Электронлă вулавăш

Чечекне вăл чĕре патне, тен, хырăм патне пытарса лартнă пулĕ, мĕншĕн тесен Том анатомие ытла лайăхах пĕлмен, çак самантра хăй мĕн тунине те питех астусах пăхман.

Унтан вăл каллех çаврăнса килчĕ те темĕнле майлă та хуçкаланса, мĕн каç пуличченех хӳме çумĕнче çапкаланса çӳрерĕ. Хĕрача текех курăнмарĕ, çапах та Том хăйне хăй пăртак йăпатса çапла шухăшларĕ: хĕрача пĕр-пĕр чӳречерен пăхать пулĕ, вăл уншăн епле тăрашнине курать пулĕ. Çӳрекелесен-çӳрекелесен, Том ирĕксĕрех килелле сĕтĕрĕнсе кайрĕ, унăн мĕскĕн пуçĕнче фантазиллĕ шухăшсем туллиех кĕпĕлтетрĕç. Каçхи апат вăхăтĕнче Том пите пăлханчăк ларчĕ, ун çине пăхса, мăнаккăшĕ ачана мĕн пулнă-ши тесе тĕлĕнчĕ. Сида тăпра муклашкисемпе пенĕшĕн хăйне хытă пăскăртнăшăн Том кăшт та хурланман пекех туйăнчĕ. Мăнаккăшĕ пăхса ларнă хушăрах вăл пĕр катăк сахăр йăкăртма хăтланчĕ, çавăншăн ăна мăнаккăшĕ хытă лектерчĕ, анчах Том татах çилленмерĕ, çапла çеç каларĕ:

— Мăнакка, Сид сирĕн сахăра илнĕ чухне мĕншĕн эсир ăна хĕнеместĕр? — терĕ.

— Сид çынсене сан пек тарăхтарса хăтланмасть. Эпĕ сана астуса тăман пулсан, эсĕ сахăр савăче ăшĕнчен те тухас çук.

Мăнаккăшĕ кухньăна тухса кайрĕ, Сид хăйне нимĕн те туманнишĕн питĕ хытă хĕпĕртерĕ. Томран мăшкăлланă пекех, çавăнтах аллине сахăр савăчĕ патнелле тăсрĕ. Тӳсме те çук тарăхмалла! Анчах сахăр савăчĕ Сидăн пӳрнисем хушшинчен шуса тухрĕ те урайне ӳксе чăнкăрах çĕмĕрĕлсе кайрĕ. Том темĕн пĕкех хĕпĕртерĕ, питĕ хĕпĕртенипе вăл нимĕн те чĕнеймерĕ, кăшкăрса та ямарĕ. «Мăнакка кĕрсен те, пĕр сăмах та чĕнес мар, кăна кам турĕ тесе ыйтичченех нимĕн шарламасăр шăп ларас. Ыйтсассăн, пĕтĕмпех каласа кăтартăп, мăнакка хăй юратнă примерлă ачана епле хĕртнине савăнса çеç пăхса ларăп», — тесе шут тытрĕ Том. Вăл Сида темĕн пекех хаяр сунса хĕпĕртесе ларчĕ; карчăк, каялла пырса кĕрсе çилленнипе куçлăх айĕнчен çиçĕм çиçтерсе, сахăр савăчĕн катăкĕсене пăхса тăнă чухне Том аран çеç нимĕн шарламасăр тӳссе тăма пултарчĕ. «Акă ĕнтĕ, пуçланать», — терĕ вăл хăйĕн ăшĕнче. Анчах тепĕр минутранах вăл урайнелле тăсăлса ӳкрĕ. Хăватлă алă ăна тата тепре çапас тесе хăмсарса ячĕ, вара Том куççулĕпех çапла каларĕ:

— Тăхтăр-ха! Тăхтăр! Ма-ха эсĕр мана хĕнетĕр? Ăна Сид çĕмĕрчĕ вĕт! — терĕ.

Полли мăнаккăшĕ вăтаннипе нимĕн тума аптăраса чарăнса тăчĕ. «Вăл халех ĕнтĕ мана хĕрхенет пулĕ», — тесе шутларĕ Том. Анчах мăнаккăшĕн чĕлхи уçăлсан, Вăл Тома çапла çеç каларĕ:

— Хм! Çапах та эпĕ сана ахалех лекмерĕ пулĕ тесе шутлатăп. Эпĕ кунта пулман чухне эсĕ тата мĕн те пулин тунах пулĕ тетĕп, — терĕ.

Анă питех те лайăх мар пулнă. Карчăкăн шутсăрах ачана пĕр ик-виçĕ ăшă сăмах калас килнĕ, анчах вăл акă мĕнрен хăранă: ăшшăн калаçас пулсан, ача çапла шухăлшама пултарать: «Мăнаккăшĕ хăйне айăплă шутлать...» Çавăнпа та карчăк урăх нимĕн те калас мар тенĕ, ăшчикĕ хытă вăрканипех вăл яланхи ĕçне тума пуçланă. Том кĕтесре тутине тăсса, хăйĕн чунĕнчи суранĕсене йăпатса ларнă. Мăнаккăшĕ чĕркуçленсе ларсах унтан каçару ыйтма хатĕр пулнине Том пĕлсе тăнă, çавна сиссе тăни Тома салхуллăн хĕпĕртеттернĕ. Мăнаккăшпе килĕштерес тĕлĕшпе пĕр утăм та тăвас мар, вăл килĕштерме тăрăшнисене пăхас мар тесе шут тытнă Том. Вăхăчĕ-вăхăчĕпе мăнаккăшĕ ун çине куççулĕ витĕр хурлăхлă куçпа пăха-пăха илнине Том туйсах тăнă, анчах çавна вăл юриех асăрхасшăн пулман. Вăл хăйĕн ăшĕнче çакăн пек шухăшласа ларнă: акă вăл вилес пекех чирле выртать, мăнаккăшĕ ун патнелле тайăлнă та каçару сăмахĕ те пулин кала тесе ăна тархаслать; анчах Том пичĕпе стена патнелле çаврăнать те сăмаха каламасăрах вилсе каять. Мĕнле хуйхăрĕ-ши ун чухне мăнаккăшĕ? Том тата акă мĕнле шухăшланă: ăна, вилĕскере, киле çĕклесе пыраççĕ пек, ăна тин çеç шывран туртса кăларнă; унăн кăтра çӳçе йĕп-йĕпе, кăкăрĕ çине хунă мĕскĕн алли унăн ĕмĕрлĕхех канлĕх тупнă, унăн чирлĕ чĕри те ĕнтĕ тапма пăрахнă. Çавăн чух вара мăнаккăшĕ Том виллине еплерех ыталаса илĕ-ши, унăн куççулĕ çумăр çунă пекех шăпăртатма пуçлĕ, — унăн çăварĕ вара: «Турă, ачана каялла тавăрса парсамччĕ, çав ачана эпĕ нихăçан та, нихăçан та пустуй хĕнес çук», — тесе кĕлтума тапратĕ. Анчах Том çав-çавах, шап-шурă шуралса кайнăскер тата сип-сивĕскер, выртĕ, вăл ĕнтĕ — хĕн-хур курса пурăннă пĕчĕк, мĕскĕн ача — мăнаккăшне пĕр сăмах та калайрас çук, асап курасси те унăн ĕнтĕ ĕмĕрлĕхех пĕтнĕ. Çавăн пек пулассисем çинчен шухăшласа вăл хăйне хăй темĕн пекех хурлантарса пĕтернĕ, унăн куçĕ пĕрмаях шывланса тăнă, куçĕпе мăч-мăч тунă чухне куççулĕ аялалла юха-юха аннă та сăмси тăрринчен çĕрелле пăт-пăт тумланă. Хăйĕн чунне хурлăхсемпе килентерни Томшăн питех лайăх туйăннă, çавăнпа та вăл хăйĕн чунне нимĕнле савăнăç та пырса кĕрттересшĕн пулман. Пӳлĕме унăн кузини Мэри ташласа пырса кĕнĕ. Вăл нумай вăхăт хушши, пĕр ĕмĕрех, урăхла каласан, пĕр эрне килте пулман хыççăн, тинех киле таврăннишĕн питех савăннă, хăйпе пĕрле вăл пӳлĕме алăкранах юрăсем тата хĕвел çути илсе кĕртнĕ. Çавна курсан, салхуллă Том тепĕр алăкĕнчен тулалла тухса кайнă. Вăл хăйĕн юлташĕсенчен аякра çын питех çӳремен вырăнсем, хăйĕн чĕри пекех салхуллă вырăнсем, шыраса çӳренĕ.

Пĕрене сулли унăн кăмăлне кайнă пек туйăннă, вăл, сулă хĕрринех вырнаçса, юханшывăн салхуллă анлăшне тĕллесе пăхса, нимĕн те сисмесĕрех тата асапланмасăрах шыва епле путас-ши тесе шухăшласа ларнă. Унтан вăл хăйĕн чечекĕ çинчен астуса илнĕ: ăна, шанса лӳчĕркеннĕскере, пиншакĕ айĕнчен туртса кăларса пăхнă, çакă вара унăн тутлă хуйхине тата хытăрах хускатса янă. «Манăм чĕрере çакăн пек йывăрлăх пурри çинчен пĕлнĕ пулсан, вăл мана хĕрхенетчĕ-ши? — тесе ыйтнă Том хăйĕнчен хăй. — Вăл макăрса яратчĕ-ши, мана мăйран ыталаса илсе йăпатасшăн пулатчĕ-ши? Çав мăн кăмăллă çынсем халĕ пурте манран аяккалла пăрăнса кайнă пек, вăл та мана нимĕн пăхмасăрах аяккалла пăрăнса каятчĕ-ши?» — тесе шухăшланă Том. Çавăн çинчен шухăшланипе унăн ăшчйккине питĕ тутлă хурлăх тулса ларнă, Том вара çав шухăша пур майлă та çавăрса силлекелеме тапратнă, вăл йăлт саланса пĕтсе нимĕн юлмичченех çавăркаласа хăтланнă. Юлашкинчен, вăл йывăррăн сывласа хăй ларнă вырăнтан тăнă та теттĕмелле утнă. Тăххăр çурăра е вунă сехет тĕлĕнче вăл хăй юратнă палламан хĕрача пурнакан урама пырса тухнă. Урамĕнче çын таврашĕ çӳрени курăнман. Вăл пĕр самантлăха чарăнса тăрса итлесе пăхнă, — нимĕнле сас-чĕвĕ те илтĕнмен. Иккĕмĕш хутра тĕксĕм çурта çути чӳрече каррине çутатса тăнă. Палламан хĕрача çав пӳлĕмре пурăнмасть-ши? Вăл, карта урлă каçса, хĕрача пурăнакан çурт патнелле тĕмĕсем хушшипе шăппăн шуса кайнă та чӳрече патнех çитсе чарăнса тăнă. Пĕтĕм кăмăлĕпе çемçелсе вăл нумайччен çав чӳрече çине пăхса тăнă, унтан çурăмĕ çине выртнă, аллисене кăкăрĕ çине хунă, аллинче хăйĕн шанса кайнă мĕскĕн чечекне тытса тăнă. Акă çапла унăн ĕнтĕ вилсе выртасчĕ — çак ниме те ăшшăн пăхман тĕнчепе унăн пĕтĕмпех татăласчĕ; хăйĕн нимĕн хӳтĕлĕхсĕр пуçне ниçта кайса чикме пĕлмесĕр, уçă пĕлĕт айĕнчех вилсе выртасчĕ. Вилнĕ чухне тухакан тарне унăн çамки çинчен нимĕнле тус алли те шăлса илес çук, вăл вилес умĕн юлашки хут асапланса выртнă чухне никам та ун патнелле тайăлса хĕрхенсе пăхас çук. Ыран хĕрача, тул савăклăн çутăлнине хепĕртесе çак чӳрече витĕр пăхсан, Том çавăн пек выртнине курах кайĕ, ун чухне вара вăл нивушлĕ Томăн вилĕ ӳчĕ çине пĕр тумлам куççуль те тăкмĕ-ши? Çав тин çеç чечеке ларакан çамрăк пурнăçа вилĕм ытла та ир касса ӳкернине курсан, нивушлĕ вăл хĕрача пĕрре те хуйхăллăн сывласа илмĕ-ши?

Сасартăк чӳрече уçăлса кайнă. Темĕнле хĕрарăм-тарçă сасси çуйхашса çĕрлехи таса шăплăха пăснă та, «асап тӳссе вилнĕ ача» çине лаштах шыв пырса сапăннă. Анăраса кайнă герой ура çине сиксе тăнă, мăш-мăш тутарса силленкелеме тапратнă. Часах сывлăшра пĕр темĕнле япала шăхăрса вĕçни, хуллентерех ятлаçса илни тата кантăк чăнкăрр! туса çĕмăрĕлни илтĕнсе кайнă, вара пĕр кăшт анчах палăракан пĕчек çеç мĕлке карта урлă вĕлт каçнă та тĕттĕмре курăими пулнă.

Каярахпа Том, çывăрма выртас тесе салтăнсан, хăйĕн йĕпенсе пĕтнĕ тумтирне яшка çу çурти çутинче саркаласа пăхнă. Сид вăраннă. Том умĕнче айăп тунине унăн каçарттарас та килнĕ пулĕ, тен, анчах Сид çавăнтах вăл шухăша пăрахнă, çывăрнă пек пулса шăп выртнă, мĕншĕн тесен Том куçне пăхсан, ыррине нимĕн те кĕтмелли пулман. Каçхи кĕлĕ туса чăрманмасăрах, Том çывăрма кĕрсе выртнă, Сид çавна хăй ăшĕнче астуса юлнă.

4-мĕш сыпăк. Вырсарникунхи шкулта «Мухтанса хăтланни»

Тӳлек çутçанталăка çутатса хĕвел тухрĕ те хăйĕн çутă пайăркисене лăпкă хулана пиллерĕ. Ирхи апат çинĕ хыççăн Полли мăнаккăшĕ килйышра яланхи кĕллине вуларĕ. Çав кĕлле вăл библири сăмахсемпе хăй пуçĕнчен шухăшласа кăларнă проповедьсене хутăштарса, вĕсене çӳхе цементпа çыпăçтарнă пек, çыпăçтарса хунă.

Унтан Том «çапăçăва» хатĕрленме тапратрĕ: хăйĕн пуçне библири йĕркесемпе тултарма тытăнчĕ. Сид хăйĕн урокне тахçанах вĕренсе хунă. Том, пĕр пилĕк çавра асра тытса хăварасчĕ тесе, хăйĕн пĕтĕм тăнпуçне пуçтарса вĕренме тăрăшрĕ. Вăл вĕренмешкĕн юриех ту çинчен каланă проповедĕн пĕр пайне суйласа илнĕ, — пĕтĕм библийĕпе шырасан та, вăл çав проповедьре çеç чи кĕске çаврасем тупнă.

Вĕренме ларни çур сехет иртрĕ. Том хăйĕн урокне тĕтреллĕн çеç пĕлкелет-ха, мĕншĕн тесен унăн ăспуçĕ çав вăхăтра этем шухăшĕ çитме пултарнă вырăнсене пур çĕре те çитсе çӳрерĕ, унăн алли те кирлĕ мар япаласемпе аппаланса ларчĕ. Мэри унăн аллинчен кĕнекине илче те урокне ыйтма тапратрĕ, Томĕ тĕтре ăшĕнче хăйĕн çулне хыпашласа шыраса тупма тăрăшрĕ.

— Мĕскĕн кăмăллисем телейлĕ... э... э...

— Мĕскĕн кăмăллисем...

— Ара... кăмăллисем, мĕскĕн кăмăллисем... э... э.

— Телейлĕ...

— Телейлĕ, мĕскĕн кăмăллисем телейлĕ... мĕншĕн тесен... вĕсен...

— Мĕншĕн тесен вĕсен... Мĕншĕн тесен вĕсен... Мĕншĕн тесен вĕсен...

— Мĕскĕн кăмăллисем телейле, мĕншен тесен весен... çӳлти патшалăх пулĕ. Макăракансем телейлĕ, мĕншĕн тесен вĕсем... вĕсем...

— Сав...

— Мĕншен тесен вĕсем... э...

— С-а-в...

— Мĕншĕн тесен вĕсем сав... Ак, çапса пăрах хăть — вĕсем мĕн тăвассине пĕлместĕп.

— Савă...

— О, савă... Мĕншĕн тесен вĕсем савă... мĕншĕн тесен вĕсем савă... э... э... Çав макăрса яракансем телейлĕ, мĕншен тесен, мĕншĕн тесен... Мĕн тăваççĕ-ха вĕсем, шуйттан илесшĕ! Ма эсĕ мана каламастăн, Мэри? Намăс та мар-и сана мана йĕкĕлтеме?

— О, Том, эсĕ мĕскĕн, тăмсай ача! Эпĕ сана йĕкĕлтеме шутламастăп та! Санăн пĕр-пĕр çĕре кайса лармалла та пурне те лайăх вĕренсе çитермелле. Тӳсĕмлĕ пул, Том, тăрăшсан ĕç майлашĕ. Эсĕ çав урока вĕренсен, эпĕ сана пĕр питех те лайăх япала паратăп. Аслă ача пул, кайса вĕрен...

— Юрать... Мĕнле япала пулать-ха, Мэри? Кала-ха мĕнле япала пулать?

— Эпĕ сана каларăм вĕт лайăх япала тесе, лайăхах пулать ĕнтĕ.

— Пĕлетĕп, Мэри, пĕлетĕп. Юрать, кайса вĕренем эппин.

Чăнах та, вăл хытă тăрăшса вĕренме тапратрĕ, хăйне ик енчен пуссах тăнипе — мĕн парассине пĕлес килнипе тата усă курасса кĕтсе — Том урокне шутсăр лайăх вĕренчĕ.

Çавăншăн ăна Мэри вуникĕ цент çурă тăракан вĕрçĕнĕ хуçлатмалли çĕçĕ пачĕ. Шутсăр хĕпĕртенипе Томăн пĕтĕм чунĕ хусканса кайрĕ. Çĕççи мăка пулсан та, вăл çапах та Берлоу фирми туса кăларнă чăн-чăн çĕçĕ-çке! Çĕçĕ мĕнлине пĕлмешкен Том çавăнтах буфета каскалама тапратрĕ, комода та касма пуçларĕ, çак вăхăтра ăна тумланмашкăн чĕнчĕç: вырсарникунхи шкула каймалла.

Мэри ăна шыв янă шăвăç тазпа супăнь татăкĕ тыттарчĕ. Том, алăкран тухсан, тазне пĕчĕк сак çине лартрĕ, унтан супăнне шыв ăшне чиксе кăларчĕ те малтанхи вырăнне хучĕ; унтан васкамасăр çаннисене тавăрчĕ, тазри шыва хуллен çĕр çинелле тăкса ячĕ, вара кухньăна пырса кĕчĕ те алăк хыçĕнче çакăнса тăракан алшăллипе хăйĕн питне мĕнпур вăйĕпе сăтăрма пуçларĕ. Анчах Мэри алшăллине унăн аллинчен туртса илчĕ.

— Мĕнле намăс мар сана, Том! — терĕ вăл. — Çавăн пек лайăх мар ача пулма юрать-и вара? Пит çунăшăн сана нимĕн те пулас çук.

Том пăртак намăсланнă пек пулчĕ. Каллех ăна таз ăшне шыв тултарса пачĕç. Хальхинче Том, вăй-хал пуçтарнă пек, таз çумĕнче пĕр хушă пăхса тăчĕ, унтан вăрăммăн хашлатса илчĕ те çăвăнма тытăнчĕ. Вăл, куçне хупса, тепĕр хут кухньăна пырса кĕчĕ те алшăлли хыпашлама тапратрĕ: унăн пичĕ çинчен шывпа супăнь кăпăкĕ тумла-тумла анать; çакă вара Том суйманнине кăтартрĕ. Анчах çапах та, Том алшăлли айĕнчен шуса тухсан, пит çунин результачĕ ытла лайăхах пулманни палăрса кайрĕ, мĕншен тесен таса вырăнĕ, маска евĕрлĕ, питĕн пĕр пайне çеç, çамкаран пуçласа янах таранхи пайне çеç, йышăнса тăрать. Çавăнтан çӳлелле те, аялалла та шыв пырса тивмен вырăн сарăлса выртать, çӳлтен вăл вырăн çамка çинелле хăпарать, аял хĕрринче хура ярăм пек мăй тавра çаврăнать. Мэри çине тăрсах Тома тепĕр хут çăвăнтарма тапратрĕ, çавăн хыççăн вара Том йăлтах чăн-чăн çын, Мэрин шурă питлĕ тăванĕ пек пулса тăчĕ: йĕпе çӳçне щеткăпа тураса якатнă, кĕске çӳç кăтрисене хитрен те симметриллĕ вырнаçтарса хунă. Том яланах çӳç кăтрисене тӳрлентере-тӳрлентере пуç çумнех çыпăçтарса хума тăрăшать. «Кăтра çӳçпе эпĕ хĕрача еверлĕ пулатăп», — тет вăл, çакă вара унăн пĕтĕм пурнăçне пĕтерекен япала.) Унтан Мэри Томăн капăр костюмне туртса кăларчĕ, икĕ çул ĕнтĕ вăл костюма вырсарникунсенче çеç тăхăнкаланă. «Леш, тепри», — теççĕ вăл костюм пирки. Çакăн тăрăх эпир Томăн мĕн чухлĕ костюм пулнине пĕлме пултаратпăр. Вăл тумланса çитсен, аппăше ăна юсакалама пуçларĕ, унăн пиншак тӳмисене пурне те тӳмелесе лартрĕ, хулпуççи патнех çитекен кĕпе çухине хуçлатса хучĕ. Мэри Томăн тумтирне щеткăпа тасаткаларĕ, юлашкинчен тата Том пуçне улăм шлепке тăхăнтарса лартрĕ.

Том шутсăрах хитреленсе кайрĕ, анчах ун сăнĕ питĕ хурлăхлă курăнать. Вăл чăн-чăнах та питĕ асапланчĕ: Том пит-куçне çуса таса çӳреме хăнăхман, çавăнпа та чаплă тумтирĕ ăна тарăхтарса пăшăрхантарчĕ. Мэри пушмак çинчен манса каять пулĕ-ха тесе ĕмĕтленчĕ Том. Анчах вăл ĕмĕтленни ахалех пулчĕ: Мэри яланхи пекех пушмаксене çупа серче те Тома йлсе пырса пачĕ. Том тарăхмаллипех тарăхса кайрĕ, — ăна яланах хăй мĕн тăвас килменнине ирĕксĕр тутараççĕ тесе ӳпкелешме тапратрĕ. Анчах Мэри ăна кăмăллăн ӳкĕтлесе:

— Тархасшăн, итле, эппин, Том... ăслă ача пул-ха! — терĕ.

Том вара мăкăртатса пушмакĕсене тăхăнчĕ, çав вăхăтра Мэри вăр-варах тумланчĕ, вара виççĕшĕ те вырсарникунхи шкула утрĕç. Том вăл шкула пĕтĕм чĕререн кураймасть, Сидпала Мэри ăна юратаççĕ.

Вырсарникунхи шкулта тăххăртан пуçласа вуннă çурăччен вĕрентеççĕ, унтан чиркӳ кĕлли пуçланать. Мэрипе Сид яланах хăйсен ирĕкĕпех пачăшкă проповедь каланисене итлеме юлаççĕ, Том та юлать, анчах урăх, кирлĕрех шухăшсемпе юлать вăл.

Чиркӳри минтерсĕр çӳллĕ саксем çинче виççĕр çынна яхăн вырнаçаççĕ. Çурчĕ пĕчĕккĕ, илемсĕр. Унăн тăрринче темскер, хыр хăмасенчен тунă футляр пекскер, курăнса тăрать, — вăл чан çапмалли вырăн иккен. Алăкран кĕнĕ чухне Том Сидпа Мэрирен хăпса юлчĕ те пĕр ачаран çапла ыйтрĕ:

— Итле-ха, Билл, санăн сарă билет пур-и? — терĕ.

— Пур.

— Эсĕ уншăн мĕн илес тетĕн?

— Эсĕ мĕн парас тетĕн мана?

— Лакрица¹ татăкĕ тата пулă тытмалли вăлта паратăп.

— Кӳр-ха, пăхам.

Том кăтартрĕ. Япалисем юрăхлăскерсемех, вĕсем пĕр алăран тепĕр алла куçрĕç. Унтан Том виçĕ хĕрлĕ билета икĕ пысăк мрамор шарикĕпе улăштарса илчĕ, виçĕ-тăватă ăпăр-тапăрпа пĕр мăшăр кăвак билет туянчĕ. Иртсе пыракан кашни арçын ачанах чара-чара тăратса вăл хăйĕн пуянлăхĕпе тĕрлĕ тĕслĕ билетсем улăштарма сĕнчĕ. Çавăн пек пĕр вунă е вунпилĕк минут иртрĕ. Унтан вăл тап-таса тумланнă, шавлакан ачасен ушкăнĕпе пĕрле чиркĕве кĕчĕ, хăй вырăнне пырса ларчĕ те çавăнтах юнашарти ачапа ятлаçма тапратрĕ. Вĕсене йĕркеллĕ те ватăрах учитель чарчĕ. Анчах учитель аяккалла пăрăнсанах, Том малти сак çинче ларакан ачана çӳçĕнчен туртрĕ, лешĕ каялла çаврăнса пăхсан, Том тăрăшсах кĕнеки çинелле пăхма тапратрĕ. Тепĕр минутранах Том, тепĕр юнашар ачи «ай!» тесе кăшкăрса ярасса кĕтсе, ăна булавкапа чикрĕ, — ăна каллех учитель ятларĕ.