Пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, шӑматкун, Наци вулавӑшӗнче Чӑваш таврапӗлӳҫисен XI отчетпа суйлав пухӑвӗ иртмелле. Ҫав кунах съезд хыҫҫӑн Чӑваш халӑх академийӗ таврапӗлӳҫӗсемпе пӗрле Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫулне халалласа конференци ирттерет. Унта шкул ачисенчен пуҫласа академиксем таранах кашни хӑйӗн тӗпчевӗпе хутшӑнма пултарать.

Черетлӗ XI пухӑвӑн тӗп ыйтӑвӗсем — халиччен тунӑ ӗҫсен отчечӗ, тӗпчев кӗнекисен хаклавӗ тата Чӑваш таврапӗлӳҫисен пӗрлӗхӗн ҫӗнӗ ертӳлӗхне суйласси. Тавралӑх тӗпчевҫисен хальхи пысӑк тӗллевӗ — тӑван вырӑнӗсем, паллӑ ҫыннисем ҫинчен кӗнекесемпе энциклопедисем кӑларасси. «Чӑваш Республикинче энциклопедисӗр темиҫе район кӑна юлчӗ. Хӑшпӗр район энциклопедийӗсем икшер томлӑ пулса тӑчӗҫ», — йыхрав хучӗнче ҫапалрах палӑртаҫҫӗ. Чӑваш халӑх академийӗпе Чӑваш таврапӗлӳҫисен пӗрлӗхӗ «Чӑваш наци энциклпедине» 50 томпа кӑларас шухӑшли пирки пӗлтереҫҫӗ. Черетлӗ пухура ун пирки сӑмах пуҫараҫҫех теме пулать.

Пухӑва йӗркелекенсем унта хамӑр республикӑран тата аякри вырӑнсенчен таврапӗлӳҫӗсем йышлӑн килессе кӗтеҫҫӗ.

Хаклӑ хӗрарӑмсем!

Сире Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ Мартӑн 8-мӗшӗ ячӗпе чун-чӗ­ререн са­ламлатӑп!

Пурнӑҫра мӗн ҫутти тата лайӑххи пур, ҫавӑ веҫех хӗрарӑм сӑна­рӗн­че палӑрать. Хӳхӗм хӗрупраҫ мӗн авалтанах сӑпайлӑ та тимлӗ, ӗҫчен те тӑрӑ­шуллӑ пул­­­­­нипе, ачашлӑхӗпе тата ырӑ кӑмӑлӗпе уйрӑлса тӑ­рать. Ҫак па­ха енсем хӗрарӑмсене кил-ҫурта хӑтлӑрах тума, ҫемье вучахӗн ӑш­­­ши­не сыхласа упрама, ачасене ӑс пар­­са ӳстерме, мӗнпур ӗҫрех ҫи­тӗнӳ тума пу­лӑшса пыраҫҫӗ.

Республика Правительстви ачалӑхпа амӑшлӑха пулӑшасси, ҫемье хак­лӑхӗсене ҫирӗплетесси ҫине уйрӑмах пысӑк тимлӗхпе пӑхать. Ҫам­рӑк ача амӑ­­шӗсем ҫурату сертификачӗ, пособисем тата амӑшӗн капи­талӗ евӗр паракан укҫа-тенкӗ пулӑшӑвне илеҫҫӗ, патшалӑх кӳрекен ытти пулӑ­шу тӗсӗпе усӑ кураҫҫӗ.

Ача амӑшӗпе ача сывлӑхне сыхлакан тытӑмра медицинӑн малта пы­ракан технологийӗсем хастарлӑн ӗҫе кӗреҫҫӗ. Ача сачӗсем тӑвасси кал-кал пур­нӑҫ­ланать, ҫакӑ ача амӑшӗсене де­к­рет отпускӗ хыҫҫӑн ӗҫе часрах тухма май парать.

Патшалӑх хӑйсемшӗн ҫавнашкал тӑрӑшни хӗрарӑмсене малашлӑх ҫине ырӑ шан­чӑкпа пӑхма хавхалантарать, республикӑра ача ҫуратасси тата нумай ачаллӑ ҫемьесен шу­чӗ ӳсет.

Малалла...

Наркотиксен саккунлӑ мар ҫаврӑнӑшӗпе кӗрешекенсем ҫак усала хирӗҫле реклама хатӗрлессипе конкурс ирттересси пирки пӗлтереҫҫӗ. Пӗтӗм Раҫҫейри тупӑшӑва уйрӑмшарӑн та, ушкӑнпа та хутшӑнма пулать. Конкурса профессионалсем тата ҫак енӗпе хӑйсене тӗрӗслесе пӑхас текенсен хушшинче уйрӑмшар хаклӗҫ. Номинацийӗсем тӗрлӗрен. Вӗсенчен пӗри, сӑмахран, тулаш социаллӑ рекламӑпа ҫыхӑннӑ. Теприне хутшӑнас тесен видеоролик хатӗрлеме тивет. Буклет, проспект, памятка хатӗрлекенсен те конкурсра хӑйсен пултарулӑхне тӗрӗслеме май пур.

Тӗплӗнрех пӗлес тесен Наркотӗрӗслевӗн республикӑри управленийӗн сайтне кӗрсе пӑхма пулать. Регионти тапхӑр ака уйӑхӗн 10-мӗшӗччен тӑсӑлать.

Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗсем: (8352) 23-01-42, 23-01-86.

Кӑҫал авӑн уйӑхӗнче пирӗн портала йӗркеленӗренпе 10 ҫул ҫитет. Ҫак 10 ҫул хушшинче чӑваш чӗлхи тӗнче тетелне кӑштах та пулин кӗчӗ теме пулать. Ҫавах та ҫителӗклех мар. Кӑна лайӑхлатас тӗллевпе тата Чӑваш халӑх сайтне йӗркеленӗренпе 10 ҫул ҫитнине халалласа эпир чӑвашла сайтсен конкурсне ирттерес терӗмӗр, ӑна «Шурӑ сӑнӑ» ят патӑмӑр.

«Шурӑ сӑнӑ» конкурса пурте хутшӑнма пултараҫҫӗ — харпӑр ҫынсем те, ушкӑнпа та. Сайтсен тематики тӗрлӗрен пулма пултарать — чи кирли вӑл чӑвашла пулни. Хутшӑнакан сайтсене эпир — хаклав комиссийӗ — темиҫе критерипе хаклӑпӑр. Тӗп шайра: актуаллӑх, илемлӗх, калӑплав. Ҫавӑн пекех орфографи йӑнӑшӗсене тишкерӗпӗр (уйрӑм е пӗрле ҫырассине шута хумасӑр!), сайтпа карас телефонӗпе меллӗ усӑ курма май пуррине, ятарлӑ домен пуррипе ҫуккине, сайт мӗн вӑхӑт хушши ӗҫленине. Конкурсӑн пӗтӗм уйрӑмлӑхӗсемпе тӗпрӗнрех унӑн положенийӗнче паллашма пулать.

Сайтсене ҫурлан 3-мӗшӗччен йышӑнатпӑр. Пӗтӗмлетӗве авӑнӑн 7-мӗшӗччен пӗлтеретпӗр. Чыслава хӑҫан ирттересси пирки каярах паллӑ пулӗ.

Пурӗ 3 вырӑн уйӑрма палӑртнӑ.

Малалла...

Вариантсенчен пӗри

2015 ҫул Константин Иванов ҫулталӑкӗ тесе йышӑннӑ. Ӑна палӑртса республикӑра мероприятисем те иртме пуҫларӗҫ ӗнтӗ. Культура министерстви вара ҫак ҫулталӑка халалласа хатӗрленӗ эмблемӑсен конкурсне йӗркелет. Вӑл иртнӗ ҫулхи равтавӑн 24-мӗшӗнче пуҫланнӑ, ҫитес тунтикун, кӑрлачӑн 19-мӗшӗнче заявкӑсене йышӑнса пӗтересшӗн.

Конкурсӑн йӗрки-шывӗ (положенийӗ) тӑрӑх хутшӑнакансен хӑйсен ӗҫне А4 форматран пӗчӗкрех мар тӗрлӗ тӗслӗ пичетлесе ярса памалла, тата электронлӑ варианчӗпе тивӗҫтермелле. Конкурсӑн комиссине 9 ҫын кӗрет — вӗсен шутӗнче Сергей Павлов, Валерий Комиссаров, Алексей Трофимов та пур. Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх хальлӗхе 2-3 эскиз кӑна ҫитнӗ, конкурс вӗҫленнӗ тӗле вӗсен йышӗ пысӑкланасса шанаҫҫӗ (чылайӑшӗ хӑйсен ӗҫне халь тӳрлетет иккен). Камӑн вариантне суйласа илнине министерство сайтӗнче пӗтӗмлетӳ тунӑ хыҫҫӑн 5 кунран пӗлтерӗҫ.

Аса илтеретпӗр, пӗлтӗрхи конкурсра Красноармейскинчи тӑрӑхсен пӗрлехи информаципе культура центрӗнче тӑрӑшакан Александр Анатольевич Казаков эрешлевҫӗ-художник ӗҫне суйланӑччӗ.

Ҫитес шӑматкун, кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче Чӑваш халӑх сайчӗ хатӗрлесе кӑларнӑ Чӑваш Енӗн чӑвашла схемине хӑтлӑпӑр — презентаци ирттерӗпӗр. Пуҫламӑшӗ 11 сехетре.

Хӑтлава эпир чӑвашлӑхшӑн тӑрӑшакан кашни чӑваша йыхравлатпӑр.

Ҫавӑн пекех хӑтлав хыҫҫӑн Сергей Щербаков историк пухӑннисем умӗнче 1918 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче иртнӗ чӑваш ҫарӗн пӗрремӗш пухӑвӗ ҫинчен каласа парӗ. Каласа хӑварас пулать, иртнӗ ӗмӗрти ҫак пулӑм самай пысӑк йӗр хӑварнӑ, унта тунӑ йышӑнусемпе кайран автономи йӗркеленӗ чухне те усӑ курнӑ.

Аса илтеретпӗр, Чӑваш Енӗн чӑвашла схеми иртнӗ ҫулталӑкӑн раштав уйӑхӗ пуҫламӑшӗнче А1 форматпа пичетленсе тухрӗ. Тиражӗ — 300 экземпляр. Енчен те хальччен ӑна туянайман пулсан — хӑйтав умӗн Чӑваш Енӗн схеми сутӑнӗ. Хӑтлав вӑхӑтӗнчи хак — 200 тенкӗ.

Чӑваш халӑх сайчӗ ятарлӑ ыйтӑм пуҫлать: 2014 ҫулта Чӑваш Енри, чӑвашсемпе ҫыхӑннӑ хӑш мероприяти, хӑш пулӑм сирӗн асра юлчӗ?

Ҫак пулӑмсем хушшинче суйлама ыйтатпӑр:

- 2014–15 вӗренӳ ҫулӗнче хӑш-пӗр шкулсенче чӑваш чӗлхи урокӗсене чакарни (авӑн–юпа уйӑхӗсем);

- «Ирӗклӗх» чӑвашла стикерсем ҫыпӑҫтарма пуҫлани (ҫулталӑкӗпех);

- Кинофестиваль иртни (ҫу, 19);

- Наци телерадиокуравне Александр Магарин ертсе пыма пуҫлани (кӑрлач, 16);

- Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ (пуш–ака уйӑхӗ);

- Правительство ҫуртӗнче сауна тупни (авӑн, 2);

- «Раҫҫей — спорт ҫӗршывӗ» канашлу иртни (юпа, 9);

- «Салам» хаҫат тухма пуҫлани (утӑ, 4);

- Сӑмахсарсен сайтне смартфонсемпе усӑ курма меллӗ туни (пуш, 25);

- Ҫӗрпӳри этнокультура паркӗнчи юпана кӑларса пуҫтарса хуни (кӑрлач, 6-16);

- «Хыпар» ИҪ тӗп директорне Валери Туркая лартни (юпа, 23);

- Чӑваш Енӗн чӑвашла схеми тухни (чӳк, 11);

- Чӑваш пики конкурсӗсем (ҫулталӑкӗпех);

- Чӑваш чӗлхин ӑнлантаруллӑ сӑмах кӗнекин иккӗмӗш томӗ тухни (пуш, 3);

- ЧНК ҫумӗнчи Ваттисен канашӗ тепӗр хут орфографи ыйтӑвне ҫӗклени (нарӑс, 4);

- Чунҫӳрев-2014 Тобольска ҫитсе юпа лартни (утӑ, 10);

- Электронлӑ вулавӑшри хайлавсене epub форматпа уҫласа илме май туса пани (нарӑс, 7).

Малалла...

Хисеплӗрен те хисеплӗ юлташсем, сайт хӑнисем!

Сире пурне те ҫитсе пыракан 2015-мӗш Ҫӗнӗ Ҫул ячӗпе саламлатпӑр!

Иртсе каякан ҫулти пур тӗрӗсмарлӑх та, чӑваша ура хуракан кашни пулӑм та унтах, кивӗ ҫултах, юлччӑр, ҫитес ҫулта вӗсем пирӗн халӑха ан пырса ҫыпӑҫтӑрччӗ. Константин Иванов ҫулталӑкӗнче кашни шайри тӳре-шара чӑваш халӑхӗ пирки, унӑн тӑван чӗлхи пысӑк хӑрушлӑха кӗрсе ӳкнине ӑнкарса илессе шанатпӑр, хӑйсен ӗҫне тӑван халӑх еннелле ҫавӑрасса кӗтетпӗр! Тӗнчере ҫитмӗл ҫичӗ тинӗс, вӗсенче ҫитмӗл те ҫичӗ тӗрлӗ пулӑ пур. Пирӗн тӑван халӑх та ҫитмӗл те ҫичӗ халӑх хушшинче хӑй вырӑнне тупмалла пултӑр. Ытти халӑхсем ҫитес ҫулта ӑна хисеплеме, ҫак ҫутӑ тӗнчере ун валли те вырӑн пурри пирки шута илессе шанса Ҫӗнӗ ҫула кӗтсе илетпӗр.

Килес ҫул пирӗн портала пуҫарса янӑранпа 10 ҫул ҫитӗ. Ҫак куна эпир вӑй ҫитнӗ таран тивӗҫлӗн палӑрма, тӗрлӗ конкурссемпе мероприятисем ирттерме сӑмах паратпӑр. Ҫитес ҫул эпир планланисенчен ҫаксене асӑнма пулать: «Шан мана, тӗнче!» литература конкурсӗ; чӑвашла сайтсен конкурсӗ (кӑрлач уйӑхӗнче пӗлтерӗпӗр); компьютерпа чӑваш чӗлхи хушшинчи ҫыхӑнӑва сӳтсе явмалли ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ.

Малалла...

Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ, Чӑваш Республикин халӑх художникӗ Праски Витти вӗреннӗ шкул 125 ҫул тултарать. Вӑл Вӑрнар районӗнчи Малти Ишек ялӗнче вырнаҫнӑ. Уяв раштавӑн 20-мӗшӗнче иртмелле. Савӑнӑҫлӑ мероприяти 10 сехетре пуҫланмалла.

Уяв йӗркелӳҫисемпе хастарӗсем шкулта тӗрлӗ ҫулта ӑс пухнисемпе хӑнасем валли пуян программа хатӗрлессине ӗнентереҫҫӗ. Ҫав шутра спорт ӑмӑртӑвӗсем те иртӗҫ, концерт та пулӗ. Пӗрисем спорт залӗнче тупӑшнӑ вӑхӑтра акт залӗнче савӑнӑҫлӑ пай иртмелле. Юрри-ташшине те унтах кӑтартмалла.

Уява хисеплӗ ҫынсем, пысӑк хӑнасем, шкулта тӗрлӗ ҫулта вӗреннисем ҫитессе кӗтеҫҫӗ.

Ҫитес ҫул Раҫҫей Федерацийӗнче Литература ҫулталӑкӗ, Чӑваш Республикинче Константин Иванов ҫулталӑкӗ пулӗ. Ҫавна май эпир Чӑваш халӑх сайчӗ, Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ тата Чӑваш патшалӑх гуманитари институчӗн филологи тӗпчевҫисен пӗрлӗхӗ ҫӗнӗ литература ӑмӑртӑвне пуҫарать. Ӑна эпир «Шан мана, тӗнче!» ят патӑмӑр, «Нарспи» поэмӑн пӗрремӗш куҫаруҫине, Тӑван ҫӗршывшӑн пуҫне хунӑ паллӑ поэта Андрей Петтокие (1905–1942) халалларӑмӑр.

Ку литература ӑмӑртӑвӗ малтанхисенчен кӑшт уйрӑлса тӑрать. Енчен те унчченхисене эпир фантастикӑпа фэнтези стилӗпе ҫыртараттӑмӑр пулсан ку хутӗнче конкурс теми ҫапла: хайлаври харкамҫӑн (геройӑн) кӑткӑс лару-тӑруран ӑнӑҫлӑ тухма, ыр ӗҫпе палӑрма, пултарулӑхпа паттӑрлӑх кӑтартма мехел ҫитермелле. Е, кӗскен каласан, хӑйне тивӗҫлӗ кӑтартма пултармалла. Малтанхи пекех жанрсем ирӗклӗ — сӑвӑ та, калав та, сценка-пьеса та йышӑнатпӑр. Литӑмӑртӑвӑн положенийӗпе тӗплӗн кунта паллашма пулать.

Ӗҫсене 2015 ҫулхи ака уйӑхӗн 27-мӗшӗччен йышӑнатпӑр (ҫителӗклӗ ярса памасан ку тапхӑра ҫу уйӑхӗн 11-мӗшӗччен тӑсма ирӗк пур).

Малалла...