Электронлă вулавăш

Тантăш сăмахĕ шухăша ячĕ. Нумай-нумай çул пурăнса ăс пухнă çын сăмахĕ те мар ĕнтĕ, пурпĕр темĕн тĕрĕсси те пур пек туйăнчĕ унта. Анчах ку малтанлăха кăна пулчĕ-мĕн. Темле тăрăшсан та, Марина тĕрĕс калать тесе ăшра тем чухлĕ пăтрансан та Марселе çиеле кăларас туйăм çĕнтерчĕ-çĕнтерчех. Çавнашкал ырă çын чи таса туйăмпа савма тытăнать тăк, епле-ха хăйĕн юратăвĕшĕн тăма хал çитереймĕ. Çук, çук, пулма пултараймасть. Нивушлĕ çирĕм пиллĕке пуснă каччă малти-кайри пирки уйламасăр юратупа выляма шут тытать. Кирлех-и ăна çакă?

— Марина, итле-ха, вăл вун саккăрти салтака та кайман çилхăван мар вĕт. Хăй мĕн шут тытнине чухлама тивĕçлĕ. Мана, паллах, малтанхи тĕл пулурах шур пӳрт лартса пама шантарман вăл, апла пулин те юратулла выляс текен йĕкĕт пек туйăнмасть Марсель. Питĕ аван çын вăл, Марина, тата... тата манăн идеал.

— Идеа-ал... Тӳперен çĕр çине ансам, Люба. Эсĕ марччĕ-и-ха Сашăна та манăн идеал текенни? — йĕкĕлтешсерех каласа хучĕ Марина.

— Ан асăннă пултăр çав çын ятне! — вутпуççи пекех каппăлт! хыпса илтĕм пулас эпĕ çакна кĕтменскер. — Пурнăçра пĕрре йăнăшнишĕн ӳлĕмхи ăраскала та пачах шанма пăрахмалла-им-ха? Мĕнле пурăнмалла тет вара апла? Пуласлăха шанмасан, юратăва ĕненмесен мĕн тесе пурăнмалла? Э, Марина? Е сан шутупа тĕнчере юрату çуккă та-и вăл? Тен, ăна пирĕнтен ăслăрах çынсем çеç шухăшласа тупнă? Э, Марина? Пирĕн ăс-пуçа арпаштарма. Ну мĕншĕн-ха вара никама усă кӳмен пĕр енлĕ юрату кăна пулмалла çĕр çинче. Пĕр харăсах икĕ чĕрене те вутлантараканни çуккă-им вăл. Кала-ха, Марина...

— Ну патăн тăк патăн вара ыйту... Эпĕ мĕн, Турă-им пурне те пĕлсе тăма? — кăлтăр-кăлтăр кулса ячĕ Марина. — Ăмсанатăп эпĕ сана тепĕр тесен, мал ĕмĕтлĕ çын эсĕ, юмахри пек юратăва ĕненетĕн... Ман шутпа вара, пĕлетĕн-и, юрату мар, темле килĕштерӳ текенни кăна пур эпир пурăнакан тĕнчере. Çук-ха, пач ун пек те мар. Юрату тени пур-тăр, анчах кашнин чĕринчех ăна валли кĕтес тупăнмасть пуль. Калăпăр акă, усал чунлă çынсем, харпăриншĕн тăрăшаканнисем нихçан та никама та хăйсенчен ытларах савма пултараймаççĕ. Укçашăн, пурлăхшăн хыпаканнисем те çавах. Маншăн та тепĕр çын хăйĕн туйăмне уçса пани, тĕслĕхрен, ним те мар пек. Эппин юрату текенни ман пеккисемшĕн те мар-тăр. Пĕлместĕп, тен, эпĕ çав туйăма хаклас, ăнланас шая çитеймен, анчах мана юрату тени мар, килĕштерӳ текен сăмах ытларах кăмăла каять. Эсĕ вара, Люба, пачах урăх чунлăскер пулмалла. Ачаш туйăмлă, çепĕç чунлă эсĕ. Ĕмĕтӳсем те ырă сан, тата темле философилле ыйтусем те канăç памаççĕ пулас сана. Çапла вĕт. — калаçма чарăнса Марина пĕр авăк мана сăнаса ларчĕ. Эпĕ чĕнмерĕм.

— Итле, эпĕ çапла шутлатăп, — терĕ вара кăштахран тусăм. — Енчен те Марсель санашкал туйăмлă çын пулсан çеç сирĕн калама пĕлмелле мар юрату çуралма пултарать. Ну, Ромеопа Джульеттăнни евĕрли тейĕпĕр. Анчах та вăл леш Саша Алексеев пек, каçар та, турпас чунлă тăк — унпа çыхланма та кирлĕ мар. Чунна тата вирлĕрех амантаканни кăна пулать вăл. Люба, хам малтан каланă шухăша хамах хирĕçлетĕп пулса тухать те-ха капла. Эпĕ вăл тутар каччи пулни пирки. Каçар, Люба, манăн сире пĕр-пĕринчен сивĕтме нимĕнле ирĕк те çук. Сан хăвăн пуçу та хулпуççи çинчех. Тен, сире иксĕре тĕнчере çук телей кĕтет, кам пĕлет, эпĕ уйăраканни пулам мар ĕнтĕ. Ман сана, Люба, лайăххине кăна сунас килет.

Чăтаймарăм, тусăма, кресло çинчен тăрса чӳрече çывăхне пырса тăнăскерне, ыталаса илтĕм.

— Ак эсĕ ачаш туйăмлă иккенне кăтартакан тепĕр тĕслĕх, — кулса ячĕ Марина.

Телефон шăнкăртатни иксĕмĕре те шартах сиктерчĕ. Эпĕ трубкăна çĕклерĕм. Марсель иккен. Манăн сасă еплерех улшăннинченех Марина эпĕ кампа пупленине ăнкарса илчĕ ахăр. Тути хĕррипе палăри-палăрми кулса ман çине тинкернĕ май куç сиктерми сăнама пикенчĕ. Ал тупанĕ тарласа каймаллах çатăрласа тытнă телефон кĕпçинчи асамлăран та асамлă сасă вара ку пӳлĕм çинчен те, тантăшăмăн тĕпчевлĕ куçĕсем çинчен те мантарчĕ. Марсельпе пĕр пилĕк минут шӳтлĕ-мĕнлĕ калаçнă хыççăн паян ăçта тĕл пуласси пирки татăлтăмăр та трубкăна вырăнне хутăм.

— Мĕнле телейлĕ-ха эсĕ, Люба, — илтрĕм Марина сассине. — Сан хыççăн йĕкĕтсем кĕтĕвĕпех чупаççĕ. Анчах эпĕ пĕр япалана ăнланмастăп: мĕншĕн эсĕ чăваш каччисене сивлесе уйрăммăнах çак тутар йĕкĕтне суйласа илтĕн. Романтика хыççăн кайни мар-и ку сан?

— Пĕлместĕп...

Чăнах та, ку ыйту çине нимĕнле хурав та тупаймарăм эпĕ. Тӳррипе, хама та Марсельпе тĕл пулнăранпах канăç памастчĕ-ха вăл. Чĕре суйлать тени эппин тĕрĕсех пуль, енчен те шăпах çак тутар каччине тĕксе яма хал çитереймерĕм пулсан.

— Салам пултăр, хĕрсем, — тесе пӳлĕме Сизов Николай Арсентьевич, ача-пăча передачисен редакторĕ, кĕрсе тăчĕ.

Яланах кулса калаçакан уçă саслă арçын вăл. Хĕрĕхрен анчах иртнĕскер, çамрăксен кунçулĕ-шăпипе хытă интересленет. Поэт чунлă этем вăл. Ахальтен мар ĕнтĕ сăвăсем хайлать. Маринăпа иксĕмĕр радио çуртне ура ярса пуснă кунах пире хăй çырнă сăвва парнелерĕ Николай Арсентьевич. Унтан пирĕн çине кăшт шухăшлăрах та, çав вăхăтрах тахçан çĕтернĕ япалана халь сасартăк тупнă майлă савăнăçлă тинкерсе çапларах çавăрттарса хучĕ:

— Хĕрсем, эпĕ шутланă тăрăх, арçын хăйĕн пурнăçĕнче таса туйăмлă юратăва виçĕ хут туйса курать. Пĕрремĕшне — ачапчаллах, вăл яланах тенĕ пек ырăпа аса кĕрсе юлать, манăçмасть. Иккĕмĕшне — яшлăхра. Çав юратăва пула çамрăксем çемье çавăраççĕ. Виççĕмĕшне вара — хĕрĕх çултан иртсен. Ку чи телейсĕрри, мĕншĕн тесен хĕрĕх çултан иртнĕ арçын чечек пек селĕм хĕре, сывлăм тумламĕ те типсе çитеймен çеçке евĕр ачашскерне савма пуçлать. Темĕн ан шутлăр, уççăн мар, ăшра, вăрттăн çеç. Илемлĕхпе çамрăклăх умĕнче эпир, арçынсем, пурте сар çу пек ирĕлетпĕр. Паллах, ытларах чухне нимĕнле шанăçсăр, мал ĕмĕтсĕр, ыратуллă, асаплă юрату вăл виççĕмĕш. Вăт çапларах ман шухăшăм, хĕрсем...

Николай Арсентьевичăн çак сăмахĕсем шăпах халь асăма килнĕрен хам ăссăн кулса илтĕм — кашниех хăй тăрăх сут тăвать.

— Хĕрсем, çак пӳлĕм алăкне уçса кунта кĕрес умĕн манăн пĕтĕм ал-ура сиксе чĕтрет. Ах, çамрăклăх, иртсе кайнă çамрăклăх, эс килинччĕ самантлăх... — текелесе редактор сĕтел хушшине вырнаçрĕ.

Эпир тăруках шыв сыпнăн шăпланине хăй килсе кĕнипе çыхăнтарчĕ пулас вăл.

— Эпĕ сире чăрмантартăм-и, пикесем? — куçран тинкерсе ыйтрĕ сăвăç.

— Çук-çук, мĕн эсир, Николай Арсентьевич? — хыпаланса пӳлтĕм эпĕ ăна.

Марина ман çине кăлин тинкерчĕ. Эпĕ унăн ыйтуллă куçне асăрхамăш пултăм та хама канăç паман шухăша редактора парса пăхма шутларăм. Хыçлă пукан илсе Сизова хирĕç сĕтел хушшине вырнаçрăм.

— Николай Арсентьевич... — самантлăха шуйханнă куçпа пăхрăм эпĕ ун çине. — Вăт эсир манран икĕ хут нумайрах пурăннă çак тĕнчере, апла тăк сирĕн шухăшлав маннинчен темиçе хут анлăрах. Манăн пĕр ыйту пур, хуравлăр-ши.

Вăл куçне çеç ерипен хупса илчĕ.

— Калăпăр, пурнăç çулĕ çинче каччăпа хĕр тĕл пулаççĕ. Вĕсем пĕр-пĕриншĕн çуралнă тейĕпĕр. Анчах та çак икĕ чун расна йăла-йĕркепе пурăнакан халăх ывăлĕ-хĕрĕ-мĕн. Вырăспа чăваш та мар. Ну, калăпăр, тутар каччипе чăваш хĕрĕ. Ĕненӳсем пĕрешкел пулманран çак икĕ наци çыннисем мăшăрланассине хирĕç пыракан йăла халь те пĕтмен иккен-ха. Çапла-и, Николай Арсентьевич? Е эпĕ тĕрĕс мар шутлатăп-и? Тен, хальхаççăн унашкал чăрмавсем çук?

Сизов пĕр самант пӳрнисемпе сĕтеле тăкăртаттарса ларчĕ. Унтан сылтăм аллинчи шĕвĕр пӳрнипе тăнлав тĕлĕнчен пĕр-икĕ хут сăтăркаларĕ те тĕттĕм куçне ман çине куçарчĕ.

— Пĕлетĕр-и, хĕрсем, — терĕ вăл лăпкăн, — ку енĕпе хатĕр хурав çук пуль тесе шутлатăп эпĕ. Люба, эс илсе кăтартнă тĕслĕхре каччин шухăш-кăмăлне пĕлмесĕр, унăн ашшĕ-амăшĕ мĕнлерех тавра курăмлă çынсем иккенне чухламасăр тата çавăн пекех хĕрачи мĕнлерех шухăшлавлă пулнине шута илмесĕр нимĕн те татса калама çук. Тĕнчере тĕрлĕрен кĕнлече теççĕ вĕт, çавна май çамрăксен ашшĕ-амăшĕ ывăлĕпе хĕрĕ пĕр-пĕрне юратнине пĕле тăркач, вĕсем пĕрлешессине хирĕçех пулаççĕ тесе шат та пат татса калас килмест. А вăт, хĕрсем, çак ыйтăва çамрăксен передачинче хускатсан аван пулмалла вĕт, э.

Эпир Маринăпа пĕр-пĕрин çине пăхса илтĕмĕр.

— Аван шухăш, Николай Арсентьевич, хускатма пулать, анчах та ку ыйтăва тĕпĕ-йĕрĕпех çутатса памалăх пирĕн вăй çеç çитейĕ-ши. Пурнăç опычĕ кирлĕ-çке кунта, пирĕн вара вăл çукрах, — терĕ хаш сывласа тусăм.

Хăçанччен пурăнмалла-ха вăл опыта илес тесен. Эпĕ шухăша путрăм...

 

V

Пирĕн практика та вĕçленсе пырать ĕнтĕ. Çавăнпа пĕрлех июлĕн сар çу евĕр ирĕлекен кунĕсем те иксĕлеççĕ. Çук-ха, çут çанталăк кĕр çывхарнине палăртмасть: унчченхи пекех сывламалла мар шăрăх. Марсельпе тĕл пуличчен канмалли кунсене Марина тусăмпа Атăл хĕрринче чăпăл туса та хĕвел çинче хĕртĕнсе ирттереттĕмĕр. Халь вара ман пĕтĕм пурнăç арпашăнса кайрĕ. Унпа курса калаçнă е тĕл пулнă самантсем тăваттă-пиллĕкрен ытла та мар, анчах ку пĕтĕм чунăма шуйхатма çителĕклĕ пулчĕ ахăр. Радио çуртĕнчи ĕç пӳлĕмĕнче тĕк — унта, хваттерте тĕк — хваттерте, телефон шăнкăртатасса пĕтĕм чунăмпа, кĕлеткемри кашни пăнчăпа кĕтсе ларатăп пулас эпĕ. Булгаковăн “Мастерпа Маргарита” кĕнекине иккĕмĕш эрне вулатăп. Кун пекки нихçан та пулман. Тытатăп та вуласа çитнĕ çĕре уçса хуратăп, куçсем йĕркесем тăрăх чупма пикенеççĕ, анчах пуç миминчи кашни туйăмлă пăнчă Ун пирки-мĕн. Тепĕр самантран: «Мĕн вуларăм-ха эпĕ халь.» — текен шухăш пуçа пырса çапать. Пĕр сыпăкне мар, пĕр сăмахне те астуса юлайман иккен. Çав йĕркесем çийĕнех тепĕр хут чупма пуçлатăп. Пĕр страница пĕр сехет патне вуланать пулас çавнашкал хăвăртлăхпа.

Ĕçрен килнĕ хыççăн хама хытарса хваттерте кĕнеке вуласа ларатăп. Марина çăвăнмалли пӳлĕмре Алика чăпăл тăвать. Унччен те пулмарĕ пĕтĕм чунăма шуйхантарса телефон шăнкăр-р! турĕ. Пружинăпа таптарса янăн сиксе тăтăм диван çинчен, кĕнекене сĕтел çине лап пăрахрăм та трубкăна çатăрласа тытрăм. Марсель сасси! Кунĕпе Турă пек кĕтнĕ Марселĕм!

— Салам, Люба, — илтрĕм хаклăран та хаклă сасса.

— Салам, Марсель. Ăçтан шăнкăравлатăн? — пăлханса ыйтрăм эпĕ.

— Сан подъезду умĕнчи телефонран, Любушка. Тухсам хăвăртрах, тусăм, кĕтетĕп.

— Юрать, — тесе кĕпçене вырăнне хутăм та самантлăха шухăша кайса тăтăм.

— Кам шăнкăравларĕ? — ваннăйĕнчен пуçне кăларса ыйтрĕ тусăм. — Марсель-и?

— Аха. Урамра кĕтет.

Çийĕмри халата вăр-вар хывса петĕм те шурă кĕпе тăхăнтăм. Ытла хытă васканăран ал-ура çыхланать-мĕн — тӳнтер тăхăнса лартнă. Хывса çĕнĕрен тăхăнтăм. Пĕчĕк сумкăна хама кирлĕ ăпăр-тапăра тултартăм. Тĕкĕр умне тăрса çӳçĕме тӳрлеткеленĕçемĕн сулахай енне шурă кĕл чечек çеçки тиртĕм те Маринăна хам ăçта каясси пирки систерсе хваттертен тухрăм. Картлашкасемпе аялалла аннă чух ура чĕтренине туйрăм. Подъезд алăкне урам еннелле тĕксе уçрăм çеç — Марсель ман ума куç тулли тухса тăчĕ. Хаклăран та хаклă çыннăм! Чупса пырса ыталаса илĕттĕм, унăн ытамĕнче ним юлми ирĕлсе çухалăттăм, ирхи хĕвел шевли пулса куçĕнчен ачашлăттăм, тутинчен чуп тăвăттăм. Манăн чун патшийĕ!.. «Кĕрсем чĕрем ăшне, кĕр те хуçа пул» тейĕттĕм. Эпĕ пуç çухатаслах юратса пăрахас тесе ĕмĕтленнĕ çын тăрать-çке ман умра. Анчах эпĕ вăрттăн туйăмсене палăртмарăм, тута хĕррипе кăшт кулса илтĕм те ăна куçран ыйтуллăн тинкертĕм:

— Ăçталла пулать пирĕн паянхи çулçӳрев, Марсель.

Вăл ман çине пĕр кана çаплипех чĕнмесĕр, куçне çиçтерсе пăхса тăчĕ. Вара эпĕ пуçа айккинелле пăртăм та:

— Марсель, атя пĕр питĕ хитре вырăна каятпăр, — тесе нимĕн пулманла сăмах хушрăм.

— Ăçта вăл. — кăсăкланчĕ Марсель.

Шупашкарти ман юратнă кĕтес вăл — студентсен хулин тепĕр енчи йывăçлă вырăнĕ. Унти çуллахи илеме нимĕнле чĕлхепе те каласа пама пĕлеймĕн. Вăйă карти мĕннине пĕлсе ӳсмен пулин те, ман шутпа, карталанса тăнă шурă хурăнсем шăпах вăйă картинчи яштака пӳллĕ хĕрсене аса илтереççĕ. Тĕттĕм атлас кĕпеллĕ лăпăска чăрăшсем, çырма хĕррине кĕпе чӳхеме анакан инкесем майлах тĕпсĕр çырана анса куçран çĕтекен кăтра çӳç ярапиллĕ чăваш йăмрисем. Пурте, пурте манăн чунăма калама çук çывăх. Çак ращана килсе тухсан хула шавĕ те таçта-таçта, пин çухрăм хыçа тăрса юлнăн туйăнать. Чĕвĕлти кайăк сассиллĕ, пурнăç пиллекен асамлă сывлăшлă юмах тĕнчи пек те, икĕ айккинчен хула хĕссе тăракан эреветлĕ çĕршыв пек те курăнать вăл мана самантсерен. Хушăран вара чĕркуççи таран курăк хушшипе Атăл хĕрринелле хăю евĕр авкаланса тăсăлакан утма çул тăрăх ача чухнехине аса илсе çара уран чупас килет, анчах темĕн тытса чарать. Ахăртнех, ачалăхăм тавăрма çук инçетлĕхре тăрса юлнине ăнланни чăрмантарать-тĕр.

Троллейбусран Марсель алă парса антарчĕ. Тĕнчеçĕм! Эпĕ унăн лайăх енне ытларах та ытларах асăрхатăп-çке. Суккăрлатмасть-и мана юрату тени? Тен, юратăва пула кăна начар енĕсем куç тĕлне лекмеççĕ. Çук, мĕнле ухмахла шухăш. Малтан, паллашнă чухне, эпĕ уншăн чĕрене уçман-çке, апла пулин те малтанах унăн лайăх енĕсем кăна курăнчĕç. Сăнĕпе илемлĕ çын мунчалапа пĕркенсен те хитре тенешкел, чунĕпе ырă çын хуть те ăçта та çав çынах ĕнтĕ. Кунта эпĕ йăнăшма пултарайман.

— Любушка, эсĕ каллех шухăша путрăн... — хулран тытса ыйтрĕ Марсель.

Эпĕ шухăш пусмăрĕнчен тухса куçа вылятса илтĕм.

— Сан çинчен шухăшлатăп, Марселĕм, — ун еккипе чуптартăм эпĕ. — Атя çак аллейăпа утар, унти çинçешке сукмак пĕр пысăках мар ĕшне витĕр Шупашкар 500 çул тултарнă ятпа хисепленекен парка илсе тухать.

Хула транспорчĕ чарăнакан вырăнтан темиçе утăм кăна тунăччĕ, пĕри ятран кăшкăрса чĕннине илтрĕм. Марсель те илтнĕ иккен мана чĕннине. Вăл манран маларах çаврăнса хыçалалла тинкерчĕ те:

— Люба, сана пĕр хĕрача чĕнет, — терĕ.

Шкулта пĕр класра вĕреннĕ Шульдеева Галя-мĕн. Ытла шапăлти чĕлхеллĕ те сăмсине пур çĕре те чикме юратнăран хисеплесех каймастчĕç ăна класра. Шкул пĕтернĕренпе вăл та хуларах пурăнать те, пач курман мар-ха эпĕ ăна. Халь тата мĕншĕн кăшкăрсах чĕнет-ши. Курнă пулин вара, тантăшу пĕччен маррине пĕле тăркач чĕнмесĕр ирттерсе ярсан та юрамалла пек.

— Салам, Люба! Ай-ай, хулара пурăнатăп тесе пач палласшăн мар-çке эсĕ. Хыçран чĕнсен те çаврăнмастăн, — шапăлтатма пикенчĕ Галя.

— Каçар, Галя, ман ятлисем татах та пур-çке хулара, — аванмарлантăм эпĕ пĕрле вĕреннĕ тантăш умĕнче.

Галя ман çумри каччăна çывăхран курса хак пама шутланă-мĕн. Марсель чăвашла маррине чухласа илчĕ пулас та вăл тӳртенех пат ыйтрĕ:

— Ку сан савни-и? Чăвашла пĕлмест-им? «Хурисенчен» мар-тăр та...

Эпĕ кăмăлсăрланнине палăртмарăм, ун вырăнне кăшт куларах кăна:

— Чухлаймарăн, Галя, тутар каччи вăл, чăвашла та пĕлет. Эсĕ çакна çеç ыйтасшăнччĕ-и? — терĕм ăна куçран чăр-р тăрăнса.

Тантăш нимĕн калама аптрарĕ курăнать.

— Юрĕ эппин, Галя, эпир васкатпăр-ха, тепĕр чух калаçăпăр. Чипер, — тесе унпа сывпуллашрăм та икĕ утăмра тăракан Марселе куç хĕсрĕм.

— Чипе-ер, — тесе Галя пăрăнса утрĕ.

Юратнă çын çумра тăк сехет пĕр авăк пек кăна туйăнать иккен. Тем самантра хура каç йăлтăрти çăлтăрсемлĕ тĕксĕм чаршавне хула çийĕн карса та хучĕ. Парк тулашĕнчи пурнăç пачах урăх-мĕн. Аллейăпа хуллен утса неон лампăсем çутатакан студенсен хулине каялла çаврăнса тухнă çĕре ывăнма пĕлмен сехет йĕпписем вунпĕр çурă кăтартатчĕç.

— Марсель, эпĕ хваттере каймастăп — вăхăт нумая тăсăлчĕ. Манăн йăмăк пӳлĕмĕн уççи пур, унта çĕр каçатăп. Анчах абитуриентсем пурте килĕсене кайнă та, ман çав тăхăр хăтлă пуш курупкăна та каяс килмест. Кичем унта, — терĕм эпĕ тротуар хĕрринчех ӳсекен тирек айĕнче чарăнса тăрса.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн