Яманкасси


Тăрна çырми мыскарисем


Авалтанпах, пирĕн асаттесен аслашшĕсем пурăннă чухнех, Сиккассипе Яманкасси ялĕсен хушшинче çурçĕртен кăнтăралла юханшыв юхса выртнă. Çав юханшыв çырмине вара пирĕн асаттесен аслашшĕсемех темшĕн Тăрна çырми ят панă. Тăрнисене никам та курман тет унта. Шывĕ нумаях пулмасан та çыранĕсем çав тери сарлака, вĕсем сип-симĕс курăкпа витĕннĕ. Çавăнпа та кунта кашни çулах, çăва тухсан, икĕ ялăн выльăх кĕтĕвĕсем çӳреççĕ. Çырман сылтăм енчи çыранĕнче — Сиккасси кĕтĕвĕ, сулахай çыранĕнче вара — Яманкасси ял кĕтĕвĕ.

Çапла пĕррехинче пирĕн кĕтĕве кайма черет çитсен кӳршĕри Анна аппапа ĕнесене Тăрна çырмине илсе кайрăмăр. Ĕнесем кунта çӳреме хăнăхнă ĕнтĕ, çавăнпа та вырăна çитсенех пуçĕсене чиксе çемçе симĕс курăка татса çиме тытăнчĕç. Часах Сиккасси кĕтĕвĕсем те çырман сылтăм енне çитсе чарăнчĕç. Кунĕ шăрăх тăрать, çавăнпа та ĕнесем кăнтăрла енне сулăнсанах çырма варринче ӳссе ларнă йывăçсен сулхăнне кĕрсе тăрса кавлеме тытăнчĕç. Эпир вара савăнсах кăнтăрлахи апата лартăмăр. Çисе тăрансан Анна аппа сулхăна кайса выртрĕ, эпĕ вара хĕвел ăшшинех вырнаçрăм.

Çапла канса выртнă чухне сасă илтех кайрăм. Пĕри питĕ çемçе сасăпа мана: «Кил кунта, кил кунта!» — тесе чĕнет. Сасă енне çаврăнса пăхрăм та тĕлĕнсех кайрăм. Çыранăн çӳл енче тĕмеске çинче пĕр чĕрчун тăра парать. Хăй çăмлă, сухаллă, кушак евĕрлех темелле, анчах кушак мар. Ик ури çинче тăрать, малти урисене кăкăрĕ çумне хутлатса хунă. Мана пĕр вĕçĕм: «Кил кунта, кил кунта», — тет. Эпĕ тĕлĕннипе: «Эсĕ кам, эпĕ сана халиччен курман-çке», — тетĕп. «Эпĕ сăвăр, эп хурал», — тет хайхи чĕрчун. Сăвăр ятлă чĕрчун пуррине илтнĕ-ха эпĕ, анчах та хăйне куçпа курман. «Мĕн тума чĕнетĕн эсĕ мана?» — тетĕп сăвăра. «Ара, кĕрсе кур пирĕн яла. Эпир мĕнле пурăннине пĕлес килмест-и вара санăн? Эпир çынсем пекех, çынсен йăли-йĕркипех пурăнатпăр», — тет. «Манăн пĕлес килет-ха — эсир мĕнле пурăннине, анчах та эпĕ пысăк-çке, сирĕн шăтăка епле кĕрĕп-ха?» — тетĕп. «Пирĕн яла кĕресси ним те мар. Кил кунта, хăвăн патак тавра виçĕ хутчен хĕвеле хирĕç çаврăн та, пирĕн ял алăкĕ саншăн пысăкланса кайĕ», — тет сăвăр. Эпĕ вара савăнсах сăвăр шăтăкĕ çывăхне пытăм та хам патак йĕри-тавра хĕвеле хирĕç çаврăнма тытăнтăм, çаврăннă май ман алăри патак пысăкланса пычĕ, малтан кашта пек, унтан пĕрене пек пулса çĕре лап! турĕ. Эпĕ вара тĕлĕннипе хытсах кайрăм. Ман умра тем пысăкăш çăмламас чĕрчун тăра парать.

Малалла