Ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Ульяновскри Наци ялӗнчи „Чӑвашсен кил-ҫурчӗ“ комплексра Ульяновск облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗн 6-мӗш отчетпа суйлав конференцийӗ иртрӗ. Пандемине пула пысӑк, нумай ҫын пухса мероприятисене ирттерме юраманнипе, конференци иртмелли вырӑн лаптӑкӗ пысӑк пулманнипе Роспотребнадзор 50 ҫынран ытла пухӑнма хушман. Конференцие УОЧНКАн районсенчи уйрӑмӗсенчен суйласа янӑ 36 делегат тата чӗннӗ хӑнасем килсе ҫитрӗҫ: область правительствинче шалти политика управленийӗн пуҫлӑхӗ Александр Костомаров, наци ӗҫӗсене тата тӗнсем хушшинчи ҫыхӑнусене йӗркелесе пыракан упрпавлени пуҫлӑхӗ Сергей Паховский, искусствӑпа культура политикин министрӗн ҫумӗ Алена Корчагина, Ульяновск Хула Думин председателӗ И.В. Ножечкин, Чӑнлӑ, Мелекесс, Ҫинкӗл районӗсен администрацийӗсен глависем Г.М. Мулянов. С.А. Сандрюков, М.Н. Самаркин тата Тереньга район пуҫлӑхӗ П. Иванов, ЧНК вице-президенчӗ В.Г. Тяпкин.
Малтан чӗннӗ хӑнасем салам сӑмахӗсем каларӗҫ: Александр Костомаров Ульяновск область губернаторӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Алексей Русских ятӗнчен саламларӗ, чӑвашсем регионта чи йышлӑ халӑхсенчен пӗри пулнине, экономикӑри тӗрлӗ тытӑмра тивӗҫлипе вӑй хунине каларӗ, ырӑ ӗҫсемшӗн пурне те тав турӗ.
Тутарстанри чӑваш наци культурин автономийӗ Хусанта отчетпа суйлав конференцине ирттернӗ. Унта Тутарстан президенчӗн наци политикин департаменчӗн шалти политика енӗпе ӗҫлекен управлени пуҫлӑхӗ Данил Мустафин, Тутарстанри Ассамблея Канашӗн ӗҫ тӑвакан комитечӗн ертӳҫи Константин Яковлев, Тутарстанри Халӑхсен туслӑхӗн ҫурчӗн директорӗ Ирек Шарипов, Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ Владимир Тяпкин, чӑваш хаҫачӗсен элчисем тата ыттисем хутшӑннӑ.
Данил Мустафин республикӑри чӑваш обществи чӑваш культурине, чӗлхине упрас тата аталантарас тӗлӗшпе тухӑҫлӑ ӗҫленине каланӑ. Константин Яковлев общество ӗҫне ачасемпе ҫамрӑксене явӑҫтарни пӗлтерӗшлӗ пулнине палӑртнӑ. Владимир Тяпкин Тутарстанри чӑваш обществин хастарӗсене чӑваш чӗлхипе культурине упрас тӗлӗшпе пысӑк ӗҫ тунӑшӑн тав тунӑ, Тав хучӗсем панӑ.
Тутарстанри чӑваш наци культурин автономийӗн председателӗ Дмитрий Самаренкин автономин 2017–2020 ҫулсенчи ӗҫӗ пирки доклад тунӑ. Тухса калаҫнисене итлесен организаци Уставне сӳтсе явнӑ, Канаш, ревизи комиссийӗн пайташӗсене, автономи председательне, унӑн ҫумне суйланӑ.
Паян Етӗрнере Николай Ашмарин ҫуралнӑранпа 150 ҫул ҫитнине халалласа республикӑри конференци иртнӗ. Кун пирки РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Николай Малов Фейсбукра пӗлтернӗ.
«Ашмарин хӑйӗн ӗмӗрне чӑваш халӑхӗн чӗлхе тата культура эткерлӗхне тӗпчессине халалланӑ. Вӑл чӑваш чӗлхин илемӗпе хӑйне евӗрлӗхне тӗнчене кӑтартса панӑ. Ученӑя 17 томлӑ чӑваш словарӗ тӗнчипе пӗлмелле ят-сум кӳнӗ. Материал пуянлӑхӗпе Ашмарин словарӗ Владимир Далӗн вырӑс чӗлхин чӗрӗ словарӗпе пӗр ретре тӑрать», — тесе ҫырнӑ Николай Малов.
Чӗмпӗр хулинче Чӑваш ҫыравҫисен регионсен хушшинчи конференцийӗ иртет.
Культура мероприятине Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи ҫыравҫӑсем кӑларса тӑракан «Атӑл юрри» журналӑн 1-мӗш номерӗ тухнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Конференцие Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗ тата «Канаш» хаҫат редакцийӗ тӑрӑшнипе йӗркеленӗ.
«Атӑл юрри» журнала редактор пулса 100 ҫул каялла паллӑ чӑваш публицисчӗ, поэчӗ, куҫаруҫи, этнографӗ, фольклорисчӗ Алексей Прокопьев (Милли) кӑларнӑ. Асӑннӑ литература журналӗ пуҫарнӑ ӗҫе «Илемлӗ литература», «Сунтал», «Ялав», «Тӑван Атӑл» журналсем тӑснӑ тесе калама юрать. Халӗ ӑна Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи хастарсем кӑлараҫҫӗ.
Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче «Патшалӑх тата гражданла обществӑн пӗрлешӗвӗсем чӑваш чӗлхине упраcа хӑварма пулӑшни» ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ ӗҫлерӗ. Ку мероприятие ирттерме Национальноҫсен енӗпе ӗҫлекен федераци агентстви укҫа-тенкӗ уйӑрса пулӑшнӑ.
Тӑван чӗлхемӗр пирки паян та питех те ҫивӗч калаҫу пулса иртнӗ. «Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗн ӗҫ тӑвакан директорӗ, «Хавал» общество организацийӗн ертӳҫи Александр Блинов чӑваш чӗлхипе тепӗр 50 ҫултан мӗн пулӗ ыйту тавра шухӑшласа пӑхма сӗннӗ. Уйрӑм хастарсемпе общество организацийӗсем ҫеҫ тӑрӑшни сахал, патшалӑх пулӑшӑвӗ кирлӗ тесе шухӑшлать вӑл.
«Хавал» пӗрлешӗвӗн хастарӗ, Киев хулинче пурӑнакан Артем Федоринчик (вӑл филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ) ӳссе ҫитсен чӑваш чӗлхине вӗреннӗ. Вӑл палӑртнӑ тӑрӑх, чӗлхе вӗрентӗвӗн меслечӗсем кивелнӗ, вӗсене ҫӗнетме вӑхӑт.
Сӑмах илнӗ ытти экспертӑн та тӑван чӗлхемӗршӗн чунӗ ыратни аван сисӗннӗ. Калӑпӑр, Вӗрентӳ институчӗн регион аталанӑвӗн центрӗн методисчӗ Елена Михайлова (Енькка) та чӑваш чӗлхишӗн пӑшӑрханса калаҫнӑ.
Паян Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче «Исторический опыт нациестроительства и развития национальной государственности чувашского народа» (чӑв. Наци строительствин историлле опычӗ тата чӑваш халӑхӗн патшалӑхӗ аталанни) пӗтӗм Раҫҫейри конференци иртӗ.
Унта ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнче тӗпленнӗ чӑвашсен наципе культура автономийӗсен пайташӗсем тата АПШра, Францире, Великобританире, Казахстанра, Беларуҫ Республикинче, Украинӑра, Эстонире тата Молдавире пурӑнакан ентешӗмӗрсем видеоконференци мелӗпе хутшӑнӗҫ.
Мероприятие уҫнине 10 сехетрен пуҫласа 12 сехетчен онлайн-мелпе ҫак адреспа https://www.youtube.com/watch?v=YvJ6cJ92xq8&feature=youtu.be пӑхма май килӗ.
Кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче хамӑрӑн паллӑ ентеш — сӑвӑҫ, прозаик тата куҫаруҫӑ Нестер Кириллович Ефимов (литературӑри псевдонимӗ - Янкас) ҫуралнӑранпа 111 ҫул ҫитрӗ. Ҫакна халалласа, нарӑс уйӑхӗн 27-мӗшӗнче районти Культура ҫуртӗнче "Янкас вулавӗсем" ӑслӑлӑхпа тавра пӗлӳ конференцийӗ иртрӗ.
Конференцине Н. Янкас ячӗллӗ литературӑпа искусство тата культура пӗрлӗхӗн "Эпир - Трак ен ҫыравҫисем" (сӑвви - Николай Ершовӑн, кӗвви - Иван Прокопьевӑн) юррипе уҫрӗҫ. Ҫак мероприятине Н. Янкасӑн пиччӗшӗн ывӑлӗ - Петр Митрофанович Митрофанов профессор, ветеринари ӑслӑлӑхӗсен докторӗ хутшӑнни те хӑйне евӗр пысӑк савӑнӑҫпа телей пулчӗ. Вӑл хӑйӗн пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинче чарӑнса тӑчӗ, пултаруллӑ ҫывӑх тӑванне — Н. Янкаса аса илчӗ, ентешсене унӑн ятне сумлӑн упраса пурӑннӑшӑн чӗререн тав турӗ. Районти Н. Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх ертӳҫи И. Прокопьев Петр Митрофанович кӑкӑрӗ ҫине Н. Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх паллине ҫирӗплетрӗ.
Унтан Красноармейскинчи вӑтам шкул учителӗ В.М. Михайлов "Михайлов Александр Ефимович - карап ӑсти" темӑпа тухса калаҫрӗ. Районти Н. Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх ертӳҫи И. Прокопьев Виталий Михайлович кӑкӑрӗ ҫине наукӑна аталантарас ҫӗрти пысӑк тӳпешӗн - Н.
«Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партин Чӑваш Енри уйрӑмне халӗ ЧР Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев ертсе пынӑ. Малашне вӑл партин председателӗ пулмӗ, ку тивӗҫе урӑх ҫынна парӗҫ. Ҫакна парти ирттернӗ конференцире йышӑннӑ.
Малашне «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей партин Чӑваш Енри уйрӑмне Олег Моляков ертсе пырӗ. Вӑл - регионти уйрӑмӑн Канаш Бюровӗн секретарӗ. Нумаях пулмасть Олег Николаев вырӑнне РФ Патшалӑх Думинче депутат пуканне йышӑннӑ.
Олег Николаев хӑй партирен каймасть.
Иркутск хулинчи хастар чӑвашсем паллӑ ӑсчаха, Шупашкар районӗнче ҫуралнӑ, тӗнчипе ятлӑ-сумлӑ Иакинф Бичурин ӑсчаха халалласа облаҫри таврапӗлӳҫӗсен пӗрремӗш конференцине йӗркеленӗ. Ӑна вӗсем иртнӗ уйӑхӑн 27-мӗшӗнче ирттернӗ.
Иркутск тӑрӑхӗнчи чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗн ертӳҫи Вероника Тимофеева мероприятие йӗркелеме пулӑшнӑшӑн Иркутск хула администрацине, Иркутск облаҫӗн Правительствине, Чӑваш Ен Культура министерствине, Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтне, Чӑваш наци конгресне, Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музее, Томск облаҫӗнчи чӑваш культурин обществине, Питӗрти чӑвашсен наципе культура автономине, Тутарсемпе пушкӑртсен культура центрне, кӑмӑлпа пулӑшнӑ ытти мӗнпур ҫынна тав тунӑ.
Чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче ЧР Вӗренӳ институтӗнче «Тӑван чӗлхесемпе литературине вӗрентессин тата тӗпчевӗн ҫивӗч ыйтӑвӗсем» ятпа ӑслӑлӑхпа практика конфепренцийӗ иртет. Ӑна Тӗп халӑхсен чӗлхисен ҫулталӑкне халаллӗҫ.
Конференцире ҫак ыйтусене пӑхса тухма палӑртнӑ: «Хальхи чӗлхе пӗлевӗн тата литературоведенин ҫивӗч ыйтӑвӗсем», «Поликультурлӑ пурнӑҫра тӑван чӗлхесене тата литературӑна вӗрентесси», «Поличӗлхеллӗ пурнӑҫра тӑван чӗлхене вӗрентесси: шкул умӗнхи вӗрентӗвӗн этнокультурӑллӑ аспекчӗ», «Ҫемьери тата обществӑри билингвизм», «Вӗрентӳри социолингвистика ыйтӑвӗсем».
Конференци хыҫҫӑн материалсемпе статьясен пуххине хатӗрлесе кӑларӗҫ. Унта вӗсене тӳлевсӗрех пичетлӗҫ. Конференцие те хутшӑнмашкӑн тӳлевсӗр.
+9.0 °C