«НТВ» телеканалпа кӑтартакан «Поедем, поедим» проект ертӳҫи Джон Уоррен ҫак кунсенче Шупашкарта пулнине Чӑваш халӑх сайтӗнче пӗлтернӗччӗ-ха. Ҫапла, телеканал пирӗн республикӑра пуш уйӑхӗн 11–14-мӗшӗсенче ӗҫлерӗ.
Акӑлчан ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ӳссе Мускавра ӗҫлесе пурӑнакан ӗнерхи усламҫӑна, паянхи журналиста Шупашкарти трактор музейӗпе те паллаштарнӑ. Унта Джон Уоррен авалхи трактора ним мар хускатнӑ, ҫавӑнти кафере апатланнӑ.
«Трактор савучӗсем» концернӑн пресс-служби ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, Джона темиҫе тӗрлӗ трактор сӗннӗ. Хӑна вара Харьковра 1952 ҫулта кӑларнӑ «ХТЗ-7» маркӑллине суйланӑ. Джон Уоррер авалхи техникӑна ҫӑмӑллӑн чӗртнӗ.
Акӑлчан ҫынни Шупашкарти трактор музейӗ арҫынсем валли ҫеҫ, унта кӑра арҫынсем кӑна тесе малтанласа шухӑшланине пытарман. Тракторсене хитре хӗрсем ҫӑмӑллӑн тытса пыни те ӑна тӗлӗнтернӗ.
Паян, пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, 14 сехетре Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалласа астӑвӑм каҫӗ иртӗ.
Аса илтерер, чӑваш поэчӗ, куҫаруҫи Василий Егорович Митта 1908 ҫулхи пуш уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Арапуҫӗнче хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. Чӗмпӗрти педагогика техникумӗнчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн чӑваш чӗлхи учителӗнче, Патӑрьел районӗнчи райхаҫатра яваплӑ секретарьте ӗҫленӗ. Каярах Чӑваш Республикин радиокомитетӗнче тата Чӑваш кӗнеке издательствинче тӑрӑшнӑ.
Поэта 1937 ҫулта айӑпсӑр айӑпланӑ, 1954 ҫулта таса ятне тавӑрнӑ.
Маларах эпир Митта Ваҫлейӗн юбилейне халалласа Куславкка районӗнчи Тӗмер ял вулавӑшӗнче «Хӗнпе хӗрсе туптаннӑ сассӑм» ятпа курав уҫнине пӗлтернӗччӗ.
Аслӑ вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 170 ҫул ҫитнине халалласа банксенчен пӗри тата Чӑваш наци музейӗ социаллӑ проект пуҫарнӑ. Акцие Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунне те халалланине пӗлтереҫҫӗ.
Социаллӑ проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май пуш уйӑхӗн 7-11-мӗшӗсенче Шупашкарти Чӑваш тӗррин музейне тӳлевсӗр кӗртӗҫ.
Курава пынисем музейӑн яланхи эскпозицийӗпе паллашнипе пӗрлех сайра тӗл пулакан экспонатсемпе киленейӗҫ.
Чӑваш тӗррин музейӗ 2015 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Шупашкарти Карл Маркс урамӗнчи 32-мӗш ҫуртра (вӑл историпе культура палӑкӗ шутланать) уҫӑлнӑ. Унтах «Серебряная кладовая» (чӑв. Кӗмӗл хуралтӑ) ятарлӑ зал ӗҫлет. Унта тӑван халӑхӑмӑрӑн кӗмӗлпе капӑрлатнӑ эрешӗсем, пуҫа тӑхӑнмалли хатӗрӗсем упранаҫҫӗ.
Куракансене музей 10 сехетрен 18 сехетчен кӗтет.
Нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Чӑваш наци музейӗнче «Клiчу Вас на Победу...» курав уҫӑлӗ. Вӑл белорус халӑх поэчӗн Янка Купалӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе кӑна мар, унӑн вӑрҫӑ ҫулӗсенчи нуши-терчӗпе те паллаштарать.
Курав ячӗ валли поэтӑн «Беларускім партызанам» сӑввинчи йӗркисене илнӗ. Янка Купала 1941 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче Тутарстанри Ҫӳлти Услон районӗнчи Печищи салине килнӗ. Кунта вӑл 1942 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗччен пурӑннӑ. 1975 ҫулта вара Янка Купалӑн Раҫҫейри пӗртен-пӗр астӑвӑм хваттер-музейӗ уҫӑлнӑ. Хайӗн аса илӗвӗсенче паллӑ поэт Шупашкара, хӑй пурнӑҫӗнче хутшӑннӑ чӑваш сӑвӑҫисене асӑннӑ.
Палӑртса хӑвармалла, ҫак курава Беларуҫри Янка Купала литература музейӗпе Печищи салинчи музей пӗр-пӗринпе хутшӑнса ӗҫлеме килӗшӳ алӑ пуснӑран хатӗрленӗ.
Ыран, нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче 14 сехетре чӑваш халӑх поэчӗ Александр Галкин (1928–2002) ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалласа литературӑпа музыка каҫӗ иртӗ.
Александр Галкин 1928 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Элӗк районӗнчи Чулкаҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Малтан Вӑрнар районӗнчи Нурӑсри педучилищӗре, унтан И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче вӗреннӗ. Александр Галкин Чӑваш кӗнеке издательствинче, «Тӑван Атӑл» журналӑн тӗп редакторӗнче ӗҫленӗ, «Капкӑн» сатира журналӗнче пай пуҫлӑхӗнче тӑрӑшнӑ.
1953 ҫулта вӑл ытти ҫамрӑк авторпа тутар ҫыравҫин Кави Наджмин «Весенние ветры» романне чӑвашла куҫарнӑ.
А. Галкин — лирика юррисен авторӗ те. Ҫапах та вӑл сатирӑпа юмор жанрӗнче уйрӑмах маттур пулнӑ.
Чӑваш наци музейӗнче К.В. Иванов ячӗпе хисепленекен Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ йӗркеленнӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа «Чаршава уҫсан» ятпа курав уҫнӑ.
Чӑваш Енӗн Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑйне евӗрлӗ ҫак курав «СССР халӑх артисчӗ», «Раҫҫей халӑх артисчӗ», «Чӑваш халӑх артисчӗ», «Раҫҫей халӑх артисчӗ» хисеплӗ ятсене тивӗҫнӗ паллӑ артистсен пурнӑҫӗпе тата ӗҫӗ-хӗлӗпе туллин паллаштарать. Экспозицире артистсен докуменчӗсемпе сӑнӳкерчӗкӗсем, театрӑн, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн, «Чӑвашкино» киностудин тата электрон кинодокументаци архивӗсен материалӗсем вырӑн тупнӑ.
Курава уҫма театрӑн илемлӗх ертӳҫи Валерий Яковлев, директор тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Юрий Владимиров, Наталия Сергеева режиссер, Вера Кузьмина, Нина Григорьева артистсем тата ыттисем пухӑннӑ. Наци музейӗн директорӗ Ирина Меньшикова курава ҫитес вӑхӑтра тата ҫӗнӗ документсемпе пуянлатасси пирки каланӑ.
Асӑнса хӑварар, «Чаршава уҫсан» курав нарӑс уйӑхӗн вӗҫӗчченех ӗҫлӗ.
Паян, нарӑс уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче «Анатолий Миттов. Земля наших дедов» (чӑв. Анатолий Миттов. Пирӗн асаттесен ҫӗрӗ) курав уҫӑлӗ. Ӑна чӑвашсен паллӑ художникӗ Анатолий Миттов (1932-1971 ҫҫ.) ҫуралнӑранпа 85 ҫул ҫитнине халалланӑ.
А.И. Миттов Канаш районӗнчи Сиккасси ялӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарти художество училищинче, Ленинградри И.Е. Репин ячӗллӗ живопись, скульптура тата архитектура институтӗнче вӗреннӗ.
Анатолий Миттов художник пултарулӑхне тарӑннӑн хаклакансем вӑл чӑваш халӑх йӑли-йӗркине ӑша хывнипе пӗрлех тӗнчери художество культурин лайӑх тӗслӗхӗсене шута илнине палӑртаҫҫӗ.
Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнчи Анатолий Миттов куравӗ 16 сехетре уҫӑлать.
Шупашкара килнӗ май Мускаври Третьяков галерейин куравсен пайӗн ертӳҫи Нина Дивова Чӑваш Енӗн культура министрӗпе Константин Яковлевпа тӗл пулнӑ.
Калаҫу вӑхӑтӗнче вӗсем республикӑри музейсене тӗнчипе паллӑ галерейӑпа тачӑ ҫыхӑнса ӗҫлеме майсем туса парасси пирки сӑмах вакланӑ. Унсӑр пуҫне Шупашкар хули пулса кайнӑранпа — 550, Чӑваш автономи облаҫӗ йӗркеленнӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа музейсен пӗрлехи проектне пурнӑҫласси ҫинчен калаҫнӑ.
Нина Глебовна хӑйӗн сӑмахӗнче Чӑваш Енре музейсен ӗҫӗ-хӗлне аталантарас тӗлӗшпе пысӑк ӗҫсем тунине палӑртнӑ, кунта искусство кулленхи пурнӑҫӑн пӗр пайӗ пулса тӑнине асӑннӑ. Ҫавна май вӑл Чӑваш Енпе, республикӑри музейсемпе алла-аллӑн тытӑнса ӗҫлеме кӑмӑл пуррине пӗлтернӗ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх драма театрӗ 100 ҫулхи юбилейӗ тӗлне музей уҫасшӑн. «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, экспонатсемпе ҫитес эрнери ытларикунтан, кӑрлач уйӑхӗн 30-мӗшӗнчен, паллашма май килӗ.
Аса илтерер, академи драма театрӗ кӑҫалхи кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче 100 ҫул тултарать.
Юбилей мероприятийӗсене ҫав кун тата кӑрлачӑн 30-мӗшӗнче ирттерӗҫ.
Музей пирки каласан, театрӑн тӗп режиссерӗ, СССР халӑх артисчӗ Валерий Яковлев ун пирки тахҫанах ӗмӗтленнӗ-мӗн. Унта архиври сӑн ӳкерчӗксем, афишӑсем, реквизитсем вырӑн тупӗҫ.
«Иртнӗ ӗмӗрӗн 60-мӗш ҫулӗсенчех «Хура ҫӑкӑр» спектакль валли асаттен ҫавра хӑйрине, асаннен ҫип арламалли урапине илсе килнӗччӗ. «Юнлӑ туйри» ал арманӗ те, «Кай, кай Ивана» ӗҫри шӑнкӑравсем те музейре упранӗҫ», — каласа кӑтартнӑ Валерий Яковлев Марина Тумаланова журналиста.
Шупашкарти наци вулавӑшӗн «Серебряный век» (чӑв. Кӗмӗл ӗмӗр) галерейинче ҫак кунсенче Любовь Остерлевина (1930–2008) художник куравӗ ӗҫлет.
Курав кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче уҫӑлнӑ, вӑл нарӑсӑн 2-мӗшӗччен ӗҫлӗ.
Любовь Георгиевна Алма-Атари театрпа ӳнер училищинче тата Мускаври пир-авӑр институтӗнче вӗреннӗ. Шупашкарти пир-авӑр хапрӑкӗнче художник пулса ӗҫленӗ.
«Кӗмӗл ӗмӗр» куравра «Крым», «Вӑтам Ази» ярӑмри ӗҫсем, живопиҫпе графика произведенийӗсем, пуҫри шухӑша васкаса хут ҫине куҫарнисем, гобелен тӗслӗхӗсем вырӑн тупнӑ.
Мероприятие уҫма художниксем, журналистсем, Шупашкарти Акцыновсем ячӗллӗ 6-мӗш ӳнер шкулӗнче вӗренекенсем, ӳнере хаклакансем пуҫтарӑннӑ.
Художника аса илсе Чӑваш Республикин халӑх художникӗ Раиса Терюкалова, Геннадий Иванов-Орков искусствовед, Раҫҫей художниксен союзӗн пайташӗ Нина Алимасова сӑмах каланӑ.
+21.3 °C