлӗнсе йышӑннӑ иккен.

2016 ҫулта Бразилири Рио-де-Женейро хулинче ҫуллахи Олимпиада иртӗ. Унта Чӑваш Ени 38 спортсмен — ҫӑмӑл атлетсем, йывӑр атлетсем, ирӗклӗ кӗрешӳҫӗсем, спорт гимнасчӗсем, велосипедистсем — кайма пултарӗҫ.

Республикӑра спортсменсене ҫитес Олимп тата Паралимп вӑййисене хатӗрлес ыйтӑва сӳтсе явнӑ. ЧР спорт министрӗ Сергей Мельников пӗлтернӗ тӑрӑх, хальлӗхе унта хутшӑнма пултаракан спортсменсен списокне Чӑваш Енри 38 ҫын кӗнӗ. Ӑна РФ Спорт министерстви 2013 ҫулхи кӑтартусемпе килӗшӳллӗн ҫирӗплетнӗ.

Лондонра иртнӗ Олипиадӑра пирӗн атлетсем икӗ тӗсре — ҫӑмӑл атлетикӑра тата маунтинбайкра — ҫеҫ тупӑшнӑ-тӑк ҫитессинче спортӑн 5 тӗсне хутшӑнма пултарӗҫ.

Ларура Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ командине кӗнӗ 15 спортсмен 2015 ҫулхи кӑрлачран пуҫласа 30 пин тенкӗ стипенди илме тытӑнӗҫ. Резерври 10 спортсмен вара 15 пин тенкӗ илсе тӑрӗ. Паралип вӑййисене хутшӑнма пултаракансене те стипенди парӗҫ.