Таисия Ташней: Йӗмен ача патне амӑшӗ пымасть, е Ӑшталансан орден-медаль парӗҫ-ши?

Таисия Ташней19.03.2017 18:515641 хут пӑхнӑ

Тӗрлӗ шайри Хисеп грамотине, тава тивӗҫлӗ ята, медаль-ордена камсем тата мӗне кура тивӗҫни чылайӑшне тӗлӗнтермест те, шухӑшлаттармасть те пулӗ. Ик айкки те тӑвайкки маррисем вара тӗлӗнеҫҫӗ, хӑюллӑраххисем вара ҫавӑн пирки уҫҫӑнах сӑмах хускатаҫҫӗ.

Ҫак эрнере республикӑри профессилле ҫыравҫӑсем ларӑва пуҫтарӑнчӗҫ. Унта пулнӑ Марина Карягина ҫыравҫӑ, поэт, драматург хӑйӗн чун ыратӑвне Фейсбукра уҫса панӑ. Ыттисене те вӑл калаҫӑва хутшӑнма чӗннӗ. Акӑ еплерех ҫырать-ха паллӑ кӑна мар, чӑннипех пултаруллӑ автор тата тележурналист:

«Ҫыравҫӑсен ӗнерхи ларӑвӗ хыҫҫӑн каллех кӑмӑл пӑтранать... Кунти чӑваш туссемпе тӗплӗ калаҫу ирттерес килет,» — пуҫланӑ вӑл сӑмахне.

«Юбилейӗсем ҫывхарнӑ май Чӑваш халӑх писателӗ е поэчӗ, ЧР е Раҫҫей культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ хисеплӗ ят, орден-медаль т.ыт.те илес тесе хӑйсем ӑшталанса ҫӳрекенсем яланах пулнӑ-ши вӗсем е юлашки вӑхӑтра, пушӑлӑха пула, ӗрчесе кайрӗҫ?

Пӗри «Ман чухлӗ никам та халӑх умӗнче сӑвӑ вуласа ҫӳремест, мана халӑх пӗлет, халӑх ҫыравҫи тесе шутлать!» — тет, тепри: «Мӗншӗн халь те пӗр хӗрарӑма та халӑх ҫыравҫи ят паман — ку тӗрес мар!» тет, тата тепри: «Эпӗ хам укҫапа (!) 30 ытла (!) кӗнеке кӑлартӑм, ку ята эпӗ тахҫанах тивӗҫлӗ!» — тесе кӗмсӗртетет...

Пултарулӑх шайӗ, тӑван литературӑна тепӗр ӳсӗме хӑпартас ӗҫе, сӑмахлӑх ҫӳпҫине мӗнле ҫӗнӗ тупра хывни пирки пымалла мар-и калаҫу? Кипече Чӑваш халӑх писателӗ ят панӑранпа аптраса иккӗленме пуҫларӑм: «Ҫав-ҫав сумлӑ ҫула пурӑнса ҫитнӗшӗн» тесе пенсионер удостоверенийӗпе пӗрле памалла мар-ши теп ку хисеплӗ ятсене?.. Союзӑн правлени пайташӗ пулма питӗ йывӑр, анчах ҫак ҫӑка ҫӗклесе утасах пулать: тӗрӗссине уҫҫӑн калакан ҫукпа пӗр, никамӑн та «тӑшман пулса юлас килмест» иккен. Сӑмахӗ вара тус-тӑшман пирки мар, тӑван сӑмахлӑх шайӗ пирки, пысӑккӑн илсен — тӑван халӑх шӑпи пирки пырать...

Правленин ҫитес ларӑвӗнче каллех «вӗри ыйтусем» пӑхса тухма тивет пулас: Светлана Асамат Чӑваш халӑх поэчӗ пуласшӑн («Ҫитес ларура ҫак ыйтӑва татса парӑр-ха, эсӗ поэзи секцине ертсе пыран - санран килет», — тесе пырса калаҫрӗ. «Иртнӗ ларура кӑна сан ыйтӑвна тивӗҫтерсе сана «Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ят пама сасӑларӑмӑр-ҫке», — тетӗп. «Эпӗ шухӑша улӑштартӑм, кирлӗ мар вӑл мана, хальхинче Чӑваш халӑх поэчӗ парас ыйтӑва ҫӗклӗр», — тет).

Тепӗр ҫыравҫӑ, пирӗн союза пӗлтӗр кӗнӗ Николай Сорокин, вырӑсла тухнӑ романӗшӗн Чӑваш халӑх писателӗ пуласшӑн», — тесе ҫырнӑ Марина Карягина.

Унтан вӑл хӑй сӑмахне: «Кам мӗнле шутлать, пӗрле сӳтсе явма ан ӳркенӗр, тархасшӑн. Унсӑрӑн... ку именӳ мӗнне маннӑ эшкерте хама хам ӑнланми пулса пыратӑп. Кунашкал ыйтусене татса панӑ чухне «шурӑ курак» пек курӑнма пуҫларӑм пулас.

Халӑх ҫӳллӗшне унӑн поэт-писателӗ урлӑ виҫеҫҫӗ. Е йӑнӑшатӑп-ши...», — тесе вӗҫленӗ.

Марина Карягина чӗннӗ калаҫӑва хальлӗхе Арсений Тарасов драматург ҫеҫ хутшӑннӑччӗ. «Чапшӑн мар, чаплӑ япала ҫырасчӗ те сунасчӗ. Кулӑшла! Хам та ҫыракан ҫын пек шутланатап та — айккинчен пӑхсан ытла та айванла вӗт-ха. Хӑшӗ пирӗнтен Ҫеҫпӗл, Иванов, Хусанкай, Митта, Элкер, Мранькка, Турхан, Артемьев, Скворцов тата ытти хӑш-пӗр ҫыравҫӑ? Лӑпланӑр-ха! Халӑх умӗнче намӑс ан курар!», — тенӗ вӑл. Унтан вӑл ҫапла та хушса хунӑ: «Романӗ лайӑх пулсан, пӗлтерешлӗ пулсан ӑна памалла, ҫӗнӗлӗхӗ ҫук пулсан хулӑнӑшӗшӗн ҫеҫ памалла мар хисеплӗ ята. Литературӑра авторӗ мӗнле ҫын пулни ниме те пӗӗтермест. Пирен ахаль те пӗтӗмпех ҫынни мӗнлине кура тата хӑйне пиарласа тунӑ мифа шута хурса хак параҫҫӗ пек ҫынна, пултарулӑха чӑнласа хак хуни ҫук».

Чӑн та, калаҫмалӑх-шухӑшламалӑх пур кунта. Хӑюлӑх ҫитерсен паллах...

Редакцирен: Статьяна вырнаҫтарни редакци автор шухӑшӗпе килӗшнине пӗлтермест.

[Комментариле (3)]

Ҫавӑн пекех пӑхӑр

2024.10.23

Комментари:

Акулина // 1069.63.5393 2017.03.22 16:11
	Эпĕ ялти шкулта чăваш чĕлхипе литературине вĕрентетĕп, çавăнпа хама чăваш литературине пĕлетĕп теме пултаратăп. Чăваш çыравçисен пултарулăхне шкул программине кĕнĕ хайлавĕсем тăрăх çеç хакламастăп. Шкул ачисене малтанрах çыравçăсен чăваш халăх поэчĕ е писателĕ текен ятсем пурри çинчен вĕрентме тăрăшаттăмччĕ. Кабинетра стенд та пурччĕ. Анчах çак ятсене тăван литературăшăн нимех те тăвайманнисем те илме пуçласан çак ятсем хакран тухнине ăнлантăм та - халь аса та илтерместĕп. Çеçпĕлĕн те, Ивановăн та çак ятсем çук, анчах та вĕсем пирĕншĕн чи çутă çăлтăрсем. Марина Карягина поэта хисеплетĕп, унăн шухăшĕпе килĕшетĕп. Шкул библиотекинче хăш-пĕр çыравçăсен тем хулăнăш романĕсем тусанланса выртаççĕ - эпĕ вĕсене вуламастăп та, никама та сĕнместĕп. Анчах та авторĕсем - çав чаплă ята илнĕ, тен, туяннă...
Акулина // 8062.5.3941 2017.03.22 22:05
	Ытти халăх çыравçисен пур-ши çавăн пек ятсем? Народный поэт России тенине нихçан та илтмен эпĕ - вырăс çыравçисене мĕнле хисеплĕ ятсем параççĕ-ши? Ман шутпа, Чăвашра çак ятсене пама пăрахмалла. Халăх юратса вулать пулсан - унран хаклăрах хисеп пур-ши? Тата, вулаççĕ-ши сирĕн хайлавăрсене, хисеплĕ çыравçăсем? Библиотекăсем çулсерен чи нумайрах вуланакан кĕнекене е автора мĕнле суйланине те пĕлетĕп. Хăш-пĕрисене çÿлтен хушнипе мала кăлараççĕ. Паллах, Улькка Элмен евĕрлисене вĕсен шутне кĕртмелле мар. Светлана Асамат - маттур сăвăç ĕнтĕ. Анчах та Чăваш халăх поэчĕ ята илмелĕхех ÿссе çитеймен-ха. Давыдов-Анатри е Кипеч илнĕ пулсан (Теветкел вĕсенчен те лайăхрах, хăюллăрах çырать - мĕншĕн ăна сиктерсе хăварнă-ши?) - ыттисен кĕвĕçÿ туйăмĕ çуралма пултарать пуль çав...
Акулина // 8062.5.3941 2017.03.22 22:17
	Пӗри «Ман чухлӗ никам та халӑх умӗнче сӑвӑ вуласа ҫӳремест, мана халӑх пӗлет, халӑх ҫыравҫи тесе шутлать!» — тет, тепри: «Мӗншӗн халь те пӗр хӗрарӑма та халӑх ҫыравҫи ят паман — ку тӗрес мар!» тет, тата тепри: «Эпӗ хам укҫапа (!) 30 ытла (!) кӗнеке кӑлартӑм, ку ята эпӗ тахҫанах тивӗҫлӗ!» — тесе кӗмсӗртетет... Чăваш халăхĕ, ЮНЕСКО шучĕпе, Çĕр çинчен çухалма хатĕрленекен халăхсен йышĕнче. Çыравçăсем - халăх тĕкĕрĕ. Эсир пĕр-пĕринпе харкашса пурăнсан, тăван халăха упраса хăварассишĕн мар, хăвăр чапшăн çеç тăрăшсан тепĕр 50 çултан (кун пирки пĕр чăваш çырнăччĕ нумаях пулмасть), чăнах та, чăвашăн шăрши те юлмасть çĕр çинче.