Марс


Çăлтăр çинче пулни


Шăплăха у-ӳ-ӳ-ӳ! текен сас сирчĕ. Ку тăмана пулĕ-ха, тесе шутларĕ арçын ача. Унтан тем кĕррррр! туни, кайран çунат сасси илтĕнсе кайрĕ. Паян Куçук ӳплене кĕмерĕ, ӳпле çумнерех тин çулнă курăка сарчĕ те çавăнтах выртрĕ. Çак çарана мĕн пĕчекренех çулма çӳренине ас тăвать Куçук. Ку çĕр ĕлĕкех ун мăн аслашшĕн пулнă. Вăл хесметре тăнă чух пĕр, юрă юрлама юратакан ратник çыннине, сăрнай ăсталаса панă. Кайран вара пурте вăл ăстаçă пулнине пĕлеççĕ. Ăна тĕрле япаласем ăсталаса пама ыйтаççĕ. Ун мăн аслашшĕ шăпăр, тӳнкки, сĕр пĕрре мар ăсталать. Çакăн хыççăн вара вулăс старости ăна Атмал çаранне, шăп çак çарана парнелет те. Кунтах хесметри салтаксем тарăн кӳлĕ чаваççĕ. Кӳллине те Куçук аслашшĕ ячĕпе параççĕ — Ялаç кӳлли ятлă вăл.

Çаран хĕррипе ӳсекен йывăçсене пурне те пĕлет Куçук. Ак, сарлака та патмар юман, çинçе пилĕклĕ хурăн, чылай çырла тунă пилеш. Кӳлĕ хĕрринче вара, «çурмалла хурама», унăн вулли икĕ пая пайланнă: пĕри — хăрса хуп-хура пулса ларнă, тепри — ем-ешĕл. Ку вырăнта ĕлĕк чӳк тунă. Вăл Киремет вырăнĕ пулнă. Çак тĕлĕнмелле хурама çинчен Куçук ашшĕпе чылай калаçнă, темле шухăш патне те çитнĕ, юлашкинчен, çиçĕм çапна пуль, терĕç. Çăлтăрлă пĕлĕт çине, çап-çутă çутатакан Хур кайăк çулĕ çине пăхса выртатчĕ вăл. Ак пĕр çăлтăрĕ вĕçсе анчĕ, ак тепри. Ыранхи кун çулсан, çак Атмал утти пĕтет те, ашшĕн сăмахĕсене аса илет арçын ача. Ӳплере тахăшĕ ӳсĕрсе илчĕ. Унта Куçук ашшĕпе амăшĕ тата вушшăмĕш класа куçнă аппăшĕ çывăраççĕ. Куçук каллех хурама çинчен шутласа тĕлĕрсе кайрĕ.

Малалла

Пултӑм эпĕ Марс çинче…


Пултăм-çке пĕррехинче

Марс планета çийĕнче.

Эп туслашрăм Эссипе —

Çав планета хĕрĕпе.

 

Ак калать Эсси мана:

«Эсĕ пирĕншĕн — хăна.

Хăрама та кирлĕ мар,

Эпĕ саншăн тек ют мар».

 

Лайăх хĕрача Эсси. 

Сире вăрттăн калас-и?

Илсе кайрĕ вăл мана

Тĕрлĕ-тĕрлĕ вырăна…

 

Эх, унта çĕнни нумай,

Тĕлĕнтермĕшсем чылай.

Эсси улмуççи çинчен

Татса пачĕ шур пиçен.

 

Вăл чикет пуль тенĕччĕ,

Çук, çемçен çеç перĕнчĕ.

Куртăм хĕрлĕ лантăша,

Тусăм сисрĕ: «Ку — пăшал».

 

Пăшал тенине илтсен

Чупрăм эпĕ ку çĕртен,

Такăнтăм тĕмескерен…

Эх, вăрантăм тĕлĕкрен.