Итог одного конкурса. Субъективные критические заметки по поводу

В Чувашском национальном музее (ЧНМ) подвели итоги открытого творческого конкурса на лучший дизайн-проект художественного пространственного решения экспозиции «Серебряная кладовая». Она будет устроена в Музее чувашской вышивки (МЧВ) — филиале ЧНМ. Казалось бы, рядовое событие из жизни чебоксарских музейщиков, малоинтересное для обычных граждан и общественности. Но это только на первый взгляд.

Малалла...

Чӑваш! Чӑваш!..

Чӑваш! Чӑваш!..

Сан ыйӑхлӑ уюсене,

Сан лӑпкӑ кӑмӑллӑ, ачаш,

Йӑваш-айван ялусене

Савмашкӑн манӑн халӑм ҫук.

Чӑваш тӗнчи ҫывхарнӑ чух

Чӑвашӑн чунӗ йӑваш-ши?

Анаслӑ ыйахӑн ӑшши —

Вырӑнлӑ-ши?.. Вырӑнлӑ-ши!..

Тӑван чӑваш хӑюллине,

Вӑл вӑйлине курасчӗ ман.

Чӑваш!..

Ҫӗклен те ҫунатлан!

Куҫна тёлле хӗвел ҫине.

(Ҫеҫпӗл Мишши. Чӑваш! Чӑваш!.. 1921)

«Мӗн тумалла? Чӑваш халӑхӗ малалла кайтӑр тесен мӗн тумалла?..» Ҫӗн йӗркелӳ (перестройка) пуҫланнӑранпах (1987) чӑваш ҫак ыйтун тупсӑмне уҫҫӑн (пуҫтарӑнса, пухусенче, ҫын ҫинче, пичетре, радио-телевиденире, мунчара, хӑнара…) шырать?

Малалла...

Мускавра пурӑнакан Н.Н. Пономарев полиграфист виҫ-тӑват ҫул каялла Интернетра пӗлтерӳ вырнаҫтарнӑ: «Хамӑн йӑх тымарӗсене шыратӑп, Шупашкарти Иевлев тата Ефремов купцасем пирки пӗлекенсене ҫырса яма ыйтатӑп». Чӑваш наци музейӗн пай пуҫлӑхӗ А.Н. Зарубин, Ехрем хуҫасен пурнӑҫӗ пирки ҫӗнӗ выставка хатӗрленӗ май, ҫак пӗлтерӗве курсан ун «хуҫипе» калаҫнӑ. Николай Николаевич хӑй купцасен таврашӗ пулнине акӑ епле ӑнлантарнӑ: Николай Александровичпа Екатерина Прокопьевна Иевлевсен хӗрӗ Александра Талиев ботаника качча тухнӑ, вӗсен хӗрӗ Александра ман кукамай пулать».

Малалла...

"Ашмарин ятне тӗлли-паллисӗр турткалама кирлӗ мар пуль. Ҫук унӑн апла калани.

Ашмарин — революционер, пӗрлӗхлӗх ӗҫлевҫи мар. Ахаль ӑславҫӑ ҫеҫ."

Ашмарина "ахаль ӑславҫӑ" теме хӑю ҫитерекен ахаль мар, ытарайми, иксӗлми циттатлӑхлӗпе хисеплӗ Agabazar хоспочина чӑваш чӗлхипе историне, культурине, сӑмахлӑхне юратуллӑ туйӑмпа пӗтӗм вӑйне парса ӗҫленӗ генийӗн сӑмахӗсене пӗлтерес, хам ҫав шухӑшсене пушӑ вырӑнтан аса илменнине кӑтартса парас терӗм.

Малалла...

"Аптранӑ кӑвакал кутӑн чӑмнӑ", — тет чӑваш.

Кӑвакал сӑнне илнӗ вырӑн.

Чӑваш наци телекуравӗ ятарлӑ пӗчӗк клип кӑларнӑ.

"Спасём чувашский язык" ятлӑ вӑл.

Тӗнчере ултӑ пин чӗлхе, вӗсенчен кашни ҫирӗм пилӗкӗшӗ кашни ҫул вилсе пырать иккен. Мӗнле "хавахалану" кӳме пултараҫҫӗ ҫак сӑмахсем?

Ҫын (чӑваш) тӳрех ҫапла шутласа илет: "Аха, вилсе пыраканнисем эпир ҫеҫ мар иккен-ха, эппин, мӗншӗн пит хурланас; вилекен япала вилтӗрех эппин!

Малалла...

Умсӑмах

Нумай пулмасть Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ «Ирӗклӗх» пӗрлӗхе Раҫҫей тулашӗнче тулли праваллӑ элчелӗхсем туса хума майсем ҫукки пирки хуравларӗ. Хӑйсен хуравӗнче тӳре-шара правительство усламҫӑсене май ҫитнӗ таран ют патшалӑхсемпе ҫыхӑну тытма пулӑшни пирки ҫырса пӗлтернӗ. Хамӑр тӑрӑхра кӑларакан тавара Раҫҫей тулашӗнче сарма пулӑшма правительство укҫа-тенкӗ те сахал мар уйӑрать имӗш.

Тулли праваллӑ элчелӗхе уҫма ытлашшиех нимех те чармасть иккен. Федераллӑ саккун унашкал ирӗк парать: е республикӑн хӑйӗн уҫмалла, е Раҫҫей Федерацийӗ уҫнӑ элчелӗхре хӑйсен элчине тытмалла.

Малалла...

В последние годы стало модным говорить о развитии межкультурного диалога на российском пространстве и сохранении культурной самобытности народов, населяющих нашу страну. То в Калининграде, то в Уфе, то в Якутске проводятся многочисленные этнокультурные и интернациональные фестивали, съезды, форумы, и в этом фейерверке официальных событий Чувашия не осталась в стороне (http://ru.chuvash.org/news/2028.html).

Малалла...

Яшка. Ку ӳкерчӗке илнӗ вырӑн.

Чӑваш йышӗ тӗнчере ҫиҫӗмле хӑвӑртлӑхпа чакса пырать (1).

Чӑвашла калаҫакансен, чӑваш чӗлхипе хӑйсен пурнӑҫӗнче куллен усӑ куракансен йышӗ тата хӑвӑртрах чакать (2).

Чӑваш тӳре-шари пур. Чӑваш Наци Конгресӗ пур. Мӗн шутлаҫҫӗ, мӗн палӑртаҫҫӗ вӗсем чӑваш халӑхӗн хальхи аталанӑвӗн тӑрӑмне шута илсе?

Ку тӗлӗшпе мӗн каланисене унтан-кунтан хӑлхана чикнӗ май, куҫ умне акӑ мӗн тухса тӑрать.

Малалла...

В 1902 году в Казани был выпущен знаменитый фундаментальный научный труд Н.И.Ашмарина "Болгары и чуваши".

В этом труде окончательно обоснована болгаро-чувашская языковая и этническая преемственность.

Повторяю и уточняю: была обоснована окончательно и бесповоротно! В некотором смысле можно сказать, что сие являлось своего рода большой жирной точкой в этом вопросе.

Теория о болгаро-чувашской языковой и этнической преемственности — это не гипотеза, не "точка зрения", не "версия", не досужие домыслы, а стопроцентный научный факт.

Малалла...

Хамӑр куҫӗпе тӗнче ҫине пӑхар чӑвашсем. Хӑмӑра мӗн кирлине шухӑшласа пурӑнӑҫлар. Раҫҫей Патшалӑхӗ хӑй куҫӗпе курать, хӑйне мӗн кирлине тӑвать. Пире чӑвашсене мӗн кирлине пӗлмест вӑл, унӑн пӗлес килмест пирӗн ҫинчен. Уншӑн пурте вырӑсла калаҫсан тата лайӑх. Налук тӳлетӗр те, шӑпӑрт пултӑр — ҫав кирлӗ влаҫа. Хамӑр кар тӑрса хамӑр ҫинчен тӑрӑшмасан эпир никама кирлӗ мар.