Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче ӗҫлекен «Варкӑш» литература клубӗнче Валентин Константиновӑн «Ют ҫын ачи» кӗнекине тишкернӗ.
Валентин Константинов (сӑнӳкерчӗкре — малти ретре, сулахайран иккӗмӗшӗ) 1958 ҫулта Вӑрнар районӗнчи Туҫи Ҫармӑс ялӗнче ҫуралнӑ. Улатӑрти чугун ҫул транспорчӗн техникумӗнчен вӗренсе тухса пуйӑс машинисчӗ пулма ӗмӗтленекен яша аслисем аслӑ пӗлӳ илме сӗннӗ. Вӑл вӗсен сӑмахӗнчен иртмен — И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче тата М.В. Ломоносов ячӗллӗ Мускаври патшалӑх университетӗнче пӗлӳ илнӗ.
Пӗр вӑхӑт учитель пулса тӑрӑшнӑ, анчах 1982 ҫултанпа хӑйӗн кун-ҫулне хаҫат ӗҫӗпе ҫыхӑнтарас тенӗ, Куславкка районӗн хаҫатӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ. Тепӗр тӑватӑ ҫултан, 1986 ҫулта, ӑна тӗп редактор пулма шаннӑ.
Хальхи вӑхӑтра пирӗн ҫӗршывра Валентин Распутин ячӗллӗ литература премине илме заявкӑсем йышӑнаҫҫӗ. Конкурса Раҫҫейӗн кӗнеке союзӗ тата Иркутск облаҫӗн правительстви ирттерет. Премин соучредителӗсем — Раҫҫейӗн Цифра аталанӑвӗн министерстви тата «Ростех» корпораци.
Лауреат ятне илес тесе роман, повесть е повеҫсемпе калавсем вырӑсла ҫыракан кирек хӑш ҫулти автор та хутшӑнма пултарать.
Заявкӑсене чӳк уйӑхӗн 24-мӗшӗччен йышӑнӗҫ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче культура учрежденийӗн 85 ҫулхине халалласа пуҫтарӑннӑ. Унта поэтсемпе писательсем пынӑ.
Вӗсем музея кӗнекесемпе сӑнӳкерчӗксем, документсемпе сувенирсем парнеленӗ. Музей фондне библиографи кӑларӑмӗсемпе тата кӗнекесемпе Юрий Сементер, Раиса Сарпи, Денис Гордеев, Альбина Юрату, Лидия Филиппова, Светлана Гордеева тата ыттисем пуянлатнӑ.
Музея 1940 ҫулхи юпа уйӑхӗнче уҫнӑ, чӑваш классикӗ Константин Иванов ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнӗ ҫул музея поэт ятне панӑ.
Паян, юпа уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Михаил Юрьев (Нямань) ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнӗ. Вӑл — писатель, поэт, драматург, литература критикӗ, библиограф, журналист, тӑлмачӑ, СССР журналистсен союзӗн членӗ, Чӑваш АССР тава тивӗҫӗ культура ӗҫченӗ.
Михаил Иванович Етӗрне уесӗнчи Ҫирӗклӗ ялӗнче (халӗ вӑл Красноармейски тӑрӑхне кӗрет) ҫуралнӑ.
Ҫамрӑклах «Хатӗр пул» журналӑн яваплӑ секретарӗ пулса тӑрӑшма тытӑннӑ. 1941 ҫулхи пуш уйӑхӗнче ӑна «Чӑваш коммуни» хаҫатӑн тӗп редакторӗн ҫумӗ пулма шаннӑ, анчах вӑрҫӑ пуҫлансан ӑна унта илсе кайнӑ. Унтан таврӑнсан та хаҫатра тата пичетпе ҫыхӑннӑ ӗҫре тӑрӑшнӑ.
Комосмольски районӗнчи «Кӗтне» ентешлӗх Каҫал тӑрӑхӗнче ҫуралнӑ сумлӑ ентешне, Куҫма Турхана, асра тытать. Вӑл Комсомольски тӑрӑхӗнчи Вӑрманхӗрри Чурачӑк ялӗнче ҫуралнӑ.
Паллӑ писатель тата прозаик ҫуралнӑранпа кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче 110 ҫул ҫитнӗ. Ҫав ятпа ентешӗсем вилтӑприне йӗркене кӗртнӗ: тайӑлнӑ палӑка тӳрлетнӗ, саспаллисене сӑрланӑ, тӑпри ҫине никӗс хурса бетон плита сарнӑ. Писатель Карачурари 3-мӗш масар ҫинче ӗмӗрлӗх канӑҫне тупнӑ. Кун пирки Чӑваш Ен патшалӑх телерадикомпанийӗн журналисчӗ Алексей Енейкин телесюжетра пӗлтернӗ.
Куҫма Турханӑн «Сӗве Атӑла юхса кӗрет» романне пӗлмен чӑваш та ҫук пулӗ.
Ку хайлав Лидия Филиппова журналист-ҫыравҫӑн хӑйӗн ентешне – Ҫеҫпӗл Мишши поэта – халалласа ҫырнӑ иккӗмӗш поэми ӗнтӗ. Пӗрремӗшӗ 2022 ҫулта «Хальхи самана» («Век нынешний») ятпа кун ҫути курнӑ.
Ҫӗнӗ поэмӑна тӑван чӗлхепе пӗрлех вырӑсла (куҫаруҫи Любовь Петрова), акӑлчанла (Надежда Колесникова), украинла (Надежда Лисовая) тата марилле (Дина Рычкова) тӗрӗс тата илемлӗ куҫарма пултарнӑ. Ҫакӑ вулакансен йышне тата та ӳстерме май парать. Сӑмах май, вырӑсла тата акӑлчанла куҫару варианчӗсем виҫҫӗ таранах пулса кайнӑ иккен. Ҫавӑнпа вӗсене уйрӑм кӗнекен кӑларас шухӑш пуррине те пӗлтерчӗ Лидия Ивановна.
Поэмӑра автор Ҫеҫпӗл Мишшин пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗн ҫулӗпе утать, Шӑхасанта, Теччӗре, Хусанта, Мускавра, Евпаторире, Харьковра, Киевра, Остерта «пулать», унӑн шӑпине, чун ыратӑвӗне тата хастарлӑхне ӑнланма тӑрӑшать.
«Ҫеҫпӗл йӗрӗпе» поэма - чӑваш литературин хаклӑ еткерӗ пулса тӑчӗ. Вӑл вулакансене Ҫеҫпӗл Мишшин таланчӗпе ҫывӑхрах паллашма, унӑн сӑввисене тарӑнрах ӑнланма хистет.
Поэма хӑйӗн илемӗпе тата шухӑш тарӑнӑшӗпе тыткӑнлать. Лидия Филиппова сӑвӑ йӗркисемпе Ҫеҫпӗл Мишшин чунне уҫса парать, унӑн пурнӑҫ ҫулӗнчи йывӑрлӑхсене, ӗмӗт-шухӑшӗсене вулакан патне ҫитерет.
Николай Ытарай (1925-2005) ача-пӑча ҫыравҫи, халӑх фольклорне пухакан, иллюстратор ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ.
Ҫавна май Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 12 сехет те 30 минутра «Ачасен чи ҫывӑх тусӗ» курав уҫӑлӗ.
Унта ҫыравҫӑн мӑшӑрӗ Елена Васильева та хутшӑнӗ.
Николай Ытарай ачасем ҫинчен тата ачасем валли ҫырнӑ. Пурӑннӑ чухне 30 ытла кӗнеке кӑларнӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Ҫӗнтерӳрен Ҫӗнтерӗве. От Победы к Победе» кӗнеке пичетленсе тухнӑ. Ку хыпара Дмитрий Моисеев ҫыравҫӑ халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче хыпарланӑ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 80 ҫул ҫитнине халалланӑ кӑларӑма Раҫҫейри писательсен союзӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗ кӗнеке пухса хатӗрленӗ.
Кӗнекене Чӑваш Енре тата унӑн тулашӗнче пурӑнакан 30 ытла ҫыравҫӑн калавӗсемпе очеркӗсем, поэмисемпе сӑввисем кӗнӗ.
Кӗнекене туянма ӗлкӗрнӗ Дмитрий Моисеев хыпарланӑ тӑрӑх, чӑвашла ҫырнӑ калавсемпе очерксен сыпӑкӗнче Марина Карягинӑн «Тупа», Арсений Тарасовӑн «Блокада ачи», Валентин Константиновӑн «Умра ялкӑшать кил ҫути», Улькка Эльменӗн «Вӑрҫӑ ачисем», Алина Изманӑн «Анне, киле каяс килет», Дмитрий Моисеевӑн «Илемпи, кӗт мана» тата ыттисен хайлавӗсем, чӑвашла поэмӑсемпе сӑвӑсен пайӗнче Юрий Сементерӗн «Катюша» поэми, Раиса Сарпин, Галина Кӗмӗлӗн, Галина Матвеевӑн, Анатолий Хмытӑн, ят-сумлӑ ытти поэтӑн хайлавӗсем кӗнӗ.
Кӑларӑма Улькка Эльменпе Светлана Гордеева пухса хатӗрленӗ, редакторӗ – Галина Антонова, ӳнерҫи – Дмитрий Литаврин.
Ку хыпара ҫак йӗркесен авторӗ ӑнсӑртран, халӑх тетелӗнчи хыпартан пӗлчӗ.
Тӗрӗссипе, хыпарӗ пачах урӑххи ҫинчен. Унта Лидия Филиппова ҫыравҫӑ Канаш районӗнчи Малтикас ялӗнче тӗрлӗ вӑрҫӑра пуҫ хунӑ ентешӗсене асӑнса та сума суса палӑк уҫни пирки хӑпартланса та хавхаланса пӗлтернӗ, ырӑ ӗҫе хутшӑннисене тав тунӑ. Пӗр предложенипе вара хӑйне «Малтикас ялӗн хисеплӗ гражданинӗ» ят панӑшӑн ентешӗсене тав тунӑ.
Лидия Филиппова — писатель, поэт, журналист, публицист, филологи наукисен кандидачӗ, Нестер Янкас премийӗн лауреачӗ. Унӑн литературӑри псевдонимӗсем: Амина Турхан, Алла Давыдова, Лида Ригель.
Канӑҫсӑр чунлӑ хастар тӑван чӗлхемӗршӗн, тӑван тӑрӑх аталанӑвӗшӗн, сумлӑ ентешсене тивӗҫлипе асра тытассишӗн чылай ӗҫ туса ирттерет.
Ҫыравҫӑпа артист паллӑ композитор патӗнче хӑнара пулнӑ.
Геннадий Кириллов артист халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл хӑй тата А. Талвир ячӗлле литература премийӗн лауреачӗ Нина Изедеркина Юрий Кудаков патӗнче пулнӑ.
Юрий Дмитриевич — Раҫҫӗй тата Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Ҫӗмӗрле районӗн хисеплӗ ҫынни, паллӑ композитор .
-1.7 °C