Кӑҫал Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 71 ҫул хыҫа юлать. Уява яланхиллех ҫӳллӗ шайра йӗркелесшӗн. Кӑҫал кун валли хыснаран укҫа сахалрах уйӑраҫҫӗ пулин те уява ытти чухнехинчен кая мар ирттересшӗн.
Пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче ЧР Министрсен Кабинечӗн ҫырӑвне Иван Моторин алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Унта ҫапла ҫырнӑ: «2016 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Чӑваш Республикинче Аслӑ Ҫӗнтерӳ 71 ҫул тултарнине халалланӑ мероприятисем иртӗҫ. Уяв мероприятийӗсене хатӗрленес тата вӗсене ҫӳллӗ шайра ирттерес тӗллевпе Сирӗнтен оклад чухлӗ ыркӑмӑллӑх пулӑшӑвне кӳме сӗнетӗп».
Малалла...
Шел те, Чӑваш Енре вӑрӑ-хурахсен серепине ҫакланакан ҫынсен йышӗ пысӑклансах пырать. Ултава ытларах ватӑсем ӗненеҫҫӗ, ҫавӑнпа усал шухӑш тытнисем вӗсем патне ытларах ҫул тытаҫҫӗ.
Ватӑсен шанӑҫне кӗме ҫӑмӑл ҫав, вӗсен кӑмӑлне тупма ансат. Анчах ултавҫӑсене аллине ҫулланнӑ ҫынсемпе ҫамрӑксем те лекеҫҫӗ. Халӗ тӗнче тетелӗнче тӗрлӗ япала сутни пирки нумай пӗлтереҫҫӗ. Чылайӑшӗ унпа усӑ курать. Ака уйахӗн 14-мӗшӗнче Шупашкарта кун кунлакан 54-ри арҫын полицейскисенчен пулӑшу ыйтнӑ.
Шупашкарти пӗр чиркӳ килсӗр-ҫуртсӑр ҫынсене эрнере икӗ хутчен апатлантарассине йӑлана кӗртнӗччӗ. Халӗ пӗлмеcтӗп: ҫитереҫҫӗ-и вӗсене унта? Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, «Шупашкар» суту-илӳ комплексӗ хыҫне апат илсе килме пӑрахнӑ. Ку кризиспа ҫыхӑнман-ши?
Пурнӑҫра йывӑр лару-тӑрӑва лекнӗ ҫынсене пулӑшни — пархатарлӑ ӗҫ. Темен те пулать-ҫке пурӑнан пурнӑҫра. Пӗрисене ҫывӑх тӑванӗсем килтен кӑларса яраҫҫӗ. Теприсен ултава пула урамра ҫӗр каҫма тивет. Виҫҫӗмӗшӗсем вара кунашкал пурнӑҫа хӑйсем суйлаҫҫӗ.
Ҫӗршывра кризис хуҫаланать те пур ҫӗрте те «экономи» пырать. Мускава шапаша ҫӳрекенсенчен чылайӑшӗ каялла пушӑ кӗсьепе таврӑнма тытӑнчӗҫ. Бюджетниксен шалӑвне те «касни» пирки час-часах илтме тӳр килет.
Хайхи кризис ял ҫыннине те пырса тиврӗ. Тен, сӗт хакӗ йӳнелни те ҫакӑнпах ҫыхӑннӑ? Анчах сӑмахӑм кун пирки мар-ха. Пур ялта та тенӗ пекех юпасем ҫинче ҫутӑ пур. Пирӗн кӳршӗ ялах илер. Пысӑках мар, пӗр урам ҫеҫ. Анчах чылай юпа ҫинче ҫутӑ пур. 5-е те ҫитнӗ пуль. Ку пӗчӗк ялшӑн нумай.
Кӑҫалтан чылай ҫӗнӗ саккун вӑя кӗчӗ. Водительсене пырса тивекенни те пур. Вӑрттӑнлӑх мар ӗнтӗ: нумайӑшӗ ҫул-йӗр правилине пӑсать, куншӑн штраф тӳлеме тивет. Е халӗ пур ҫӗрте те тенӗ пекех камерӑсем лартнӑ. Асӑрхаса ӗлкӗрейместӗн-тӗк — штраф тӳле.
Чылайӑшӗ штрафа вӑхӑтра тӳлемест, ҫавна май самай пысӑк сумма пухӑнать. Ӗҫ-пуҫ приставсем таранах ҫитет. Халӗ кӑшт ҫӑмӑлрах. Штрафа 20 кунра тӳлесен унӑн виҫи 50 процент чакать. Ахӑртнех, ку лайӑх витӗм кӳрет, парӑма вӑхӑтра татакансем нумайланнӑ.
Ял халӑхне мӗн пӑшӑрхантарать? Сӗт хакӗ. Ара, тупӑш тумалли тӗп мелсенчен пӗри-ҫке вӑл. Ял ҫынни сӗт сутса та пулин газшӑн, ҫутӑшӑн тӳлемеллех укҫа тӑвать.
Анчах хак ял ҫыннине калаҫтарма пӑрахмасть. Лавккасенче сӗт хакӗ йӳнелни курӑнмасть. Пачах тепӗр май — ӳсет ҫеҫ. Сӗт туянакансен вара хакӗ йӳнелсех пырать. Чылайӑшӗ каланӑ тӑрӑх, хаксем пӗлтӗрхинчен пӗчӗкрех пулнӑ. Ун чухне 20 тенкӗрен иртнӗ, кӑҫал вара — пӗчӗкрех.
ЧР Ял хуҫалӑх министерствин сайтӗнче кӑтартнӑ тӑрӑх, пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗ тӗлне чылай районта сӗте 15–16 тенкӗпе пухнӑ.
Кӑҫалхи пек япӑх ҫулсем тахҫанах пулман. Ҫуркунне юр кайнӑ май асфальт та ирӗлме пуҫларӗ. Пур тӑрӑхра та тенӗ пекех ҫулсем шӑтӑк-путӑклӑ. Тем пысӑкӑшех вӗсем. Вӗсене пула аварисем те пулаҫҫӗ.
Халӗ республикӑра ҫулсене юсас ӗҫ хӗрсех пырать. Бригадӑсем шӑтӑксене саплаҫҫӗ. Чӑннипе, кашни ҫуркуннех шӑтӑк-ҫурӑксене хуплама тивет. Ку ӳкерчӗке кашни ҫулах куратпӑр-ҫке. Ҫӗнӗ ҫул хута яраҫҫӗ кӑна — тепӗр ҫул юсама тухаҫҫӗ. Мӗнпе ҫыхӑннӑ ку? Ҫулсен пахалӑхӗпе мар-и? «Раҫҫейре икӗ ҫивӗч ыйту: ухмахсем тата ҫулсем», — тени ахальтен мар пуль.
Ку кулӑшла та, анчах кун пек саккунсем пур. Вӗсене пӑхӑнманшӑн тӗрмене ларасси те инҫех мар.
♦ Францире сысна усракансене ӑна «Наполеон» ят хума чарнӑ.
♦ Италири саккунсемпе килӗшӳллӗн, Мария ятлӑ хӗр-хӗрарӑмӑн хӑйӗн ӳтне сутма юрамасть.
♦ Исландире Scottulaejir тесе ҫырнӑ ҫын медицина пулӑшӑвӗ пама пултарать. Вӑл сиплевҫӗ тенине пӗлтерет.
♦ Китайра путакан ҫынна ҫӑлма чараҫҫӗ, мӗншӗн тесен ку унӑн шӑпине сӑмса чикни пулать.
♦ Ҫурҫӗр Индире ӗнене вӗлерекен ҫынна ҫакса вӗлереҫҫӗ.
Етӗрне районӗнчи Урпаш ялӗнче ҫуралнӑ Ксюша Максимова комӑна кӗрсе ӳкни мана та ыттисем пекех пӑшӑрхантарать. Унӑн шӑпишӗн нумайӑшӗ кулянать. Ахӗртнех, чылайӑшӗн ыйту хыҫҫӑн ыйту ҫуралать. Чӑннипе, блогерсем Ксюша пульницӑра выртнине, вӑл комӑра пулнине тӗнче тетелӗнче хускатман-тӑк эпир, тен, ун пирки пӗлместӗмӗр те. Кунашкал миҫе тӗслӗх ҫине ҫӳлтисем куҫ хупса ирттереҫҫӗ? Пирӗн ҫапла, халӑх пӗлесрен, калаҫасран хӑраҫҫӗ.
Халӗ Ксюшӑна Канадӑри тухтӑрсем пулӑшма хатӗрринине пӗлсен, пытармастӑп, чунтан савӑнтӑм.
Халӗ Чӑваш Енре туризм пирки нумай калаҫма тытӑнчӗҫ. Уйрӑмах — юлашки вӑхӑтра. Ара, халӗ пули-пулми ют ҫӗршыва канма каяймӑн. Пӗлтӗрхи кӗркунне, самолет ӳкнӗ хыҫҫӑн, Египета ҫул хупӑнчӗ. Салонти мӗнпур пассажир вилнӗ унта. Каярахпа ку теракт пулнине каларӗҫ. Кайран Турци Сири чиккинче пирӗн самолета персе антарчӗ. Ун хыҫҫӑн Турцие канма ямаҫҫӗ. Ҫапла пӗр шухӑш патне ҫитрӗҫ — вырӑнти туризма аталантармалла.
Пӗр кунхине Раҫҫейри туризм пирки Пӗрремӗш каналпа «Ырӑ ир» кӑларӑмра та калаҫрӗҫ.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (18.05.2024 15:00) уяр ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 754 - 756 мм, 14 - 16 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 4-6 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа ҫурҫӗр енчен вӗрӗ.
Аслӑ Ҫӗнтерӗве «нимелле» уявласшӑн
+15.3 °C