Электронлă вулавăш

— Хĕпĕртерĕн пулĕ ĕнтĕ аçу мана ятласа çырнăшăн, — илтĕнчĕ Селле сасси кăмака çинчен сасартăк, кĕтмен çĕртен. Нина, мăнаккăшĕ çывăрать тесе шутланăскер, шартах сикрĕ.

— Тем усал кăтартăн ĕнтĕ эсĕ мана, ху çинчен аçуна илĕртсе çырнă тесе. Ĕнтĕ пăсăлса кайнăскер, эсĕ килти япаласене сĕтĕрме, салатма тытăнатăн. Этем чарас çук сана. Анчах пурпĕр килти япаласене салатма памастăп. Пĕр пĕрчĕ япала та килтен ан тухнă пултăр. Эсĕ ĕçленипе пурăнмастпăр-ха эпир. Шăтас çăмарта пек пăхса ӳстертĕм сана, сая кайрĕ манăн тăрăшни. Пĕрех хут килмелле марччĕ çак киле... Аннӳ вилсен, сана хĕрхенсе килтĕм... Ах, терт!..

Нина, мăнаккăшĕ ятлаçма тытăнсан, тĕлĕнсе, хăраса кайрĕ. Унăн пичĕ хĕп-хĕрлĕ пулчĕ. Йăлтăркка хура куçĕсем, темĕнле тĕлĕнмелле япала тупнă пек, пĕр çĕре тĕллесе пăхрĕç. Мăнаккăшĕ юлашкинчен ĕсĕклеме тытăнсан, Нина çинçе пӳрнеллĕ аллисемпе пуçне тытса сĕтел çинелле ӳпĕнчĕ. Кăшт тăрсан, Нина хăвăрт тăчĕ те, тумланса, хăйĕн учительници Васса Павловна патне тухса кайрĕ.

Нина пĕр кана чупсах Васса Павловна патне çитрĕ. Алăка хуллен шаккарĕ.

— Кĕме юрать-и?

— Кĕрĕр, — çемçен илтĕнчĕ пӳлĕмрен. Нинăна учительница ăшă кăмăлпа йышăнчĕ. Вăл ачасен тетрачĕсене тĕрĕслесе пăхса ларнă. Хăй ĕçне пăрахсах, Васса Павловна Нинăна юнашар лартса калаçма тытăнчĕ. Нина ашшĕ çырăвĕ çинчен, мăнаккăшĕ ăна ятлаçма тытăнни çинчен Васса Павловнăна каласа пачĕ.

— Ах, — тĕлĕнчĕ Васса Павловна. — Мĕнле этем вăл санăн мăнакку? Аçу çырăвĕ те ăна витмест. Мĕнле-ха унăн кăмăлĕ улшăнмасть?

Нина мăнаккăшĕ çинчен хуйхăллăн çапла каларĕ:

— Мăнакай пит хытă: пĕр тĕпренчĕк япалашăн та таçта кайса кĕрет. Фронта пулăшас ĕç хальхи вăхăтра чăн пысăк, чăн кирлĕ ĕç пулнине ăнланмасть...

— Фронта пулăшма кирли çинчен эсĕ ăна ăнлантарнă-и? Уйрăм çынсем, фронта парнелесе, танксем, самолетсем хăйсен укçипе илсе янине каласа панă-и? — ыйтрĕ учительница.

— Ун пек ĕçсем çинчен нумай каласа та, вуласа та панă. Акă ĕнер çеç Головатый самолечĕ çинчен каларăм, — терĕ Нина.

— Улшăнать акă мăнаккун кăмăлĕ, вара вăл та хутшăнĕ фронта пулăшас ĕçе, анчах вăл пирĕнтен, санран килет. Мăнакку ятлаçсан та, эсĕ ан хирĕç, ан тарăх, ăшă пул, этем кăмăлĕ ăшша юратать. Хĕвел ăшшинче сивĕ пăр та ирĕлет, — терĕ юлашкинчен Васса Павловна.

Нина учительница патĕнчен темĕнле улшăннă кăмăлпа тухса чупрĕ. Киле çитсен, мăнаккăшĕ те Нинăна тек ятламарĕ. Çутă сӳниччен кăшт та пулин вулас тесе, Нина ĕнер вулама тытăннă «Мои университеты» ятлă кĕнекене уçрĕ, ун çине чикĕнчĕ.

Нина, çывăрма выртсан, Васса Павловна патĕнче пулнипе савăнса шухăшласа выртрĕ. Васса Павловнăн пӳлĕмне Нина пит юратать. Пӳлĕм тасалăхĕ çинчен калас та çук — витĕр таса! Маччана çитекен илемлĕ фикуссем, пальмăсем. Пӳлĕмĕн пĕр стени талккăшĕпе пĕтĕмпе кĕнекесем, ах! мĕн чухлĕ кĕнеке! Нина ӳссе çитсен, е учительница, е писатель пулсан, хăй пурăнакан пӳлĕмне Васса Павловна пӳлĕмĕ пек тăвать, унăн та кĕнеке пит нумай пулать: хăшне вулас килнĕ, çавна вула... Малалла Нина шухăшĕ ыранхи кун çине куçрĕ — мĕнле пулĕ-ши ĕнтĕ ыран мăнакай? Ятлаçĕ-ши, çук-ши? Хуть кирек те мĕнле пулсан та, Нина мăнаккăш кăмăлне çавăратех... Васса Павловна каланисене шута илсе, Нина ыран хăй мĕн тумаллине, мĕнле пулмаллине шутласах, план туса хучĕ, вара канлĕ çывăрса кайрĕ.

Селле çав çĕр куç хупмарĕ. Ана пурнăçĕ пысăк хăрушлăха кĕрсе ӳкнĕ пекех туйăнать. Ятлаçма тытăнсан, Нина тухса кайни те Селлене пит çиллентерет.

«Хаярланать ĕнтĕ Нина эпĕ ашшĕне ун çинчен çырса пĕлтернĕшĕн. Нина ĕнтĕ мана шутлами, итлеми пулать, ĕнтĕ вăл манран хăрамасть, пăхăнса пурăнма шутламĕ ĕнтĕ вăл мана. Акă ыранах хаяррăн кăшкăрма тытăнĕ. Ĕнтĕ Нина мана килти ĕçре пулăшма пăрахĕ...»

Çакнашкал пăтранчăк шухăшсемпе Селле çĕр каçах муталанчĕ, ире яхăн тин кăшт тĕлĕрчĕ.

Нина ирхине мăнаккăшĕнчен малтан вăранчĕ. Тул çутăлсан, Нина икĕ çĕклем шыв кайса кӳчĕ. Аслăк çинчен урпа улăмĕ антарса, ĕнепе сурăхсене пачĕ. Витере сысна çухăрать. Нина ăна ĕнер пĕçернĕ çĕрулмине витрипех тухса силлерĕ. Мăнаккăшĕ ĕнерех нӳхрепрен пахчаçимĕçсем илсе тухмалла тенĕччĕ. Нина нӳхрепе анса кишĕр, купăста илчĕ. Пĕр чĕрес тăварланă хăяр, помидор тултарчĕ, вун-вуник хĕрлĕ кăшман çӳлелле ывăтрĕ. Çак пахчаçимĕçсене Нина хăшне витрепе, хăшне чĕреспе, хăшне пуракпа пӳрте йăтса кĕчĕ, вара хăшне тĕпсакайне, хăшне çӳлĕк çине лартса тирпейлĕ вырнаçтарчĕ, унтан каллех тула тухрĕ. Кĕлете уçса чăхсене, хурсене сĕлĕ сапса пачĕ. Тата мĕн тумаллаччĕ-ха? Нина картиш йĕри-тавра пăхрĕ. Хӳме çумĕнче çунашка ӳпĕнсе тăрать. Ун çумĕнче пысăках мар ещĕк. Нина, çунашкана илсе, ун çине ещĕкне лартрĕ, вите умне туртса пычĕ. «Тап-таса хырам-ха», — тесе, Нина вите урайĕнчи тислĕке тимĕр кĕреçепе хырса ещĕк çине тултарчĕ, вара çунашкине пахчана туртса тухрĕ, тислĕк купи çине ещĕкне ӳпĕнтерсе тислĕке тăкрĕ. Пушă çунашкине Нина картишне чупса туртса кĕчĕ, çунашкине, ещĕкне ăçтан илнĕ, унтах вырнаçтарчĕ. Нина пӳрте кĕнĕ чух вутă йăтса пычĕ, чăлана кĕрсе кăмака умне хуллен пăрахрĕ. Селле çав вăхăтра кăмака çинчен анчĕ, кăштăртатса чăлана кĕчĕ. Унăн пичĕ сарăхнă, тĕссĕр тути кăмăлсăр пăрăннă, куçĕсем сивлеклĕ. Нина çине Селле халĕ те çилленсе пăхрĕ. Ĕнерхи пекех ятлаçма тытăнассăнах туйăнать. Халиччен мăнаккăшĕ Нина çине çилленсе пăхсан, Нина хăй те кăмăлсăрланса пăхма тытăнатчĕ, мăнаккăшĕ вара ытларах çилленетчĕ. Васса Павловна каланине асра тытса, Нина мăнаккăшĕ çине ним пулман пек тӳрĕ пăхрĕ.

«Çилĕ иртсе кайнă пулĕ Нинăн», — шухăшларĕ Селле, çав самантрах унăн кăмăлсăр пăрăннă тути хăй вырăнне ларчĕ, куçĕсенчи сивлеклĕх иксĕлчĕ.

Çавна кура Нина мăнаккăшĕ çине куçĕсемпе пăхрĕ, тутипе кăшт çеç йăл кулчĕ. Селлен пичĕ-куçĕсенче салхулăх пĕтĕмпех çухалчĕ.

— Мăнакай, сывах-и эсĕ? Пуç ыратмасть-и санăн? Кан-ха паянлăха, эпĕ хам ĕçлетĕп, — терĕ Нина, мăнаккăшне куçĕнчен ырă кăмăлпа пăхса.

Селле, çĕр каçа хăйне хăй тулашса, Нина çинчен ырă маррине çеç шухăшласа асапланса пĕтнĕскер, Нина унпала çавнашкал ăшă, уçă кăмăллă пулнинчен тĕлĕнсе кайрĕ. Хаяррăн кăшкăрмасть Нина. «Аттене ман çинчен мĕншĕн илĕртсе çырса ятăн», — тесе хирĕçлемест.

Селле пит çуса шăлăннă вăхăтра Нина паян хăй мĕн-мĕн ĕçленине каласа пачĕ.

«Ĕçлессе те халичченхинчен ытларах ĕçленĕ паян. Нина çилленмест мана», — шухăшларĕ Селле, унăн пичĕ-куçĕ калама çук ăшă кăмăллă пулса кайрĕ. Нина улшăнман иккен, Нина ĕлĕкхи пекех ытарайми аван...

Селле сакай хуппине уçрĕ, сакайне çĕрулми илме кĕресшĕн.

— Хам кĕрсе илетĕп, мăнакай, — терĕ Нина, унтан мăнаккăш аллинчи пушă витрене илсе, сакайне çăмăллăн сикрĕ, çивĕчĕсем лăс турĕç.

— Ах, чĕкеçĕм, кайăкăмçăм! — пăшăлтатрĕ Селле хăй тĕллĕн.

Нина сакайĕнчен часах тулли витре çĕрулми йăтса тухрĕ. Мăнаккăшĕпе иккĕш улма шуратма тытăнчĕç.

«Ухмаха ертĕм хама хам ача çинчен ашшĕ патне çырса», — ăшĕнче ӳкĕнĕçлĕ шухăшларĕ Селле. Нина паян ниçта та каймарĕ, пĕрмай мăнаккăшĕпе пĕрле. Ирхи апат çисен çеç таçта хăвăрт чупса кайса килчĕ, каллех мăнаккăшĕпе пĕрле шăкăлтатаççĕ иккĕшĕ. Селле ача çине пăхса савăнать. Çĕрле хăй шухăшласа муталанни халĕ пĕтĕмпе усал тĕлĕк пек туйăнать.

Кăнтăрла çитеспе Нинăпа мăнаккăшĕ выльăхсене шăварчĕç, тепĕр хут апатларĕç, вара пӳрте кĕчĕç. Селле, яланхи пек тултан кĕрсен, салтăнчĕ те ăшă кăмака çумне çӳçенкелесе пырса тăчĕ. Нина та мăнаккăшĕ çумне тăчĕ, пĕчĕкçĕ чухнехи пек ун çумне шăзăнчĕ. Мăнаккăшĕ ачана пуçĕнчен шăлчĕ.

Пĕррехинче, темиçе кунтан, выльăхсене апат-çимĕç парса тăрантарсан, пӳртри ĕçсене туса çитерсен, Нина мăнаккăшĕнчен ыйтрĕ:

— Мăнакай, халĕ ĕнтĕ пирĕн килте ним ĕç те çук вет? — терĕ.

— Ним ĕçех те çук-ха ĕнтĕ, — каларĕ мăнаккăшĕ.

— Мăнакай, эпĕ сана пĕр сăмах каласшăн...

— Кала, мĕн?

— Плаки аппа чирленĕ. Енер те вăл вут хутман. Ачисем сивĕ пӳртре вĕри апатсăр лараççĕ. Айта иксĕмĕр Плаки аппасем патне кайса пăхар. Эпĕ пĕрер çĕклем шыв кӳрсе парам, эсĕ вут хутса яшка пĕçер, пирĕн халĕ ĕç çук вĕт? — терĕ Нииа. Хăй мăнаккăшĕ мĕн калĕ-ши ĕнтĕ тесе шикленсе тăрать.

Мăнаккăшĕ пĕр самантлăха ним чĕнмерĕ. Нинăшăн ку самант вăрăм туйăнчĕ.

«Ача кăмăлне татас мар пулĕ, ачи пит аван», — шухăшларĕ çак самантра хăй ăшĕнче Селле.

— Юрĕ, кайăпăр, — терĕ Селле, Нинăна пуçĕнчен тепĕр хут шăлса.

Нина мăнаккăшĕ умĕнче тапăртатса илчĕ, мăнаккăшне ыталарĕ:

— Айта, айта хăвăртрах, мăнакай! Пӳрчĕ — тулти пек сивĕ. Ачисем сивĕ кăмака çинче тĕршĕнсе ларнă. Плаки аппи хăй пуçне те çĕклеймест.

Нина мăнаккăшне васкатса хăвăрт тухса кайрĕ. Селле виçĕ кун хушши чирлĕ выртакан Плакие вут хутса апат пĕçерсе панă. Нина шыв кӳнĕ, урай çунă, амбулаторинчен эмел кайса илнĕ. Плаки, хăй сывалсан, Селлепе Нинăна калама çук тав тунă. Селле вара кăмăллă пулчĕ. Çапла çав ырă ĕç туни, çынна йывăр вăхăтра пулăшни яланах кăмăла çĕклет.

Пĕр шăматкун каç Нина киле пит пашкаса чупса килчĕ. Мăнаккăшĕ ачине апат çитересшĕн, Нина васкать, вара çийĕп, тет.

— Мĕн пулнă вара? Мĕншĕн пит васкатăн? — ыйтрĕ Нинăран мăнаккăшĕ.

— Отряд сборне каймалла тата Марине аппасен мунчи пулса çитнĕ, манăн унта ачисене çума каймалла, Мăнакай, каймăн-ши эс ман вырăна? Марине аппасен ачисене мунча кĕртме пулăш-ха мана! — терĕ Нина, мăнаккăшĕ çине ытарайми уçă кăмăлпа пăхса.

Селле хирĕçлесе, туртăнкаласа тăма вăтанчĕ.

— Пулăшас пулĕ сана, каяс пулĕ, — килĕшрĕ вăл.

Нина, мăнаккăшĕ çине çакăнса, ăна питĕнчен чуптурĕ те пит хавассăн тухса чупрĕ.

Вăл отряд сборне кĕриччен малтан Васса Павловна патне кĕчĕ, мăнаккăшĕ Марине ачисене мунча кĕртме килĕшни çинчен каласа пачĕ.

— Маттур, маттур, çапла кирлĕ. Икĕ çĕитерӳ пур санăн. Виççĕмĕшне тума тăрăш: тем пулсан та, мăнаккуна фронта пулăшас ĕçе явăçтар, — терĕ Васса Павловна. Хăй Нинăна юратса, хĕпĕртесе пăхать. Унăн ăшă пит-куçĕ савăнăçлă.

— Вăл явăçать ĕнтĕ, — терĕ Нина.

Васса Павловна патĕнчен Нина çунатланнă кăмăлпа отряд сборне кайрĕ.

...Çакăн хысçăн уйăх çура яхăн вăхăт иртрĕ. Селле кашни шăматкун Марине ачисене мунча кĕртме çӳрет. Плаки патне хăш чух кайкаласа килет. Плаки халĕ ĕнтĕ сывах, колхозра ĕçлет. Селле Плакие пĕр кило çăм арласа панă. Плаки çавăншăн Селлене укçа тӳлес тенĕ. Селле вара Плаки ăна укçа сĕннĕшĕн пит кăмăлсăрланнă.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн