Шупашкарти 61-мӗш шкул ҫумӗнче инженери-техника шкулӗ уҫӗҫ. Ку проект пурнӑҫланасси вӗренӳ учрежденийӗн ҫӗнӗ корпусне уҫнипе ҫыхӑннӑ.
Проекта 1-мӗш класра вӗренекен шкул ачисем те хутшӑнма пултараҫҫӗ. Малтанхи тапхӑрта шӑпӑрлансене инженери-техника профилӗнчи профессисемпе паллаштарӗҫ. Иккӗмӗш тапхӑр – 5-7-мӗш классем валли. Вӗсем валли проектированипе практика занаятийӗсем те пулӗҫ.
Виҫҫӗмӗш тапхӑрта ачасем шкулти пӳлӗмсемпе лабораторисенче кӑна мар, Регионсен хушшинчи компетенци центрӗ тата И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ ҫумӗнче те вӗренӗҫ. Шкул ачисемпе Чапаев савучӗ тӳрреммӗн ӗҫлӗ.
Кун хыҫҫӑн ачасем икӗ ҫултан пӗрне суйлама пултарӗҫ: колледжсен е техникумсен ҫумӗнче профиль вӗренӗвне малалла тӑсӗҫ е 11-мӗш класс хыҫҫӑн аслӑ шкулта инженери-техника специальноҫне суйлӗҫ.
Шупашкарти савутра рабочи суранланнӑ. Смена вӑхӑтӗнче вӑл ӳтне пӗҫертсе янӑ.
Ҫӗнӗ кӑнтӑр районӗнче вырнаҫнӑ савута ҫак арҫын каҫхи сменӑна кайнӑ. Ҫав кун, утӑ уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, 19 сехет тӗлӗнче унпа инкек пулнӑ.
«Рабочи кӑмака вӗри пулнипе суранланнӑ. 1981 ҫулта ҫуралнӑ арҫыннӑн пичӗ тата алли пиҫсе кайнӑ», — ҫапла каласа кӑтартнӑ халӑх корреспонденчӗ «Про Город» хаҫата.
Савутран пӗлтернӗ тӑрӑх, ӗҫчене пульницӑна вырттарман. Халӗ вӑл килте ларать. Предприятири инкеке тӗпчеме комисси йӗркеленӗ, вӑл ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатӗ.
Шупашкар районӗнчи Илпеш ялӗнчи ял хуҫалӑх ҫӗрне промышленноҫ категорине куҫарнӑ. Кун пирки халӑха пӗлтермен. Аса илтерер: унта Китай ҫыннисем сӗт савучӗ ҫӗклеме палӑртнӑ, анчах ҫынсем хирӗҫленӗ.
Халӗ илпешсем питӗ кӑмӑлсӑр. Китай инвесторӗсем Муркаш тата Ҫӗрпӳ районӗсенче савут ҫӗклес ыйтӑва хускатнӑ, анчах унта та халӑх хирӗҫ пулнӑ. Кун хыҫҫӑн китайсем каллех Илпеш тӑрӑхне таврӑнни вырӑнти халӑха питех те кулянтарать.
Кӑмӑлсӑрланнӑ халӑх митинга тухасшӑн. Вӗсем ӑна йӗркелеме ирӗк илнӗ. Утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче 10 сехетре илпешсем Кӳкеҫ поселокӗнчи Ленин палӑкӗ умне пуҫтарӑнӗҫ. Унта килнисем ЧР Министрсен Кабинечӗ ку постановление саккуна пӑхӑнса тунипе туманни пирки калаҫӗҫ.
Етӗрне районӗнчи Тури Ачак ялӗнче салат туса кӑларакан савут хута ярасшӑн. Ӑна хӑй вӑхӑтӗнче «Ленинская искра» колхоз председателӗ Аркадий Айдак тунӑ сӑра савутӗнче вырнаҫтарасшӑн.
Салат савутне хута ярас ӗҫе Мускаври инвестор Эдуард Захаров хӑйӗн ҫине илнӗ. Хатӗр продукцие «Букет Чувашии» савута ӑсатасшӑн. Тырра вырӑнти ял хуҫалӑх предприятийӗсенчен туянма палӑртнӑ. Инвестор уйӑхне 1000 пин тонна таран салат туса кӑларма тӗллев лартнӑ.
Тури Ачакра салат савучӗ хута кайсан 22-24 ҫын валли ӗҫ вырӑнӗ пулӗ. Палӑртмалла: салата урпа, сӗлӗ, тулӑ пӗрчисене шывра шӑтарса, унтан типӗтсе тӑваҫҫӗ.
Шупашкарти эрех савучӗ Етӗрнери эрех савучӗ конкуренци сакунне пӑхӑнман тесе шутлать. Пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче вӑл Монополипе кӗрешекен федераци службин Чӑваш Енри управленине тавӑҫ тӑратнӑ: Етӗрне савучӗ шутласа кӑларнӑ «Илем» ятлӑ эрех ҫинчи пике Шупашкар эрех савучӗ кӑларакан «Парне» бальзам ҫинчи хӗре питӗ аса илтерет-мӗн.
Етӗрнери эрех савучӗ «Илем» ятлӑ эрехе кӑҫал нарӑс уйӑхӗнче регистрациленӗ. Продукцие хальлӗхе кӑларман-ха.
Монополипе кӗрешекен федераци службин Чӑваш Енри управленийӗ Шупашкарти эрех савучӗ тӑратнӑ тавӑҫа утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗнче пӑхса тухма палӑртнӑ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Красная Горка ялӗнчи ҫынсем Правительство ҫурчӗ умне пикета тухма хатӗрленни пирки хыпарланӑччӗ. Кӗскен аса илтерер: вӗсене Китай ҫыннисем сӗт савучӗ тума пуҫтарӑнни пӑшӑрхантарнӑ. Халӑх кӑмӑлсӑрланнине кура вырӑнти алминистраци халӑх итлевӗ пулмассине пӗлтернӗ. Аса илтерер: вӑл ку тӑрӑхра иккӗмеш хут иртмеллеччӗ.
Тӳре-шара Красня Горка ялӗ тата федераци ҫулӗ хушшинчи уй-хире китайсене савут тума уйӑрса парасшӑн пулнӑ. Анчах вырӑнти халӑх куншӑн кӑмӑлсӑрланнӑ, ют ҫӗршыв ҫыннисем уй-хире тасамарлатса пӗтерессине пӗлтернӗ.
Сӑмах май, Шупашкар районӗнчи Илпеш ялӗнчи халӑх та китайсене хирӗҫ пулнӑ. Унта та халӑх итлевӗ ирттерме палӑртнӑ, кайран пӑрахӑҫланӑ. Муркаш районӗнчи ҫынсем те Китай усламҫисене хӑйсем патӗнчен «хӑваласа» янӑ.
Китай ҫыннисем пирӗн патра савут ҫӗклӗҫ-и? Ҫак кунсенче Министрсен Кабинечӗ «Сычуань Рэйлвэй Инвестмент Групп Ко.Лтд» тулли мар яваплӑ обществӑпа «Сычуань – Чӑваш Ен» агропромышленноҫ комплексне туса хурасси пирки» килӗшӳ алӑ пуснӑ. Китай ҫыннисем те парӑнасшӑн мар курӑнать…
Ҫӗрпӳ районӗнчи Красная Горка ялӗнче пурӑнакансем Правительство ҫурчӗ патне пикета тухасшӑн. Вӗсене ҫак тӑрӑхра Китай ҫыннисем савут тума хатӗрленни питӗ пӑшӑрхантарать. «Ачасем, мӑнуксем валли эпир мӗн хӑварӑпӑр? Кун пекки пулмалла мар», - теҫҫӗ вӗсем.
Ялта халӑх итлевӗ пуласси пирки ял тарӑхӗн администрацийӗн официаллӑ сайтӗнче вырнаҫтарнӑ. Халӑха ку пӑшӑрхантарса ӳкернӗ. Ара, вӗсен илемлӗ тӑрӑхӗнче Китай ҫыннисем савут туса лартма пултараҫҫӗ-ҫке-ха. Сӑмах май, кунта халӑх итлевӗ иккӗмӗш хут пулать. Хальхинче ӑна утӑ уйӑхӗн 11-мӗшӗнче ирттерме палӑртнӑ.
Ял ҫыннисем китайсем сӗт савутне туса лартассине хирӗҫ. Ҫавна май вӗсем ҫӗртме уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Правительство ҫурчӗ патне пикета тухасшӑн. Унта 25 ҫын хутшанӗ. Ку мероприятие вӗсем официаллӑ мелпех йӗркелеҫҫӗ.
Ҫӗмӗрлери ятарлӑ автомобильсен савучӗн ӗҫченӗсене хисеплесе палӑк уҫнӑ.
Хулари ҫав савута хута янӑранпа 90 ҫул ҫитнӗ. Ҫавна май ҫӗртме уйӑхӗн 7-мӗшӗнче предприяти юбилейне уявланӑ.
Савут умне вара «ЗИЛ-157» автомобиле палӑк евӗр вырнаҫтарнӑ. Палӑка уҫма «Проект-техника» корпораци (савут асӑннӑ тытӑма кӗрет) ертӳҫисем, машина тӑвакан отрасль пайташӗсем, Ҫӗмӗрле хула администрацийӗнчи тата ытти шайри тӳре-шара, вырӑнти депутатсем, савутӑн ӗнерхи ӗҫченӗсемпе ҫамрӑк специалисчӗсем пуҫтарӑннӑ. Вӗсем ҫак предприяти хула экономикишӗн, унӑн социаллӑ пурнӑҫӗшӗн, Ҫӗмӗрлере пурӑнакансемшӗн питех те пӗлтерӗшлине палӑртнӑ. Савутра паян тӑрӑшакансемпе унччен вӑй хунисене ырласа ӑшӑ сӑмахсемпе хавхалантарнӑ.
Чӑваш Енӗн тӗп хулинчи пысӑк промышленность предприятийӗсенчен пӗри, «Промтрактор-Промлит» савут, инженерсене ӗҫе йышӑнать. Кун пирки Шупашкарти Ӗҫлӗх центрӗ пӗлтернӗ.
Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗн 6-мӗшӗ тӗлне предприятие вырнаҫма 451 ӗҫсӗр ҫынна хут панӑ. Савутра ӗҫлеме сӗннисен пӗтӗмӗшле йышӗ вара 2 пинтен те иртнӗ.
Шӑратакан производствӑна инженер профессиллӗ ҫынсем кирлӗ. Унсӑр пуҫне унта обрубщиксене, электрогазосварщиксене, стерженщиксене, электромонтёрсене, слесари-юсавҫӑсене тата ытти рабочие йышӑнаҫҫӗ. Рабочисем кирлине предприяти тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче те хыпарласах тӑрать.
«Промтрактор-Промлит» предприятие рабочисене ӗҫе пӗрмай йыхравланине савутра производство калӑпӑшӗ ӳссе пынипе, саккассен калӑпӑшӗ йышланнипе сӑлтавлаҫҫӗ.
Эх, мӑнтарӑн Китай усламҫисем тесе калас патнех ҫитерет ку хыпар-хӑнар. Китай пуянӗсем укҫа хывнипе Чӑваш Енре тума палӑртнӑ сӗт-ҫу савутне малтан Муркаш районӗнче ҫӗклеме шухӑшларӗҫ, кайран Ҫӗрпӳ районне куҫ хывнӑччӗ. Унта та, кунта та хирӗҫлерӗҫ. Савута яхӑнне те ярасшӑн пулмарӗҫ.
Халӗ Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял ял тӑрӑхне кӗрекен Илпеш ҫывӑхӗнче хӑпартса лартасшӑн иккен.
Сӗт-ҫу тирпейлекен савут тӑвас ыйтӑва сӳтсе явас ҫинчен асӑннӑ район хаҫатӗнче пӗлтерӳ пичетленӗ. Унӑн авторӗ — Ҫӗньял ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Андрей Михайлов.
Итлеве ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче 15 сехетре Илпешри ял вулавӑшӗнче ирттермелле. Ӑна хатӗрлесе иритерессишӗн явапли тесе Ҫӗньял ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн ҫумне Татьяна Моткинӑна ҫирӗплетнӗ.
+12.5 °C