Ӗнер Вӑрнар районӗнчи Нурӑс ялӗнчи урапасене кӗпер урлӑ каҫарма тытӑннӑ.
Аса илтеретпӗр, ҫак уйӑхра унти кӗпер ҫурхи ейӗве чӑтайманччӗ, ӑна шыв илсе кайнӑччӗ.
Асӑннӑ ял витӗр Мӑн Ҫавал юханшывӗ иртет. Ун урлӑ хывнӑ кӗпере тахҫанах юсама тытӑннӑ та ниепле те вӗҫне ҫитереймеҫҫӗ. Ку кӗпер вара Нурӑсра пурӑнакансемшӗн кӑна мар, ял витӗр Ҫӗмӗрлене, Йӗпреҫе, Канаша каякансемшӗн те пӗлтерӗшлӗ. Ейӳ вӑхӑтӗнче каҫса ҫӳреме вӑхӑтлӑх кӗпер те туса лартнӑччӗ унтисем. Районта йӗркеленӗ ятарлӑ комисси ейӳ илме пултаракан объектсене пӑхса ҫаврӑннӑ чухне Нурӑсри кӗпер шыв-шурта чӑтаймассӑн туйӑннӑран вӑхӑтлӑх кӗпер ӑсталама йышӑннӑччӗ.
Ӗнер Мӑн Ҫавал урлӑ автотранспорта каҫарма тытӑннӑ. Юсав ӗҫне «Чӑвашавтодор» акционерсен обществи пурнӑҫланӑ.
Ямалти ҫулҫӳревҫӗ Алексей Коротков «Ермак ҫулӗ» ҫӗнӗ маршрут хатӗрленӗ. Вӑл Ҫӗпӗр тата ытти юханшыв урлӑ выртӗ.
Алексей ҫулла Чӑвашри Сӑр юханшывпа резина кимӗпе ишме палӑртнӑ. Ҫамрӑкскер ҫулҫӳревре тӑватӑ ҫул пулӗ.
Алексей Коротков палӑртнӑ тӑрӑх, ҫул ҫине вӑл 100 пин тенке яхӑн тӑкаклама палӑртнӑ. Ытларах пайӗ кимӗ туянма кайӗ. Хӑйӗнпе пӗрле апат-ҫимӗҫ илесшӗн. Капла укҫа-тенкӗ сахалрах тӑкакланӗ.
Ҫулҫӳревҫӗ шӑрӑхран та, йывӑрлӑхран та хӑрамасть. Уншӑн ку манӑҫми экспедици пулӗ. Алексей — ҫар историкӗ. Тӑватӑ ҫул каялла вӑл велосипедпа Салхардран Белгород облаҫне ҫитнӗ. 2013 ҫулта Салехардран Мускава ҫити утнӑ.
Сӑмах май, авӑнӑн 1-мӗшӗнче Ҫӗпӗре парӑнтарнӑ Ермак ҫуралнӑранпа 435 ҫул ҫитет.
Паян, пушӑн 22-мӗшӗнче, Муркаш юханшывӗнче урапа путнӑ. Унта виҫӗ ҫамрӑк ҫын пулнӑ. Пӗри ҫеҫ ҫӑлӑнма пултарнӑ.
Ку 11 сехет те 45 минутра пулнӑ. 24–26 ҫулсенчи ҫамрӑксем, Муркаш районӗнчи Атапай тата Ҫеменкасси ялӗсенче пурӑнакансем, пӑр тӑрӑх 2 ҫухрӑм кайнӑ. Пӑр катӑлсан урапа кутӑн ӳкнӗ.
Хыҫалти ларкӑчри каччӑ багажник урлӑ тухнӑ. Иккӗшӗ вара ҫӑлӑнайман. Вӗсем, малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, шывпа чыхӑнса вилнӗ.
Малтанлӑха каланӑ тӑрӑх, вӗсем ӳсӗрле пулӑ тытма кайнӑ. Халӗ ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ.
Вӑрнар районӗнчи Нурӑс ялӗнче пурӑнакансене вӑхӑтлӑх кӗперпе каҫарма тытӑннӑ.
Ку вӑл ирӗксӗртен йышӑннӑ мел темелле. Асӑннӑ ял витӗр Мӑн Ҫавал юханшывӗ иртет. Ун урлӑ хывнӑ кӗпере тахҫанах юсама тытӑннӑ та ниепле те вӗҫне ҫитереймеҫҫӗ. Ку кӗпер вара Нурӑсра пурӑнакансемшӗн кӑна мар, ял витӗр Ҫӗмӗрлене, Йӗпреҫе, Канаша каякансемшӗн те пӗлтерӗшлӗ.
Ҫурхи шыв-шур вӑхӑчӗ ҫывхарнӑ май районта йӗркеленӗ ятарлӑ комисси ейӳпе ҫыхӑннӑ объектсене пӑхса ҫаврӑннӑ чухне Нурӑсри кӗпере те хытах тишкернӗ. Шыв-шур самантӗнче вӑл чӑтаймассӑн туйӑннӑран ҫуран ҫӳрекенсем валли вӑхӑтлӑх кӗпер ӑсталама йышӑннӑ. Йывӑҫ кӗпере тимӗр шертесем ҫине тыттарнӑ. Унпа ҫынсем хӑюллӑнах каҫса ҫӳрейӗҫ. Ҫулла, тен, урапасем валли те ҫӗннине туса пӗтерӗҫ.
Акӑлчан хӗрарӑмӗ Лора Кеннингстон Европӑри чи вӑрӑм юханшыв - Атӑл - тӑрӑх каякпа ишме палӑртнӑ. Вӑл ҫула 90 кунра парӑнтарасшӑн. Кун пирки Лора Кеннингстон блогра ҫырнӑ.
Аслӑ Британи ҫыравҫи тата блогерӗ ҫулҫӳреве Тверь облаҫӗнчен пуҫланӑ. Виҫӗ уйӑхра вӑл Атӑл хӗрринче вырнаҫнӑ чылай хулара пулса курасшӑн. Атӑл тӑрӑх ҫыравҫӑн 3500 ҫухрӑм ишме тивӗ. Хӑйӗн ҫулҫӳревне Caspian Challenge ят панӑ.
Лора ҫырнӑ тӑрӑх, ҫула вӑл пӗччен тухнӑ. Апат-ҫимӗҫ, тум илнӗ, унӑн талӑкне 12 сехет ишме тивӗ вӗт. Ҫапла 5000 калори ҫухатӗ. Ӑна ҫӑмӑл килмессине ӑнланать вӑл. Анчах вӑл Раҫҫей культурине курма пултарнӑшӑн савӑнать.
Йӗпреҫ районӗнче Хум юханшыври пулӑ мӗншӗн вилнине уҫӑмлатаҫҫӗ. Кун пирки ЧР ГКЧС сайтӗнче пӗлтереҫҫӗ.
Юханшывра пулӑ вилни пирки чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 15 сехетре пӗлтернӗ. Хальлӗхе пӑтӑрмах калӑпӑшӗ пирки сӑмах ҫук. Ведомство палӑртнӑ тӑрӑх, халӗ юханшыври пулӑ мӗншӗн вилнине тата ку мӗн чухлӗ тӑкак кӳнине уҫӑмлатаҫҫӗ.
МЧС управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Хум шывне, ун ҫывӑхӗнчи тӑпрана тата вилнӗ пулла тӗрӗслемешкӗн илнӗ. Вӗсене лабораторире тӗпченӗ хыҫҫӑн сӑлтавӗсене палӑртӗҫ.
Асаилтеретпӗр, нумай пулмасть Йӑршу шывӗнчи пулӑсем вилнине пула «Юрма» агрохолдинга укҫа-тенкӗ енӗпе тӑкаклаттарнӑччӗ.
Пӗрисем вараланӑ хыҫҫӑн теприсене тирпейлесе ҫӳресси кӑмӑллах мар та, анчах нимӗн те тӑваймӑн. «Симӗс хула» обществӑлла экологи организацийӗ ҫавӑн пек ырӑ ӗҫ пурнӑҫлать те. Авӑнӑн 30-мӗшӗнче вӑл «Пӗчӗк юханшывсен таса пуласлӑхӗ» проекта пурнӑҫласа «Ҫырансене хӳтӗлетпӗр» акци ирттерет.
Ҫав кун хастарсем Шупашкарти Трусиха тата Кӑкшӑм юханшыв ҫыранӗсене тирпейлӗҫ. Акцие кӑмӑл пуррисене пурне те йыхравлаҫҫӗ. Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ: 8-927-867-61-38 е alekseev-fedor@mail.ru электрон почтӑпа ҫырса яма юрать.
Пӗлтӗрхи кӗркунне Йӑршшу юханшывӗ хӗрринче пурӑнакан халӑх питӗ кӑмӑлсӑрччӗ. Ҫывӑхра вырнаҫнӑ агрофирма унта кайӑк-кӗшӗк каяшне юхтарнине палӑртатчӗҫ вӗсем. Ҫитменнине ҫав кӗркунне Йӑршшу юханшывӗнче пулӑ виллисене асӑрханӑ. Юханшыва вараланӑшӑн тӗрӗслев пуҫарнӑччӗ. Халӗ вӗҫне-хӗрне тухнӑ. Айӑпне «Юрма» агрохолдингӑн тӗп инженерӗ ҫине йӑвантарнӑ. Суд юханшыва 286 миллион тенкӗлӗх тӑкак кӳнине палӑртнӑ.
Аса илтерер: пӗлтӗр кӗркунне Йӑршшу юханшывӗнче — 30 ҫухрӑм тӑршшӗнче — 1,3 пин пулӑ вилнине палӑртнӑ. Лаборатори тӗрӗслевӗ шывра аммиак 18 хут нумайрах пулнине палӑртнӑ.
Релизра палӑртнӑ тӑрӑх, предприяти инженерӗ ҫумӑр хыҫҫӑн ятарлӑ вырӑнта упранакан каяш тавралӑха сиен кӳме пултарнине асӑрханӑ-ха, анчах нимӗн те туман. Ҫав вырӑнти ҫӗр йӑтӑннӑ та сиен кӳрекен каяш шыва, вӑрман ҫӗрӗ ҫине сарӑлнӑ. Ҫавна май ял хуҫалӑх тӗлӗшӗпе усӑ курмалли 2166,2 тӑваткал метр лаптӑк сиенленнӗ (такакӗ — 2,5 миллион тенкӗлӗх). Ҫавӑн пекех икӗ вӑрманти лаптӑк — пӗтӗмпе 3350 тӑваткал метр — тасамарланнӑ (2,8 миллион тенкӗлӗх). Кунсӑр пуҫне Йӑршшу юханшывӗ шар курнӑ. Вӑл 286 миллион тенкӗлӗх тӑкак тӳснӗ.
Ҫакна халӗ йӗрке хуралҫисен уҫӑмлатма тивет. Ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ирхи 3 сехет те 45 минутра Шупашкарти йӗрке хуралӗн органне Алькеш поселокӗнче хӗрарӑм виллине тупни пирки пӗлтернӗ.
1962 ҫулта ҫуралнӑскерӗн пуҫӗ тата кӗлеткин ҫӳлти пайӗ 1,5 метр сарлакӑш, 40 сантиметр тарӑнӑш юханшывра пулнӑ. Ку тӗлӗшпе следстви умӗнченхи тӗрӗслев пуҫарнӑ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрарӑм шывпа чыхӑнса вилнӗ. Вӑл ҫак вырӑнтан 100 метр аяккарах ҫеҫ пурӑннӑ-мӗн. Ахӑртнех, ун чухне килелле утнӑ.
Кӳршисем пӗлтернӗ тӑрӑх, малтанхи кун ӑна вӗсем ӳсӗр курнӑ. Хӗрарӑм эрех-сӑрапа айкашнине пӗрре мар асӑрханӑ-мӗн.
Халӗ ку тӗлӗшпе тӗрӗслев пырать.
Йӑршу юханшывне «Юрма» агрохолдинг сиен кӳни пирки эпир пӗлтернӗччӗ, тӗрӗслевҫӗсем 1 300 пулӑ виллине ун чухне тупнӑччӗ.
Шупашкар район прокуратури тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн пулӑ Кӳкеҫ патӗнче, ҫавӑн пекех юхӑмӑн тата та анат енче те — Юртукасси ялӗ таранах — вилнине палӑртнӑ. Ҫак фактсене тӗпе хурса «Юрма» агрохолдинг тӗлӗшпе административлӑ йӗркене пӑснишӗн ӗҫ пуҫарнӑ. Район сучӗ пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн предприятие 8.2 статьяпа айӑпласа чи пысӑк виҫене — 250 пинлӗх штраф тӳлеттермелле тунӑ.
Хальхи вӑхӑтра агрохолдинга административлӑ право тӗлӗшӗпе 7.6, 8.15, 9.2, 8.38 тата 8.13 статьян 4-мӗш пайӗпе айӑпласшӑн, вӗсене пӑхса тухайман-ха. Ҫавӑн пекех пуҫиле ӗҫ те пуҫарнӑ — РФ Пуҫиле кодексӑн 247 статьин 2-мӗш пайӗпе.
+2.3 °C