2008 ҫулхи ҫу уйахӗнче Бинбанк Шупашкара «Ӑс паллисем» скульптура парнеленӗччӗ. Ӑна Хӗрлӗ тӳремре вырнаҫтарнӑ. Монумент ҫинчи чӑваш эрешӗсем — паянхи кун манӑҫа тухнӑпа пӗрех чӗлхе.
Ҫак чӗлхене хӑшӗ-пӗри пачах манасран харать-ши е вӗренесшӗн-ши — «пӗлӳ», «эволюци» тата ытти хаш-пӗр палла хӑйпӑтса илнӗ. «Усал вӑйсенчен хӳтелкен сыхлавҫӑ», «юрату тата хисеп» паллӑсем вандалсене кирлех пулман курӑнать.
Чӑваш ҫырулӑхӗн «Ӑс паллисем» скульптури гранит плита евӗр, 7 тонна йывӑрӑш. Ӑна ятарласа Карелирен илсе килнӗ. Унти чӑваш эрешӗсене Петербург ӑстисем хатӗрленӗ.
Чӑвашсен ӗлӗкхи эрешӗсене ӑнлантаракан пӗрлӗхлӗ ҫӑлкуҫ халӗ те ҫук. Банк ӗҫтешӗсене вӗсене уҫӑмлатма Юрий Петрович Смирнов пулӑшнӑ. Ун чухне вӑл И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн истори факультетне ертсе пынӑ. Шел те, вӑл 2010 ҫулта ҫӗре кӗнӗ.
Скульптура ҫинчи паллӑсем вара сахалланса пыраҫҫӗ…
Ҫакна халӗ йӗрке хуралҫисен уҫӑмлатма тивет. Ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ирхи 3 сехет те 45 минутра Шупашкарти йӗрке хуралӗн органне Алькеш поселокӗнче хӗрарӑм виллине тупни пирки пӗлтернӗ.
1962 ҫулта ҫуралнӑскерӗн пуҫӗ тата кӗлеткин ҫӳлти пайӗ 1,5 метр сарлакӑш, 40 сантиметр тарӑнӑш юханшывра пулнӑ. Ку тӗлӗшпе следстви умӗнченхи тӗрӗслев пуҫарнӑ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрарӑм шывпа чыхӑнса вилнӗ. Вӑл ҫак вырӑнтан 100 метр аяккарах ҫеҫ пурӑннӑ-мӗн. Ахӑртнех, ун чухне килелле утнӑ.
Кӳршисем пӗлтернӗ тӑрӑх, малтанхи кун ӑна вӗсем ӳсӗр курнӑ. Хӗрарӑм эрех-сӑрапа айкашнине пӗрре мар асӑрханӑ-мӗн.
Халӗ ку тӗлӗшпе тӗрӗслев пырать.
Руль умне ларсан тимлӗхе самантлӑха та ҫухатмалла марри пирки яланах асархаттараҫҫӗ-ха, ҫапах ҫакна уяманнисем тупӑнаҫҫӗ. Вӗсене пула ҫын пурнӑҫӗ вӑхӑтсӑр татӑлать.
Нумаях пулмасть Шупашкара кӗнӗ ҫӗрте пӑтӑрмах пулса иртнӗ. Муркаш районӗнче пурӑнакан 76 ҫулти старик Етӗрне ҫулӗпе пынӑ чухне ҫул урлӑ каҫакан хӗрарӑма асӑрхаман — ҫапса хӑварнӑ. Хӑй вара пӑтӑрмах вырӑнӗнчен тарса ҫухалма хӑтланнӑ.
Нумай тарайман. ПАИ экипажӗ ӑна Шупашкар районӗнчи Хыркасси патӗнче тытса чарнӑ. Старик пакунлисене… ӗне ҫапса кайнине пӗлтернӗ. Ватӑскер хӗрарӑма ӗнерен уйӑрайман-ши?..
Халӗ старикӑн ҫул-йӗр правилисене пӑсса ҫынна вӗлернӗшӗн кӑна мар, аманнӑ хӗрарӑма пулӑшманшӑн та явап тытма тивӗ.
Ҫакӑн пек пуҫтахланнӑ арҫын Шупашкар районӗнчи Ишлей ялӗнче пурӑнать. Пӑтӑрмахӗ пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче пулса иртнӗ.
Ҫав кун вӑл, ӳсӗрскер, амӑшӗн пӳлӗмне кӗнӗ, хӑйӗнпе пӗрле эрех ӗҫме ыйтнӑ. Ватти хирӗҫленине кура (ывӑлӗпе амӑшӗ хушшинче унччен те тавлашусем пулнӑ иккен) ҫывӑх ҫыннипе хирӗҫме тытӑнать, питӗнчен 10 хутчен ҫапса ярать, пӗр черкке ӗҫтерттерет. Амӑшӗ тек ӗҫме хирӗҫленине кура вӑйпитти тӑван амӑшне ӑҫтан май килнӗ ҫавӑнтан ҫапса пӗтерет. Хӗрарӑм урайне персе ансан ывӑлӗ ӑна кӗленче анинчен ирӗксӗр эрех ӗҫтерет.
Унтан та лӑпланмасть-ха арҫын. Электрошокерпа тӗрлӗ ҫӗртен тӗксе пӗтерет. Ыратнипе хӗрарӑм тӑнне ҫухатать.
Шупашкар район пуҫлӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Анатолий Иванов пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫын хӑй айӑпне йышӑнать. Пуҫтаха суд ҫулталӑк хушши ирӗклӗн ҫӳреме чармалла тунӑ.
Тӗрмере йӗрке питӗ ҫирӗпне тавҫӑрма йывӑр мар ӗнтӗ. Ларакансемпе тӗл пулма пыракансемпе те хуралҫӑсемпе пырса сӑмах чӗнме хӑрушӑ теҫҫӗ. Темле ҫирӗп пулсан та унтан тарма май тупакансем те пур.
Ҫӗнӗ Шупашкарта вырнаҫнӑ 3-мӗш номерлӗ колонирен ӗнер, ирхи 3 сехет тӗлӗнче, 29 ҫулти арҫын тухса тарнӑ. Ӑна тӑватӑ ҫул каялла, пуш уйӑхӗнче, хупнӑ. Тӗрмене арҫын ҫын вӗлернӗшӗн тата вӑрланӑшӑн лекнӗ-мӗн.
Роман Сидорова, тарнӑ этем ҫавӑн ятлӑ иккен, 16 ҫуллӑха кирпӗч шутлама ӑсатнӑ.
Тӗпчевҫӗсем халӗ тӗрмерен ҫын епле тухса тарнине хаклассипе ӗҫлеҫҫӗ-мӗн.
Чӑваш полицейскийӗсем 5 пин тенкӗллӗ суя укҫа сӗнекене тытса чарнӑ. Хальхинче ун пек ҫын Ҫурҫӗр Осетирен килнӗскер пулнӑ. Чӑваш Республики урлӑ «БМВ–750» машинӑпа иртсе каяканскер ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи автозаправкӑри лавккана кӗрсе туртмалли тата пылак шыв илнӗ. Таваршӑн 5 пин тенкӗпе татӑлнӑ. Заправкӑран тухнӑ чух ӑна ҫул-йӗр инспекцийӗн ӗҫченӗсем тытса чарнӑ. Ку вӑхӑта полицейскисене ку автомашина пирки систернӗ ӗнтӗ.
Инспекторсенчен пӗри водителе полицейскине илсе кайнӑ, вӗсенчен тепри водитель лавккара мӗн тунине пӗлес тӗллевпе лавккана кӗнӗ. Шӑп ҫав вӑхӑтра сутуҫӑ суя укҫи пирки йӗрке хуралне шӑнкӑравлама хатӗрленнӗ иккен.
Арҫын ҫумӗнче суя укҫа тата тепӗр 8 штук пулнӑ. Халӗ ку фактпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Улталакан водителе 8 ҫуллӑха хупас хӑрушлӑх пур. Асӑннӑ ҫынтан шар курнисем татах пулсан ШӖМӗн пресс-службин ӗҫченӗ Олег Ашнин йӗрке хуралҫисене 8 (83541) 62-1-56 е 02 номерпе систерме ыйтать.
Йӗпреҫ районӗнче пассажир пуйӑсӗ ӗнер 88 ҫулти кинемее ҫапса кайнӑ. Инкек ирхи сакӑр сехет тӗлӗнче пулса иртнӗ.
Кинемее «Адлер–Новосибирск» маршрутпа каякан пуйӑс «Йӗпреҫ–Канаш» ҫулӑн 242-мӗш километрӗнче ҫапса хӑварнӑ. Ватӑ ятарлӑ вырӑнта каҫман-мӗн. Пуйӑс машинисчӗ кинемей пуйӑс кӑшкӑртнине хӑлхана чикмен имӗш. Тен, хӑлхи илтмен, куҫӗ те начартарах курнӑ-ши? Асӑннӑ районти Пӑвара пурӑннӑскер вырӑнтах вилнӗ.
Раҫҫейӗн Шалти ӗҫсен министерствин Чӑваш Енри лини пайӗ пуйӑс ҫулӗ ҫинче питӗ асӑрханмаллине асӑрхаттарать.
Новоазовск хулинче пурӑнакан хӗрарӑм, Куповых хушаматлӑскер, Патшалӑх Канашӗн «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин депутачӗ Игорь Кушев патне пынӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, унӑн упӑшки асӑннӑ хулари халӑх хӳтӗлевне кӗрет, ҫавна май ҫемьене хӑратма тытӑннӑ-мӗн.
Ҫу уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Куповых ачипе асламӑшӗ патне Комсомольски районне куҫса килнӗ. Хальлӗхе вӑл Чӑваш Енрен каясшӑн мар-ха. Унӑн укҫа та, ӗҫ те ҫук-мӗн.
Комсомольски район администрацийӗ Украинӑри Донецк облаҫӗнчи Куповых хушаматлӑ хӗрарӑма ҫурт-йӗрпе тата ӗҫпе тивӗҫтерес ыйтӑва пахса тухӗ.
Патшалӑх Канашӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Игорь Кушев депутат хӗрарӑма тимлӗн итленӗ те Комсомольски район администрацийӗн пуҫлӑхӗпе телефонпа ҫыхӑннӑ. Унти ертӳлӗх хӗрарӑма ҫуртпа тивӗҫтерме, ӗҫ вырӑнӗ тупса пама шантарнӑ-мӗн.
Вӑрмар районӗнче пӑтӑрмах пулнӑ. Ӗнер Кивӗ Вӑрмар ялӗнчи пӗр кил-хуҫалӑхра пушар тухнӑ, вите-сарай ҫунма тытӑннӑ.
Кӳршисем ҫийӗнчех сехӗрленнӗ, пушарнӑйне шӑнкӑравланӑ. Вӑйлӑ ҫулӑм кирпӗчрен купаланӑ, юнашар тӑракан хуралтӑсене ҫийӗнчех хыпса илнӗ. Пушарнӑйсем килнӗ хыҫҫӑн ҫулӑма 20 минутран сӳнтернӗ. Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, пушарта килти 200 кайӑк ҫунса кайнӑ. Телее, пурӑнмалли ҫурта ҫулӑмрах сыхласа хӑварнӑ.
Экспертсен шухӑшӗпе — пушар электрооборудованипе тӗрӗс мар усӑ курнӑшӑн тухнӑ.
Канаш районӗнчи суд приставӗсем вырӑнти «Атлант» спортпа сывлӑх центрне ӗҫлеме чарса лартнӑ. Ҫапла тума вӗсене Патшалӑхӑн пушар надзорӗн ӗҫченӗсем пӗлтӗрхи юпа уйӑхӗнче тупса палӑртнӑ кӑлтӑксем хистенӗ. Пушар хӑрушсӑрлӑхӗн правилисене пӑснӑшӑн спорт обьектне административлӑ майпа айӑпласа 30 пин тенкӗлӗх штрафланӑ-ха.
Кӑҫалхи пуш уйӑхӗнче центра тепре тӗрӗсленӗ те каллех кӑлтӑк сиксе тухнӑ. Ҫӗннисем мар, унчченхисенех пӗтермен иккен. Ҫитменлӗхсене йӗркипе асӑнса кайма кирлех мар-тӑр. Инкек-синкек сиксе тухасса кӗтсе ларман, пушарпа кӗрешекенсем суда тавӑҫпа тухнӑ. Тӳре центра ӗҫлеме 30 кунлӑха чарса лартма йышӑннӑ. Суд йышӑнӑвне пурнӑҫласа приставсем «Атланта» ӗҫлеме вӑхӑтлӑха чарнӑ.
-7.7 °C