Чиновниксем Шупашкарти кафесене, хупахсене ҫите курнӑ. Саккуна пӑснӑ тӗслӗхсене тупса палӑртнӑ вӗсем.

Саккунра палӑртнӑ тӑрӑх, суту-илӳ киоскӗсенче сӑра сутма юрамасть. Анчах рейд вӑхӑтӗнче чиновниксем Трактор тӑвакансен проспектӗнче сӑра лавкки тупнӑ. Сутуҫӑ саккун пирки илтмен те-мӗн. Лавкка сентрисем ҫинче сӑра кӑна мар, алкоголь коктейлӗсем те пулнӑ.

Ҫак лавкка тӗлӗшпе тӗрӗслев акчӗ ҫырнӑ, сутуҫа асӑрхаттарнӑ. Усламҫӑ сутма ирӗк панӑ документ кӑтартмасан ШӖМ ӗҫченӗсемпе ҫыхланма тивӗ.

Чиновниксем 12 заведение ҫитнӗ. Хӑш-пӗр ҫӗрте вӗсем сутуҫӑсене тӗрӗслес тесе хӑйсен ҫыннисене туянма янӑ. Рейд ҫакна палӑртнӑ: чылай усламҫӑ саккуна лайӑх уянӑ, 23 сехет хыҫҫӑн пӗр кӗленче эрех-сӑра та сутман. Унсӑрӑн 30 пин тенкӗ штраф тӳлеме тивет-ҫке-ха.

Чиновниксем кунашкал рейдсене тӑтӑшах ирттересшӗн.

Улатӑрта пурӑнакан 58 ҫулти арҫыннӑн чартакӗ ҫинче 115 грамм симӗс хутӑш тупнӑ. Тӗрӗслев ирттернӗ хыҫҫӑн ку мӑкӑнь улӑмӗ пулни палӑрнӑ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Арҫын унччен те пуҫиле майпа явап тытни паллӑ. Ун чухне вӑл наркотик упранӑшӑн тата ӑша янӑшӑн ҫакланнӑ.

Наркотӗрӗслев службин ӗҫченӗсем ял хуҫалӑх тӗлӗшпе усӑ курмалли ҫӗр лаптӑкӗсенче мӑкӑнӗ тата кантӑра вӑхӑтра тӗп тумалли пирки асӑрхаттараҫҫӗ. Унсӑрӑн ҫӗрпе усӑ куракан ҫынна явап тыттарма пултараҫҫӗ. Наркотик хутӑшӗллӗ курӑк ӳстернӗшӗн 300 пин тенкӗ таран штраф тӳлеттерме е ирӗкрен 2 ҫуллӑха хӑтарма пултараҫҫӗ.

Наркотик хутӑшӗллӗ курӑк ӳстернине асӑрхасан 02 номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.

Халӑх фрончӗн хастарӗсем нумай хваттерлӗ ҫуртсене юсакан регионсенчи операторсен сайчӗсене тишкернӗ. Тӗпчев вӑхӑтӗнче Чӑваш Енри фонд халӗ те ҫулталӑкри отчета кӑтартман.

Отчета мӗн кӗмелле-ха? Унта регионти операторӑн управленийӗпе тытӑмӗ пирки, капюсав программине мӗнле пурнӑҫласа пыни, укҫа мӗнле пухни ҫинчен информаци пулмалла. Кунашкал хыпарсене Раҫҫейри 42 регионти ҫӳлерех асӑннӑ сайтсенчен тупайман. Вӗсен йышӗнче — Чӑваш Ен те.

Атӑлҫи федераци округӗнче кунашкал тепӗр ултӑ регион: Киров, Пенза, Сарӑту, Чӗмпӗр облаҫӗсем, Мари, Тутар республикисем. Халӑх фрончӗ кун пирки халӑха пӗлтериччен лару-тӑру Сарӑту, Чӗмпӗр, Киров облаҫӗсенче улшӑннӑ, вӗсем отчет хатӗрленӗ.

Отчета сайтра пичетлемелли пирки РФ Ҫурт-йӗр кодексӗнче ҫырнӑ.

Ҫӗрпӳсем хӑш-пӗр суту-илӳ точкинче хаксем ҫӗпре ҫинчи пек хӑпарни пирки республика Элтеперне Михаил Игнатьева ҫӑхавланӑ. Михаил Васильевич вырӑна пӗр тӑхтаса тӑмасӑр ҫитнӗ.

Элтепер ҫӑкӑр, кӗрпе, какай, пулӑ мӗн хак тӑнипе кӑсӑкланнӑ. Улма-ҫырла пиҫнӗ вӑхӑтра хӑш-пӗр сутуҫӑ сахӑр хакне 60 тенкӗ таран хӑпартни ҫынсене кӑмӑлсӑрлантарнӑ. Теприсем пӗр килограмне 50 тенкӗпе сутаҫҫӗ. Элтепер кун пек тӗрӗсмарлӑхпа, хаксем ӗрӗхсе ӳснипе, кӗрешме хушнӑ.

Михаил Игнатьев тавара ӑҫтан кӳрсе килнипе те интересленнӗ. Лавкка сутуҫисем тӳрех хуравланӑ: районтанах.

Михаил Игнатьев Ҫӗрпӳ районне тепӗр сӑлтавпа та килнӗ. Вӑл ӗҫри хастарлӑхшӑн вырӑнти аграрисене тав хучӗпе чысланӑ. Строительсемпе ҫул саракансене те вӑл награда панӑ.

Росздравнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ Вӑрмар тата Шӑмаршӑ пульницисенче тепӗр хутчен тӗрӗслев ирттернӗ. Вӗсенче йӗркене пӑснине тупса палӑртнӑ.

Ведомство ӗҫченӗсем пульницӑсене иккӗмӗш хут килсен тӗп тухтӑрсене штрафланӑ. Вӑрмар районӗн пульницинче эмел препарачӗсене упранӑ чухне унчченхи пекех йӗркене пӑснӑ-мӗн. Тӗп тухтӑра 10 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

Шӑмӑршӑ районӗнчи пульницӑра вара пациентсене тӳлевсӗр эмелсем парас йӗркене пӑснӑ. Куншӑн тӗп тухтӑрӑн 15 пин тенкӗ штраф тӳлеме тивнӗ.

«Мускав – Омск» ҫӗнӗ проектпа килӗшӳллӗн, Шупашкара «Россия 24» телеканал корреспонденчӗсем килнӗ, вӗсем ҫулсене тӗрӗсленӗ.

Тӗпчев палӑртнӑ тӑрӑх, ҫул лайӑх лару-тӑрура. Ҫула «Кондор» плотномерпа тӗрӗсленӗ. Вӑл — нумай каналлӑ сканер, ҫулӑн ҫиелти сийне хаклать.

Сӑмах май, федераци телеканалӗн журналисчӗсем тӑваттӑмӗш хулана ҫитнӗ. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, хальлӗхе япӑх ҫул енӗпе Чулхула «палӑрнӑ».

Чи малтанах Тимофей Кривов урамӗпе Мускав проспекчӗ хӗресленекен вырӑна тӗрӗсленӗ. ҪҪХПИ ӗҫченӗсем каланӑ тӑрӑх, кунта авари час-часах пулать. Пӗлтӗр унта 9 авари пулнӑ. Репортаж ӳкернӗ чухне те урапасем пырса ҫапӑннӑ.

Унтан корреспондентсем Ишлей проездне ҫитнӗ. Унта та аварисем пулаҫҫӗ. Крылов тата Шумилов урамӗсенчи ҫулсене те тӗрӗсленӗ. Журналистсем 14 кунра Раҫҫейри темиҫе хулана ҫитме палӑртнӑ. Вӗсен йышӗнче — Кисан (Рязань), Улатимӗр, Чулхула, Екатеринбург. Пӗтӗмӗшле илсен, журналистсем Шупашкарти ҫулсене лайӑх хак панӑ.

«Чӑвашӗнне туян!» ҫакнашкал сӑмах ҫаврӑнӑшӗпе чылай лавккара усӑ курма тытӑнчӗҫ. Сентресем ҫинче Чӑвашра туса кӑларнӑ продцукци нумай-и? Ҫакна тӳре-шара тӗрӗсленӗ.

ЧР Ял хуҫалӑх министерствин специалисчӗсем тата Шупашкар хула администрацийӗ пасарсемпе лавккасене ҫитнӗ, вырӑнти тавара мӗнлерех сутнипе кӑсӑкланнӑ.

Сергей Артамонов министр ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнчи пасара пӗрремӗш ҫитнӗ. Кунта вырӑнти производительсем ытларах сутаҫҫӗ. Чиновниксем павильонсене пӑхса ҫаврӑннӑ мар сутуҫӑсемпе, туянакансемпе калаҫнӑ. Туянакансене мӗн пӑшӑрхантарать? Ку пасарта пулӑпа аш-какай сутмаҫҫӗ-мӗн. Тӳре-шара ку ҫитменлӗхе пӗтерме шантарнӑ.

Тӗп урамсенчи лавккасемпе гипермаркетсенче те вырӑнти продукцие сутаҫҫӗ. Вӗсене рекламӑлаҫҫӗ те, ятарлӑ вывескӑсем ҫакнӑ.

Тӳре-шара сӗткоматсене тата аталантарасшӑн. Ведомство специалисчӗсем акӑ мӗнле пӗтӗмлетӳ тунӑ: чӑваш таварне ытларах сутмалла, вӗсене посредниксемсӗр сентресем ҫине ҫитермелле. Ҫапла вӗсен хакӗ те йӳнӗрех пулӗ.

Прокуратура ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттернӗ. Ведомство пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, министерство призывниксене салтака прививка тумасӑрах ӑсатнӑ.

Саккунпа килӗшӳллӗн, салтака каякан каччӑсене пурне те пневмококк инфекцийӗнчен прививка тумалла. Прокуратура тӗрӗслевӗ кӑтартнӑ тӑрӑх вара, 2015 ҫулхи кӗрхи призывра салтакан каякан каччӑсен 2,5 процентне ҫеҫ прививка тунӑ. Ҫуркуннехи призывра вара — 47,5 процентне ҫеҫ.

Сӑлтавӗ акӑ мӗнле иккен: вакцина ҫук. Прививка тумасан вара РФ Хӗҫ-пӑшал вӑйӗсен ретӗнче массӑллӑ чирлеме пултараҫҫӗ.

Прокуратура ЧР Сывлӑх сыхлавӗ тӗлӗшпе представлени ҫырнӑ. Ведомствӑн ку ҫитменлӗхсене пӗтерме тивӗ.

ШӖМ ӗҫченӗсем суйлав саккунне пӑсакансене пуҫран шӑлмӗҫ. Пуҫран шӑлсан вӗсене хӑйсене пуҫран шӑлмӗҫ. «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫатра Александр Белов журналист ӗнер пичетленӗ статьяна вуласан ҫапла пӗтӗмлетме пулать.

Унта ҫырнӑ тӑрӑх, Чӑваш Енӗн шалти ӗҫсен министрӗ Сергей Неяскин нумаях пулмасть районти шалти ӗҫсен пайӗсен пуҫлӑхӗсене суйлав саккунне пӑсакансемпе йӗркеллӗ ӗҫлеме хушса каланӑ. Ку хыпара журналист ШӖМри хӑйӗн ҫӑлкуҫӗ пӗлтерни тӑрӑх хыпарлать. Генерал ҫапларах асӑрхаттарнӑ пулать: «Камӑн администраци пуҫлӑхӗсем патӗнче службӑра тӑрас килет, вӗсем пакуна хывса унта ӗҫе вырнаҫма пултараҫҫӗ. Камӑн халӑх хуҫалӑхне ӗҫлеме каяс килмест, вӑл саккуншӑн ӗҫлетӗр».

Чӑваш Енӗн Тӗп суйлав комиссийӗ нумаях пулмасть ирттернӗ пресс-конференцире унӑн ертӳҫи Александр Цветков суйлав саккунне пӑснипе хӑвӑрт ӗҫлеме Шалти ӗҫсен министерствинче ятарлӑ ушкӑн йӗркеленине асӑнса хӑварнӑ. Прокуратура та ку енпе ҫине тӑрса ӗҫлемелле.

Кӗҫех суйлав иртмелле. Чӑваш Енре ӑна видеокамерӑсемсӗр ирттерме палӑртнӑ. Мӗншӗн?

Ку ыйтӑва ЧР Суйлав тӗп комиссийӗн пуҫлӑхӗ Александр Цветков хуравланӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, иртнӗ суйлав валли туяннӑ камерӑсем халӗ республикӑра ҫук ӗнтӗ. Ҫӗннисене туянмашкӑн вара укҫа-тенкӗ ҫитмест-мӗн.

Ҫавӑн пекех Александр Цветков суйлава хатӗрленмешкӗн укҫа-тенкӗ сахал уйӑрнине палӑртнӑ. Хӑш регион видеокамера туянма пултарать — ҫавсен сӑнавпа пулать.

Аса илтерер: Чӑваш Енре суйлав авӑн уйӑхӗн 18-мӗшӗнче иртӗ.