Ах, ҫав ҫуркунне... Сиссе те юлаймарӑмӑр, ҫу кунӗсем кӗске вӑхӑт хушшинче тавранна ҫӗнӗ сӑн кӗртрӗҫ. Тӳпере хӗвел шӗвли вылять, тавралӑха хӑйӗн ӑшшине сарать, кӗҫӗх юр та ирӗлсе пӗтӗ. Сӑртсем тӑрӑх шыв юххисем васкаса юхаҫҫӗ. Шӑнкӑрчсен чӗвӗл-чӗвӗл юрри чуна савӑнтарать.
Ҫуркунне хӑйӗн «пӗркенчӗкне» тӑван Республикӑна та илсе ҫитернӗ. Вӑраха юлнӑ хӗл кунӗсем чакма тытӑнни кунран-кун сисӗнсе тӑраҫҫӗ. Шупашкар хулинче юр лаптӑкӑн-лаптӑкӑн ҫеҫ юлнӑ. Унсӑр пуҫне тата Шупашкар хулинче пурнӑнакансем пӗлтернӗ тӑрӑх паян, акан 17-мӗшӗнче юханшыв порчӗпе урамурлӑ Атӑл шывӗнче пӑр тапрӑннӑ пулнӑ-мӗн. Анчах та юханшыва ятарлӑ тӗпчекенсен шухӑшӗпе Атӑлти пӑр, кӑҫалхи хӗлпе-ҫу, тен, чӗретле «ӑмӑртнине пула», пӑр тапранӑвне кӗтсе ҫитермесӗрех самаях ирелсе ҫӳхелнӗ. Апла пулин те юханшыв пӑртан пушшех «тасалса» ҫитмен-ха.
Юханшыври малалли улшӑнусене Шупашкар эксперчӗсем те, хула ҫыннисем те чӑтӑмсӑр кӗтеҫҫӗ.
Ҫӗрпӳ хули икӗ юханшыв пӗрлешнӗ вырӑнта ларать — кунта Кӗҫӗн Ҫавалпа Мӑн Ҫавал шывӗсем пӗрлешеҫҫӗ. Айлӑмра ларнӑран хулана ҫак юханшывсем ҫур кунӗсенче самай шар кӑтартаҫҫӗ — уйрӑмах, Кӗҫӗн Ҫавал.
Малтанхи ҫулсенче Кӗҫӗн Ҫавал енчен шыв илесрен ҫӗр те хӑпатрӗҫ ӗнтӗ, анчах ҫавах ку ӗҫ хулана ейӳрен туллин хӑтарас ҫукки палӑрчӗ. Пӗлтӗр вара ҫак ыйтӑва тепӗр енчен пӑхма шут тытрӗҫ — юханшыв ҫулне улӑштарасси пирки.
Ӗҫе 2012 ҫулхи раштав уйӑхӗнче тытӑнчӗҫ, 313 метр сарлакӑш юханшывӑн ҫӗнӗ шыв ҫулне (шыв юхмалли канав сарлакӑшӗ 15 метр пулмалла) «Гидротехника» ТМЯО пурнӑҫлать. Паянхи куна пур ӗҫсен калӑпӑшне 45 процент тунӑ темелле. Вӑл шутра чи йывӑр пая — метр ҫурӑ тарӑнӑш шӑннӑ ҫӗре чавнӑ. Предприяти ӗҫченӗсем ейӳ пуҫланниччен ҫӗр ӗҫӗсене ытларах пайӗпе вӗҫлесшӗн.
.
Ӗнер, акан 11-мӗшӗнче, Ҫӗрпӳ ҫывӑхӗнче Ҫавал ейӗве кайнӑ. Ирхине кӑна ҫыранран тухма 20 сантиметр юлнӑ пулсан каҫхи 21 сехетре вӑл виҫерен иртсе кайнӑ.
Паянхи лару-тӑрӑва пӑхсан — Кӗҫӗн Ҫавал та, Мӑн Ҫавал та ейӗве кайнӑ. Шыв вырӑн ҫитменрен юнашар ҫарансене йышӑнать. Уйрӑмах Кӗҫӗн Ҫавалпа шыв нумай анать — темиҫе ҫул каялла тунӑ дамба пулман пулсан Ҫӗрпӗве те шыв илнӗ пулӗччӗ. Ҫӗрпӳ ҫывӑхӗнчи кӗперсем юсавлӑ, нумай шыва вӗсем чӑтаҫҫӗ. Инкеклӗ ӗҫсен министерстви ӗҫченӗсем те лару-тӑрӑва сӑнасах тӑраҫҫӗ. Сергей Артамонов та, Ҫӗрпӳ район администрацийӗн пуҫлӑхӗ, ӗҫ-пуҫ епле аталанса пынине пӗлсех тӑрать.
Кӑҫал республикӑри 58 ялпа хула, 4 экономика объекчӗ, 1 кӗпер тата 847 ҫурт ҫурхи шывран шар курма пултарать. Ҫуртсене ҫӑлса хӑварас тесен паянах кирлӗ йышӑнусем тумалла. Ҫанталӑка тата юханшыв калӑпӑшне кура пӑр тӗрлӗ ҫӗрте тӗрлӗ вӑхӑтра хускалать.
Кӑҫал инкеклӗ лару-тӑру комитечӗ 14 район халӑхне сыхӑ тӑма хушать: Улатӑр, Патӑрьел, Вӑрнар, Канаш, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Куславкка, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Етӗрне, Тӑвай тӑрӑхӗсенчи ҫуртсене ҫурхи шыв илме пултарать, вӗсенче 3 пин ҫын пурӑнать. Ҫӑлавҫӑсем халӗ юр тата пӑр хулӑнӑшне виҫсе тӑраҫҫӗ, гидротехника юсавлӑхне тӗрӗслеҫҫӗ, пӑр аркатмалли япаласем хатӗрлеҫҫӗ. Пӑр кайнӑ вӑхӑтра 500 ытла техника ӗҫлӗ, 4 пине яхӑн ҫын сыхӑ тӑрӗ.
Сирӗн куҫ умӗнче юханшыв юхса выртать тесессӗн ӗненместӗр. Ҫапла мар-и? Анчах та ку чӑнах та юханшыв. Вӑл Каньо Кристалес ятлӑ Колумби ҫӗрӗнчи Макарена тӑвӑсен хушшипе юхать. Чӑвашла ҫак самах «Пилӗк тӗс» тесе куҫарӑнать. Каньо Кристалес тӑршипех сарӑ, кӑвак, симӗс, хура тата хӗрлӗ тӗссем пӗрне пӗри ылмаштарса куҫа-куҫа пыраҫӗ. Ҫак тӗлӗнтермӗшӗн вӑртӑнлӑхӗ шыври усен-тӑрансенче иккен. Ҫаксем ҫулталӑк хушшипех ҫурӑлса чечеке лараҫҫӗ имӗш. Кашни чечекӗ хӑй тӗслӗ хӑй вӑхӑтӗнче ҫурӑлать. Ҫапла вара Каньо Кристалес пин ҫухрӑм майлӑ Гуайаберо ятлӑ юхан шыва юхса кӗричченех тӗнчене тӗлӗнтерет. Тӗлӗнмелли юнашарах!
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (23.12.2024 03:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 753 - 755 мм, -1 - 1 градус сивӗ пулӗ, ҫил 1-3 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енчен вӗрӗ.
| Мускав район сучӗ ЧАП пӗтермелли йышӑну тунӑ. | ||
Пулӑм хуш... |