Электронлă вулавăш

— Баба, — хушса хучĕ Мускавран амăшĕпе яла куçса килнĕ Митя.

— Мĕншĕн кураймастăр эсир мана?

— Сан аçу хăй вăхăтĕнче нумай алхаснă. Аттен тетĕшне хĕнесе вĕлернĕ. Вăрăпа тытнă имĕш пиччене. Пурăннă ĕнтĕ класрисене юраса. Хăвăр вăрлама пуль. Колхозăн мĕнпур пурлăхне килĕре сĕтĕрсе тултарнă пулĕ ха. Пиччене вара пилĕк михĕ тырăшăн хĕнесе вĕлернĕ.

— Ăхă, тултарнă! Пырса тĕрĕслев шанмастăн пулсан! Анчах мĕн тупăн ши унта? Манăн атте нихăçан никамăнне нимĕн те илмен. Пур унăн чăланта пĕр чăматанĕ. Тав çырăвĕсемпе Хисеп грамотисем тултарни. Анчах вĕсене аттене тар тăкса ĕçленĕшĕн панă. Мĕн тапăнатăр эсир манăн чирлĕ аттене?

— Твой отец на курорты ездил отдыхать. А почему то нашим родителям никто не давал путевок, — хутшăнчĕ харкашăва чăвашла пĕлмĕше перекен Митя.

 

Кӳрентернипе кăна çырлахмастчĕç пĕр класс арçын ачисем.

Пĕр çулхине шкула вырăс чĕлхипе литературине вĕрентме çамрăк хĕрарăм килнĕччĕ. Пĕррехинче вăл шăнкăрав янрасанах урока килсе ĕлкĕреймерĕ. Çак самантпа усă курса Денис ура çине сиксе тăчĕ.

— Атьăр вĕрентекен тенкелне пурăпа сăрлар! — класри шăв-шава путарса кăшкăрчĕ вăл. — Васкаса килсе асăрхамĕ те.

Доска умне тухса тăнă арçын ачасем вĕрентекен пуканне, сĕтел кĕтесне тата ытти вырăнсене пурăпа сăрланине Кирилл чĕнмесĕр пăхса ларчĕ.

Денис йăнăшмарĕ. Çамрăк вĕрентекен тумтирне шур тăмпа вараланине пăхса ларса пĕтĕм класс тенĕ пек кула пуçларĕ. Малти парта хушшинче ларакан Денис каялла çаврăнса ыттисем çине пăхкаларĕ. Кулнипе унăн кĕре тĕслĕ пичĕ хĕремесленсе кайнă. Нихăçан хупăнма пĕлмен çăварне аллипе хупланă. Унăн куçĕсем тепĕр ретре хыçаларах ларакан Кирила тирĕнчĕç. Вăл кулманнине курса тĕлĕннипе пичĕ тăсăлчĕ. Денис куçĕсене чарса пăрахрĕ.

— Эсĕ мĕн кулмастăн?

Çак вăхăтра вĕрентекен хăй вараланнине асăрхарĕ пулас.

— Каçарăр. Эпĕ кĕçех таврăнатăп, — тесе кабинетран тухса кайма васкарĕ.

Алăк хупăнсассăнах Денис шапалла в-ва-ак тесе ахăрса ячĕ. Юлташĕсем унран юлмарĕç.

— Ой, кулнипе хырăм çурăлать иккен, — хăваларĕ хырăмне Денис.

Каллех Кирилл çине пăхрĕ. Вăл хальхинче те кулманнине курса сăнĕ палăрмаллах хаярланчĕ. Куçĕсене хĕссе, кураймасăр пăхрĕ Кирилл çине.

— Эсĕ мĕн кулмастăн?

— Мĕн шӳтли пур вара кунта? — хирĕç ыйту пачĕ Кирилл.

— Ухмах. Шӳте ăнланмасть, — пӳрнине тăнларĕ тĕлне илсе пычĕ Денис.

— Ухмах.

— Ăсран тайлăк.

— Хĕрарăм пек, — илтĕнчĕ унтан та кунтан.

Çакăн хыççăн ăна тата хытăрах хĕсĕрлеме тытăнчĕç. Салтăнмалли пӳлĕмре курткин çаккине тата-тата ярса пиншакне тусанлă урайне пăрахса хăварма тытăнчĕç. Кирилл курман чухне сумккине кирпĕч чиксе хуни те пулкаланă. Пурпĕрех парăнтараймарĕç ăна. Хăйне кӳрентернисене никама каласа памарĕ вăл. Пулăшу никамран ыйтмарĕ.

Тепрехинче çамрăк вĕрентекен сĕтелĕпе пуканне пурăпа каллех сăрласан Кирилл тӳсеймерĕ. Вĕрентекен класа кĕрсенех асăрхаттарса каларĕ:

— Астăвăр, унта такам шур тăмпа сăрласа пĕтернĕ.

— Чăнах та.

— Арçын атьсем ăна, — сасартăк шавласа кайрĕç хĕрачасем. Денисăн ухмахла шӳчĕсем вĕсене те тарăхтарса çитерчĕç пулас.

Денис ун çине кураймасăр пăхнине куç хӳрипе курсах тăчĕ Кирилл.

— Ну ăна куншăн пулать, — илтĕнчĕ вăл пăшăлтатни.

Уроксем пĕтнĕ хыççăн салтăнмалли пӳлĕме кĕрсен пиншакĕ хăй вырăнĕнчех çакăнса тăнипе шалт тĕлĕнчĕ вăл. Çак самантра унăн хулпуççийĕ çине Денисăн йывăр алли выртрĕ. Вăл хаваслă кулни Кирила тата та хытă тĕлĕнтерчĕ.

— Ăçта васкатăн? Атя пирĕнпе спортзала волейболла выляма. Аслă классем килĕсене кайнă. Кансĕрлекен çук, — сĕнчĕ Денис.

Савăнтарса ячĕ хăйпе выляма чĕнни. Хальччен пулманччĕ ун пекки. Унччен кӳренни те таçта кайса кĕчĕ. Ним шухăшсăр пуринпе пĕрле спортзала утрĕ вăл. Шала кĕрсен Вова тем сăлтав тупса каялла тухса кайни те сисчĕвлентермерĕ ăна. Унка тăрсассăн тин ăнланса илчĕ хăйне кунта мĕн тума чĕннине. Антон куçне хĕсрĕ çеç, Георгий хăй патне вĕçсе пыракан мечĕке пĕтĕм вăйран çапса ярса Кирилл питĕнчен лектерчĕ.

— Ой, ăнсăртран, — кукăр шăлĕсене ерсе кулчĕ тăсланкă Георгий.

Тата икĕ-виçĕ хут "ăнсăртран" Мечĕк килсе çапсан Кирилл спортзалран тухса каясшăн пулчĕ. Анчах алăка такам тул енчен туртса тăчĕ ĕнтĕ.

— Вова, ан кăлар! — кăшкăрчĕç шалтисем.

Темиçе мечĕкпе пĕр харăс тапа-тапа хĕнерĕç ăна. Пуçĕнчен самай хытă лектернипе вăл кашласа тăчĕ. Хăлхисем хупланчĕç. Ним тăвайманнипе питне аллисемпе хупласа урайне кукленсе ларчĕ.

Яри уçă спортзал алăкĕнчен коридорпа чупса каякансен ури сассисем илтĕнме пăрахсан та вăрахчен тăмарĕ Кирилл. Куççульне аллипе шăлса типĕтсе салтăнмалли пӳлĕме утрĕ. Урайĕнче выртакан сурса пĕтернĕ курткине темĕнччен тасатрĕ. Пушанса юлнă шкулта сумкине вăрахчен шырарĕ. Ăна урай çăвакан хĕрарăмсем çӳп-çап ещĕкĕнчен тупса пачĕç.

Килне çитсен питĕ ывăннине туйса илчĕ. Алăкран кĕнĕ-кĕмен йывăр сумкине сĕтел ури патне вăркăнтарчĕ те диван çине тăсăлса выртрĕ. "Мĕн тăвас ха кусене?" — шухăшларĕ пуçĕпе минтер ăшне тăрăнса. "Мĕншĕн мана çав тери кураймаççĕ? Денис кăна та мар вĕт. Пĕтĕм класс арçын ачи. Ушкăнпа пĕр çынна кӳрентерме такам та пултарать. Асли Денис ха. Ыттисем "улттăшкисем" анчах. Хута кĕрекен те çук вĕт".

Кирилл месерле çаврăнса выртрĕ. Мачча хăми çинчи турата тĕллесе шухăша кайрĕ. "Аннене каласа парсан çын кулли пулăп. Хĕрарăм тесе пушшех мăшкăллĕç. Вĕрентекенĕсемпе те çавах. Мĕнле хăратас ши çав тăмсайсене?"

"Пăшалпа!" — пырса кĕчĕ пуçне шухăш.

Вăл хăй пĕчĕк чухнехине аса илчĕ. Пĕррехинче чăх Чĕпписене тытакан кураксене хăратас тĕллевпе ашшĕ пĕрне пăшалпа персе антарчĕ. Вăрăм кашта вĕçне çыхса, çӳлелле тăратса хучĕ. Ытти кураксем çакна курса çурт çывăхне ан килччĕр терĕ пулас. Анчах каç енне таврари пĕтĕм курак вĕсен пӳрчĕ çийĕн явăнма тытăнчĕç. Хăрушшăн карклатса пуç çийĕнех вĕçе-вĕçе ирте пуçларĕç. Вĕлернĕ ăруташĕшĕн çынсем çине тапăнма хатĕр тейĕн. "Тупата илсе пăрах çав курака. Ачасем çине сиксе ларĕç тата", — ашшĕне йăлăнса калаçрĕ амăшĕ. Чăн та, курак виллине илсе пăрахсассăн çеç ытти кураксем саланчĕç. Пăшала мĕнле авăрламаллине те кăтартнăччĕ ашшĕ çавăн чухне. Çав пăшалпа унтанпа курман Кирилл. Ашшĕ те чирлерĕ. "Ăçта хунă ши ăна? Паян каçах Денис патне кайса тĕллесе тăрса каçару ыйттарăттăм".

Çĕнĕ шухăш хавхалантарса янипе вăл диван çинчен сиксе тăчĕ. Пăшала Вăрах шырамалла пулмарĕ.

Пăлтăртан чăлана кĕчĕ Кирилл. Кунта тĕттĕмччĕ. Пĕртен пĕр пĕчĕк чӳрече хĕвел тухăçне тухать. Çанталăк ăмăр пулнипе, тата каç пулса килнипе япаласем япăх курăнчĕç. Чи малтан кантăк айĕнче ларакан тумбочкăна ухтарма шутларĕ. Ашшĕ патронсене çакăнтан илнине курнăччĕ вăл. Тăватă-пилĕк патрон пуррине сунтăха хупиччен асăрхаса ĕлкĕрнĕччĕ. Пăшал та пĕрремĕш хут курчĕ çавăн чухне. Тумбочкăна ухтарни кăлăхах пулчĕ. Тутăхса кайнă темиçе гильзăпа совет самани вăхăтĕнчи тимĕр укçасемсĕр пуçне нимĕн те çук. Сулахай енчи çӳлĕксем çинчи савăт-сапа ăна кăсăклантармарĕ. Сылтăм енчи çтана çине пысăк пăтасем çапса кивĕ пиншаксем çака-çака тухнă. Çавсене аллисемпе хыпаласа майĕпен чăлан алăкĕ патне çывхарса пычĕ. Алăк хыçĕнчи кĕтесрех çакăнса тăракан вăрăм кĕрĕке ярса тытсан чутах "акă" тесе кăшкăрса яратчĕ. Пиншак хыçĕнчи тӳрĕ патак пек япалана аллипе хыпаласа аннă май йывăç приклада асăрхарĕ. Чи кирлине тупрĕ вăл. Патронсем ăна кирлех те мар. Дениса вĕлерме шутламасть çке. Çак вăхăтрах йăтса тухса урăх çĕре пытарма та шутланăччĕ пăшала, асламăшĕ кансĕрлерĕ. Пăлтăр алăкĕн сассине илтсе Кирилл пытанма васкарĕ — çӳлĕк çинче ларакан кастрюльсене ăнсăртран чавсипе лектерчĕ.

— Э, çын пур и? — терĕ асламăшĕ.

Пĕчĕк чăланта ниçта пытанма вырăн çук. Мăнукĕ кунта çӳренине курсассăн пăшала урăх вырăна куçарса хума та пултарĕ. Аптранипе пăшала хупланă кĕрĕк айне кĕрсе тăчĕ. Пачах хускалмарĕ. Сывлама та пăрахрĕ пулас.

Асламăшĕ алăка уçса çеç пăхрĕ. Шăшисем алхасаççĕ терĕ тĕр. Вăл кушаксене йыхăрни илтĕнчĕ. Лăштах сывласа янă Кирилл палăртнă ĕçе çĕрле, Денис патне каяс умĕн çеç тума шутларĕ.

Каçхи вунпĕр сехет тĕлне пӳрт шăпланчĕ. Пурте ыйха путрĕç. Ытлашши сас-хура кăларас мар тесе Кирилл чĕрне вĕççĕн çӳрерĕ. Çутă та çутмарĕ. Алăксене чĕриклетсен пăртак çӳлелле йăта-йăта уçса пăлтăра чиперех тухрĕ. Чăлана кĕчĕ. Куçĕсем тĕттĕме хăнăхса çитрĕç унăн. Пĕр сасă кăлармасăр пăшала туртса кăларчĕ. Пăлтăра тухса крыльца алăкĕ патне çитесси çеç юлнăччĕ ĕнтĕ. Самай сулмаклă пăшал чăлан алăкне хупнă чухне аллинчен тухрĕ те ӳкрĕ. Кĕмсĕрт турĕ пăлтăр урайĕ йывăç приклад çапăннипе. Кирилл тĕттĕмре пăшала хыпаласа тупиччен пăлтăрта лампочка çутăлса кайрĕ.

— Ку мĕн япали? — илтĕнсе кайрĕ уçă алăкран амăшĕн сасси. — Мĕн хăтланан эсĕ? Кам ирĕк панă пăшала тытма?

Пӳртрен тухнă хĕрарăм тем самантра ывăлĕн аллинчи пăшала туртса илчĕ. Шăв-шава илтсе асламăшĕ те пăлтăра сиксе тухрĕ. Ĕç-пуç ăнманнине ăнланса Кирилл хăй пӳлĕмне таврăнчĕ.

Пăшал мĕн тума кирлĕ пулнине çавăн хыççăн темĕнччен пĕлесшĕн пулчĕç килтисем, анчах Кирилл каламарĕ. Ун хыççăн пăшал кил-çурт таврашĕнчен çухалчĕ.

 

Кунсем çаплипех шурĕç. Çуркунне çитрĕ. Ăшă та хĕвеллĕ тăчĕ çанталăк. Спортзалра хăйне мечĕксемпе хĕнени манăçа тухса пычĕ. Анчах унран та тискерри Кирила малашне кĕтнĕ иккен.

Çу уйăхĕн пуçламăшĕ. Кĕçех Çĕнтерӳ кунĕ. Класри мĕнпур арçын ачана вĕрентекен пĕр ĕç хушрĕ. Икĕ наçилкка, кĕреçесем илсе вĕсем колхозăн пăрахăçа тухнă складне шкул валли хăйăр илме утрĕç.

— Атя чупса кайрăмăр, — сĕнчĕ Денис асфальт çул çине тухнă-тухман.

Пурте хаваспах килĕшрĕç. Кирилл ыттисемпе пĕр тан чупаймарĕ. Аллине тыттарнă кĕреçесем кансĕрлерĕç. Чĕри айĕнче те тем хĕссе ырата пуçларĕ. Унăн хăвăртлăхĕ самаях чакрĕ. Ыттисем часах куçран çухалчĕç. Ишĕлме пуçланă склад патне чылай кайран çитрĕ вăл. Уçă алăкран кĕчĕ. Шалта никам та курăнмарĕ. Сас-чӳ илтĕнмерĕ.

— Эй, ăçта эсир?! — кăшкăрчĕ тĕлĕнсе.

Хăйăр купи патĕнче наçилккасене курса çавăнталла çул тытрĕ. Пысăк тимĕр пичĕке çумĕнчен иртсе пынă чухне ун умнех çӳлтен темле шĕвек юхма тытăнчĕ. Темиçе тумламĕ пуçне те тиврĕ.

"Ку мĕн япали", — тесе çӳле пăхрĕ те Кирилл, чĕтрене ерчĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн