Электронлă вулавăш

— Çав пĕчĕк, ним мар ĕçшĕн укçа тӳлесе мана намăса ан кĕртĕрех. Хальхи вăхăтра, вăрçă вăхăтĕнче, кашни çын кансĕр пурăнакан çынсене хăйĕн ĕçĕпе пулашмалла, — тесе хучĕ Селле. Çакна вăл Нина каланă сăмахсене аса илсе каларĕ. Карчăк шухăшĕсем Нинăн шухăшĕсемпе те, сăмахĕсемпе те килĕшрĕç.

Пĕр кунхине Нина шкултан час таврăнмарĕ. Кăнтăрлахи апат çиме кĕтсе тăракан мăнаккăшĕ Нинăна кĕтсе ывăнчĕ. Нина тĕттĕм пулсан тин киле чупса килчĕ.

— Мĕншĕн час килеймерĕн? Е урокне начар пĕлнипе апатсăр хăварчĕç-и-мĕн? — ыйтрĕ мăнаккăшĕ, кулкаласа.

— Çу-ук, пионерсен ĕç пулчĕ, — терĕ Нина, салтăнса алă çурĕ те апат çиме ларчĕ.

— Мĕнле ĕç? — интересленет Селле.

Нина апат çинĕ хушăрах мăнаккăшне çапла каласа пачĕ:

— Тепĕр виçĕ эрнерен Хĕрлĕ Çар кунĕ çитет. Çав кун валли фронта парнесем çитерме хатĕрленетпĕр. Паян эпир, пионерсем, кашни киле кĕрсе çавăн çинчен каласа тухрăмăр, кам мĕн парассине çыртăмăр. Икĕ кунтан парнесене шкула пухмалла.

— Апла эппин, — терĕ Селле. Вăл яшка сыпма чарăнсах кăшт шухăша кайса ларчĕ, вара ыйтрĕ. — Кам мĕн пама пулчĕ-ха?

— Тĕрлĕрен. Хăшĕ шăрттан паратпăр терĕ, хăшĕ кĕпе-йĕм, питшăлли, тăла, фуфайка — темĕскер те пур, Кăрлач Микулийĕн икĕ кинĕ ятарласа пĕр сысна ӳстернĕ. Сысни пысăк, шап-шурă, картишĕнче йăраланса çӳрет. Ыран ăна пусатпăр терĕç. Пурте фронта пулăшма хатĕр. Пĕр çын та çак паха пысăк ĕçе хутшăнмасăр юлмалла маррине пурте ăнланнă. Эпир фронта пулăшни — çĕнтерĕве çывхартни пулать, — тесе ĕнентерӳллĕ вĕçлерĕ Нина хăй сăмахне.

Апат çисен, Нина наччаслăха Тамара патне чупса кайса килчĕ. Электричество çутăлман-ха. Нина мăнаккăшĕ тирĕк-чашăк тирпейленĕ хыççăн кăмака çине хăпарса выртнă. Нина кăмака çине хăпаракан картлашка çине тăчĕ те аллипе хыпашласа мăнаккăш пуçне тупрĕ, ăна çемçен ыталарĕ.

— Мăнакай, эпир фронта яма мĕн паратпăр? Тен, вăл, эпир янă япала, аттене лекĕ? — терĕ Нина, мăнаккăш хăлхине тутипе сĕртĕнсе.

— Мĕн те пулин парăпăр, ачам, — терĕ мăнаккăшĕ çемçелнĕ сасăпа. Нина калама çук савăнчĕ. Мăнаккăшĕ фронта валли япала пама килĕшессине Нина мĕн чул кĕтнĕ, мĕн чул хатĕрленнĕ. Нина кĕтни çитрĕ!

— Тамар амăшĕ мĕн хатĕрлетĕп тет фронта яма? — ыйтрĕ мăнаккăшĕ.

— Пĕр мăшăр çăм чăлха, алсиш çыхнă тата тулă çăнăхне çупа пыл çинче çăрса печени пĕçернĕ. Тамара мана çитерсе пăхтарчĕ, питĕ тутлă, пит нумай, пĕр пысăк хутаç!

— Эпир çынсенчен начар парне хатĕрлемĕпĕр. Аçу вăрçăра вĕт. Тен, шăпах ун патне çитĕ. Ун патне çитеймесен, тепĕр лайăх салтак патне çитĕ. Вăл та савăнĕ... — терĕ Селле çемçен, ыйхă килнипе анаслакаласа, — эсĕ ыран шкултан таврăннă çĕре пирĕн те парнесем хатĕр пулĕç.

— Юрĕ, мăнакай, — терĕ Нина мăнаккăшне ытараймасăр пуçĕнчен шăлса. Лампочка çутăлчĕ. Нина çав самантрах картлашка çинчен çăмăллăн сикрĕ, урокĕсене хатĕрлеме сĕтел патне хавассăн пырса ларчĕ. Вунпĕр сехетченех уроксем хатĕрлесе, вĕренсе ларчĕ вăл. Кăмăл лайăх чухне вĕренме те çăмăл иккен.

Тепĕр кун Нина шкултан килнĕ çĕре пӳрте ăшаланă хур ашĕ шăрши сарăлнă. Пăхать — чăланти сĕтел çинче тăватă хур пур. Халĕ çеç вĕсене кăмакаран кăларнă пулмалла: çу юхса çеç тăрать. Нина, хурсене курсан, хĕпĕртенипе кулса, кăшкăрса ячĕ:

— Ах, мăнакай! Чăн та начар мар парне хатĕрлерĕн-çке!

Мăнаккăшĕ кăмăллă пит-куçпа Нина енне çавăрăнса çапла каларĕ:

— Иккĕшне ман ятпа ярăпăр, тепĕр иккĕшне — сан ятпа.

— Юрĕ, юрĕ, мăнакай, халех çыратăп! — хавасланчĕ Нина. Вăл, чăлантан тухса, кĕнекисене хума сĕтел патне пычĕ. Кунта пĕр тĕрке яп-яка та шап-шурă çемçе йĕтĕн пирĕ пур.

— Мăнакай, ку пир те парнелĕх-и?

— Парнелĕх. Тăлалăх касас тетĕп.

— Ой, мăнакай! Пирĕн парне Тамарăсенчен те авантарах пек мана! — терĕ Нина, пир тĕркине сӳткелесе пăхса.

— Аван пултăр ĕнтĕ, парне вĕт! — тулли кăмăлпа савăнчĕ карчăк.

Нина сĕтел умне ларчĕ. Вăл пысăк листа хутран ансăр татăк касса илчĕ. Çырма хатĕрленсе аллине химически кăранташ тытрĕ, вара кăшт шухăшласа ларчĕ те çапла çырчĕ:

«Дорогим защитникам Родины от пионерки из Чувашии Нины Турбаевой и ее тети Степаниды Каюровой».

Çак хута Нина пĕр хур ури çине аврарĕ, вара, хучĕ ан сӳтĕлсе кайтăр тесе, ăна çиппеле пит аван туртса çыхрĕ.

Каçхине Нинăпа мăнаккăшĕ пир тĕркинчен тăватă мăшăр тăла касрĕç, вĕçĕсене «хур шăлĕ» текен çĕвĕпе пӳклерĕç.

— Ĕнтĕ пĕтĕмпех хатĕр, — терĕ Нина, хăй пĕркунах туса хатĕрленĕ çирĕм пилĕк конвертне те тетрадьсем айĕнчен кăларса.

— Çук-ха, пĕтĕмпех мар. Виçĕмçул хам валли виçĕ метр шурă, питĕ çӳхе катанпир илнĕччĕ, çавăнтан пит тутрисем тăвас, — хыпаланса каларĕ карчăк.

— Машинăпа халех пӳклесе хуратăп, — терĕ Нина. Чăлантан машинăна футлярĕпе йăтса тухрĕ вăл, майлаштарчĕ. Селле кĕлетри арчине уçса асăннă катанпирне илсе кĕчĕ, ăна татăкăн-татăкăн касрĕ. Нина машинăпа пӳклеме тытăнчĕ, шарлаттарса çĕлет, часах пӳклесе те пĕтерчĕ.

— Ĕнтĕ пĕтĕмпех хатĕр, — терĕ Нина, машинине вырăна лартса.

— Хатĕр, кайса леçмелле, — терĕ мăнаккăшĕ уçă кăмăлпа.

Нина калама çук савăнать, вĕçĕмсĕр савăнать.

Вырсарникун çитрĕ. Фронт валли пухнă парнесене хĕрлĕ обозпа станца ăсатаççĕ. Шкул патĕнче тулли лавсем тăраççĕ. Хĕрлĕ обоза ăсатма колхозниксем, шкул ачисем, учительсем пухăннă. Вĕсем шкул умĕнче тăраççĕ, районтан килнĕ военком сăмах каласса кĕтеççĕ. Çанталăк чылай сивĕ пулин те, Нина мăнаккăшĕ те пур: карчăк паян сивĕрен хăраман.

Парнесене леçме каякансем лавсем çине ларчĕç, тапранса кайма хатĕрленчĕç. Военком шкул картлашки çине тăрса калама тытăнчĕ. Вăл Хĕрлĕ Çар тĕрекĕ çинчен, куллен-кун çĕнтерӳ хыççăн çĕнтерӳ туса, Тăван çĕршыва тăшманран тасатса пыни çинчен чуна çĕклентерекен сăмахсем каларĕ, боецсем валли парнесем панăшăн халăха тав турĕ. Юлашкинчен вăл пионерсем фронта, красноармеец çемйисене пулăшни çинче чарăнса тăчĕ, уйрăмах Нина Турбаева ятне асăнчĕ.

— Турбаева Нина вĕренӳре — отличница, обществăлла ĕçре — чăн-чăн пионер, Турбаева пек ачасем — пирĕн савăнăç, пирĕн мухтав, шкул илемĕ. Çакнашкал ачасем чăн-чăн патриотсем пулса ӳсеççĕ. Çитĕнсен вĕсем çĕршыва тăшман аллине парас çук. Сывă пултăр Хĕрлĕ Çар! Сывă пултăр совет халăхĕ, унăн çеçкисем — пионерсем!

Военком сăмахĕ пĕтсен, шапăртаттарса алă çупни илтĕнчĕ. Малти хура лаша туртăнчĕ. Юра чĕриклеттерсе, лавсем тапранчĕç. Ялав вĕлкĕшрĕ.

— Чипер кайăр!

— Парнесем çитиччен тăшмана тĕппипех пĕтерччĕр!

— Берлина çиттĕр Хĕрлĕ Çар! Тĕппипех çĕмĕрччĕр тăшмана! — илтĕычĕç хаваслă сасăсем.

Селле халĕ Васса Павловна патне юнашар пырса тăчĕ. Шывланнă куçĕсене шурă тутăрпа шăлкаласа, вăл Васса Павловнăна хуллен çапла каларĕ:

— Пирĕн Нина çинчен те каларĕ мар-и çав çын?

— Сирĕн Нина çинчен те каларĕ, — ответлерĕ Васса Павловна. Вăл Селле çине ăшшăн пăхрĕ те çемçен ыйтрĕ.

— Ĕнтĕ, Селле, ачуна пионер ĕçĕсене тунăшăн текех ятлăн-и?

— Çук! — терĕ Селле, — уншăн ĕнтĕ эпĕ Нинăна нихăçан та ятлас çук. Нинăна мар, хама ятламалла пулнă мана. Эпĕ хам ĕмĕрте хамшăн çеç тăрăшнă, çынна пулăшса курман, халăх ĕçне явăçман. Çынна пулăшнă хыççăн чĕрене савăнăç кĕнине эпĕ ку таранччен пĕлмен...

Васса Павловна Селле каланине пуçне кăшт тайса, ытарайми ăшă кăмăлпа, хĕпĕртесе итлесе тăчĕ. Çынсем шкул патĕнчен саланма пуçларĕç. Селлен татах калаçас килет. Вăл Васса Павловнăна, унпа тачăрах тăрса, малалла каларĕ:

— Нина кăмăлне ытараймасăр эпĕ вăл хушнине тăвакан пултăм. Пуçласа чирлĕ Плакие вут хутса патăм. Çавăн хыççăн эпĕ хам çынна усăллă пулнăшăн хĕпĕртерĕм, чĕрене хайхи савăнăç кĕнине туйрăм. Паянхи пек эпĕ нихăçан та хĕпĕртемен: эпĕ те халăхпа пĕрле фронта кăшт пулăшрăм-çке...

Çапла каласа, Селле шывланнă куçĕсене татах шăлса илчĕ. Васса Павловнăна куçран пăхрĕ.

Шăпах çак самантра вĕсем патне Нина пырса тăчĕ. Унăн пичĕ сивĕпе кĕренленнĕ. Хăмăр мамăк тутăр айĕнче хура çӳçĕ курăнать. Мăнаккăшĕ куçĕсене шăлкаласа тăнине асăрхасан, Нина хурлăхан пек йăлтăркка куçĕсемпе пĕрре мăнаккăшĕ çине, тепре Васса Павловна çине пăхса илчĕ.

— Мĕн пулнă? — ыйтрĕ Нина.

Васса Павловна Нинăна ăшă куçĕсемпе савса пăхрĕ те:

— Мăнаку савăнăç çулĕ çине тухнине каласа пачĕ, — терĕ.

Икĕ ватă алă тытса уйăрăлчĕç. Нина мăнаккăшĕпе юнашар хавассăн утса пычĕ, вăл ырă ĕçшĕн, Васса Павловнăшăн, мăнаккăшĕшĕн савăнса утрĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн