Хваттер тара илсе пурӑнакан ҫын пек ҫак таранччен ют вырӑнта ӗмӗрленӗ, ҫитес ҫулхи авӑн уйӑхӗнчк 85 ҫул тултаракан Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ҫывӑх вӑхӑтра, тата тӗрӗсрех каласан, раштавӑн 26-мӗшӗнче, ҫӗнӗ вырӑнта, хӑйне уйӑрса панӑ, унччен «Ҫеҫпӗл» кинотеатр пулнӑ ҫуртра куракансене пуҫласа йышӑнӗ.
«Юлташсем! Савӑнӑҫлӑ хыпар! Пире «Ҫеҫпӗл» кинотеатрӑн ҫуртне официаллӑ майпа пачӗҫ. Ку вӑл пирӗншӗн чӑннипех историлле пулӑм», — асӑннӑ учрежденире пресс-службӑра ӗҫлекен Надежда Андреева паян «Фейсбукра» ҫапларах хыпарланӑ. Унтан вӑл Чӑваш Ен Элтеперне Михаил Игнатьева, культура министрне Константин Яковлева, хайсен директорне Елена Николаевӑна тав тунине пӗлтернӗ.
Театр ҫӗнӗ ҫӗрте раштавӑн 26-мӗшӗнче Чӑваш елки кӑтартӗ, 27-мӗшӗнчен Ҫӗнӗ Ҫул умӗнхи кӑтартусене пуҫлӗ.
Ҫак кунсенче театртисем ҫӗнӗ вырӑна хӑйсене кирлӗ пек хӑтлӑх кӳрессипе ҫине тӑраҫҫӗ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ кивӗ ҫула ялта пулман пӑтӑрмахпа ӑсатса ярса ҫӗннине те унпах кӗтсе илесшӗн. Артистсемпе режиссерсен, сцена хыҫӗнче ӗҫлекенсен хушшинче ӑнланманлӑх сиксе тухман-ха: спектаклӗ «Ялта пулман пӑтӑрмах» ятлӑ.
А. Поповӑн «Женись, сынок, женись» пьеси тӑрӑх лартнӑскере Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Анатолий Большаков ҫапла куҫарнӑ, Наталия Сергеева режиссер лартнӑ. Спектакле паян черетлӗ хутчен кӑтартнӑ та унпа кӑҫалхи театр сезонне 2017 ҫул пуҫламӑшӗччен хупнӑ.
Спектакль лартман вӑхӑтра артистсем пӗчӗк куракансемпе вӗсен ашшӗ-амӑшне Ҫӗнӗ ҫул юмахне йыхравлаҫҫӗ. Раштавӑн 22-мӗшӗнчен пуҫласа кӑрлачӑн 6-мӗшӗччен Андрей Кружной пьеси тӑрӑх «Красная Шапочка и инопланетяне» юмах кӑтартӗҫ.
Чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шупашкарти ӳнер театрӗнче «APTARA-fest» фестиваль иртрӗ. APTӐRA-festа пыракансене живопись те, авангардла поэзи те, наци чӗлхиллӗ хальхи юрӑсем те, дизайн-маркет та, фуд-корт та, наци сӗмӗллӗ хулари тумтир те тӗлӗнтерме шантарнӑччӗ мероприяти йӗркелӳҫисем.
Чӑн та, пурте тӗлӗнтернӗ. Ҫӑвара пуринчен ытла карса пӑрахтарни — фестивальти ҫара пикесем. Ҫакна халӗ Фейсбукра хытах сӳтсе яваҫҫӗ. Ҫара пикисем ҫарах та мар темелле: вӗсене сӑрласа пӗтернӗ. Мӗнле май килнӗ пек мар, шухӑшласа виҫсех. Чӑваш тӗррипе капӑрлатнӑ хайхисене.
Те ҫыннисем кая юлса аталанса пыраҫҫӗ-и, те аптӑратас тесе ытлашшипех аптӑратнӑ-ши: анчах ҫара ӳтлӗ пикене чӑваш тӗррипе сӑрмакланине ырласа йышӑннине хальлӗхе асӑрхамарӑм.
Фейсбукрисенчен пӗри, Юрий Федоров, ку фестивале ҫапларах хакланӑ: «Эпӗ тӗлӗнмеллипех тӗлӗнтӗм», — сӑмаха вӑл жаргонпа усӑ курса вырӑсла каланӑ. Унӑн пӗлтерӗшне чакарас мар тесе цитатӑнах илсе кӑтартам: «Я прифигел». Унтан вӑл ҫапларах ҫырать: «Сцена ҫинчи ҫара кӑкӑр — пирӗн тренд иккен.
Ҫак йӗркесене ҫырас шухӑшпа аппалана пуҫласан чӑвашсен паллӑ артистки Тани Юн ҫырнӑ асаилӳ кӗнеки алла лекрӗ. Уҫкаларӑм та шартах сикрӗм: пӗр сыпӑкне «Аса илес килменнисем» тесе ят панӑ. Ҫакӑ мана тарӑн шухӑша ячӗ, чылай вӑхӑт канӑҫ памарӗ. Тем те пулать пурнӑҫра, мӗн тӳснине аса илсен йывӑр шухӑшсем капланса килсе ҫын чӗрине пусарса асаплантараҫҫӗ.
Аллӑ ҫул ытла театрта ӗҫлерӗм, иртнӗ вӑхӑтри пурӑнӑҫ сыпӑн-сыпӑкӑн кинори пек куҫ умӗнчен вӗлтлете-вӗлтлете иртме пуҫларӗ. Анчах та ман пурнӑҫра аса илес килменни пулман та тейӗн, пулнӑ пулсан та аса килмеҫҫӗ вӗсем. Пурнӑҫри лайӑх пулӑмсем, телейлӗ самантсем пуҫра явӑнаҫҫӗ, вӗсем ҫинчен каласа парас килет. Ҫавӑнпа кӗнеке ятне (паллах, пиҫсе ҫитсе ҫут тӗнче курма пултарсан) аса илӳсем мар, аса килнисем тесе калас килет.
1930 ҫулсен пуҫламӑшӗнче ялти шкула тӑхӑр ҫул тултарнӑ ачасене ҫеҫ илнӗ. Эпӗ вара ҫичӗ ҫултах вӗренме пуҫланӑ. Ку ҫапларах пулса тухрӗ. Манӑн аттен шӑллӗн ывӑлӗ, манран тӑватӑ ҫул аслӑрах Петӗр пичче, пӗррехинче мана хӑйӗнпе шкула илсе кайрӗ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ тепӗр икӗ ҫултан пӗр ӗмӗр тултарать. Тӑван халӑхӑмӑрӑн авалхи театрне 1918 ҫулта Иоаким Максимов-Кошкинский Хусанта йӗркеленӗ. Репертуарти пӗрремӗш спектакль — Алексей Островскин «Не так живи, как хочется»(чӑв. Хӑв пурӑнас килнӗ пек ан пурӑн) пьеси тӑрӑх лартнӑскер. Паян театра СССР халӑх артисчӗ Валерий Яковлев режиссер илемлӗх ертӳҫи пулса ертсе пырать.
Ӗнер Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Чӑваш академи драма театрне хатӗрленсе ирттермелли мероприятисем ирттересси пирки 163-мӗш номерлӗ хушу кӑларнӑ. Вӗсене 2017—2018 ҫулсенче йӗркелемелле. ЧР Министрсен Кабинечӗн ку енӗпе ӗҫ ушкӑнӗ тата план хатӗрлемелле, муниципалитетсене тата кирек епле харпӑрлӑхлӑ организацисен те мероприятисене хутшӑнмаллине палӑртса хӑварнӑ.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ премьерӑна хатӗрленет. «Кӗлпике» балета вӗсем ҫӗнӗлле лартасшӑн. Ӑна чӳк уйӑхӗн 13-мӗшӗнче курма май пулӗ.
Ку таранччен «Кӗлпике» балета тӗнчере темиҫе хут та лартнӑ. Чи малтан ӑна Сергей Прокофьев 1945 ҫулта сцена ҫине кӑларнӑ. Шупашкар сцени ҫинче ку юмаха халӑх 13 ҫул каялла курнӑ. Унтанпа спектакль кивелнӗ ӗнтӗ. Халӗ ку историе сцена ҫине тепӗр хутчен кӑларасшӑн, анчах ҫӗнетесшӗн ӑна.
Халӗ Прокофьевӑн 3 актне лартма йывӑртарах, ҫавӑнпа балета кӗскетесшӗн. Хореографи чӗлхи те улшӑнӗ.
Ку спектакле нимӗҫ продюсерӗ саккас панӑ. Рашав уйӑхӗнче театр труппи гастроле тухса кайӗ. Европӑра Сурхури уявӗ тӗлне лайӑх юмах кирлӗ-мӗн.
Чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Шупашкарта наци культурисен фестивалӗ иртет. «Единая семья народов России» (чӑв. Раҫҫей халӑхӗсен пӗрлехи ҫемйи) ятпа йӗркелекен мероприяти шкупашкарсемшӗн — виҫҫӗмӗш хут. Вӑл Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче 11 сехетре пуҫланать. Уява Халӑх пӗрлӗхӗн кунне халалланӑ.
Мероприятие Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерстви тата республикӑри наципе культура пӗрлешӗвӗсем пӗрле ирттереҫҫӗ. Ҫав кун театр фойинче тӗрлӗ халӑх промыслисен хатӗрӗсен, сувенир продукцийӗн куравӗ ӗҫлӗ. Республикӑна ертсе пыракансем, депутатсем, ӗҫлӗ ытти ҫынпа наци пӗрлешӗвӗсен пайташӗсем сцена ҫине тухса сӑмах калӗҫ. Савӑнӑҫлӑ фестивальте тӗрлӗ халӑхӑн юрӑ-ташши те ҫителӗклех пулӗҫ.
Ҫитес уйӑхӑн 3-мӗш—4-мӗш каҫхине Чӑваш Енре «Ночь искусств» (чӑв. Ӳнер каҫӗ) культурӑпа вӗренӳ акцийӗ иртет. Ӑна, сӑмах май, Пӗтӗм Раҫҫейӗпех йӗркелеҫҫӗ. Акцие пирӗн тӑрӑхри культурӑпа ӳнер учрежденийӗсем те хастар хутшӑнӗҫ.
Чӑваш патшалӑх филармонийӗ те ыттисенчен юлас темен. Унта 22 сехетре «Нарспи» мюзикл лартӗҫ. Ӑна тӳлевсӗрех кӑтартӗҫ.
Аса илтеретпӗр, Константин Ивановӑн вилӗмсӗр «Нарспи» поэми тӑрӑх темиҫе пьеса ҫырнӑ, Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ опера лартнӑ, 2008 ҫулта Чӑваш патшалӑх филармонийӗ «Нарспие» мюзикл евӗр сцена ҫине кӑларнӑ. «Нарспи» спектакль аслисене ҫывӑххине, анчах ҫамрӑксен чунне вӑл витерейменнине асӑрханӑ маттур чӑвашсем — Николай Казаков композиторпа Борис Чиндыков драматург — мюзикл ҫырас шухӑша 1989 ҫултах тытнӑ. Ҫапла вара Николай Казаков кӗввине хывнӑ, Борис Чиндыков либреттине ҫырнӑ. Нацин пӗрремӗш мюзиклне куракан патне ҫитерме республика ертӳҫин грантнеуйӑрнӑччӗ.
Шупашкар районӗнчи Янӑшри кинемисемпе мучисем Шупашкара спектакль курма кайса килнӗ. Канӑва культурӑллӑ майпа ирттернисем — Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвне тивӗҫтерекен центр тытӑмӗнчи ваттисен ҫуртӗнче пурӑнакансем.
Ватлӑхри куна социаллӑ пулӑшу кӳрекен уйрӑмра ирттерекенсене асӑннӑ ҫуртӑн ертӳҫи Роза Васильева йӗркеленипе хулана илсе кайнӑ. Вӗсем К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче пулнӑ. Ватӑсем Федор Павловӑн «Ялта» драми тӑрӑх лартнӑ спектакле курнӑ.
Темиҫе теҫетке ҫул каяллах ҫырнӑ хайлав чӑваш драматургийӗн малтанхи тапхӑрне кӗрет пулин те куракана вӑл паян та килӗшет, ӑна пӑхнӑ чухне халӑх чуна ыраттарса, пӗтӗм чунтан хумханса пӑхать. Янӑшри ватӑсем те спектакле юратса йышӑннӑ.
Вӑрнар районӗнчи Кӳлхӗрри ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищинче юрӑҫ пултарулӑхне туптанӑ Валентина Смирнова-Геворкяна иртнӗ шӑматкун ӗҫтешӗсем тата Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев саламланӑ.
Валентина Смирнова-Геворкян Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче 1991 ҫултанпах ӗҫлет. Паян вӑл — Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ артистки, Чӑваш Республикин халӑх артистки.
Юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче «Сельская честь» оперӑна лартнӑ. Итали опера композиторӗн Пьетро Масканьин хайлавӗнчи Сантуццы партийӗнче Валентина Смирнова-Геворкян пулнӑ.
Оперӑна куракансем ӑш кӑмӑлпа йышӑннӑ. Вӗсем чылайччен тӑвӑллӑн алӑ ҫупса саламланӑ. Юбиляра ӗҫтешӗсем, ҫавӑн пекех республикӑн культура министрӗ Константин Яковлев паллӑ кунпа саламласа ырлӑх-сывлӑх суннӑ.
-13.7 °C