Питӗрте унти чӑвашсен автономине чи лайӑх ӗҫлекен общество организацийӗсенчен пӗри тесе палӑртса хӑварнӑ.
Питӗрти чӑвашсен наципе культура автономийӗн председателӗ Валериан Гаврилов тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, Питӗрти Национальноҫсен ҫурчӗ Раҫҫейри халӑхсен культура эткерлӗхӗн ҫулталӑкне епле ирттернине пӗтӗмлетме пухӑннӑ.
Ҫавӑнта чӑвашсен автономийӗн ӗҫне пысӑка хурса хакланӑ май уйрӑм чӑваш хастарӗсене тав туса тӗрлӗ шайри Хисеп хучӗсемпе тата Тав хучӗсемпе хавхалантарнӑ.
Чӑваш Республикин Вӗрентӳ институчӗ «Юмах патӗнче хӑнара» видеороликсен республикӑри конкурсне ирттерет.
Ӑна «Тӑван чӗлхе — анне чӗлхи» проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май йӗркеленӗ.
Конкурс раштав уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пуҫланнӑ, ҫак уйӑхӑн 27-мӗшӗнче вӗҫленӗ. Унта шкул ҫулне ҫитменнисен учрежденийӗсене ҫӳрекенсем хутшӑнӗҫ.
Пултарулӑх ӑмӑртӑвне хутшӑнакансен е чӑваш халӑх юмахне е чӑвашла ҫырнӑ литература юмахне лартса панӑ видеоролик хатӑрлемелле.
Ҫак кунсенче «Авалхи чӑваш ӗнем» ушкӑн валли кунталӑк, пурне те ӑнланмалла каласан — календарь, хатӗрлеме тиврӗ. Ҫак ӗҫпе аппаланнӑ хыҫҫӑн, тата чӑвашӑн пурнӑҫне сӑнанӑ хыҫҫӑн, пуҫра тӗвӗленнӗ шухӑшсене пӗлтерес килет.
Чӑвашӑн вӑл ҫук, ку ҫук, тенине эпӗ те, эсир те сахал мар илтнӗ пуль. Пире паянхи саманапа тан аталанса пыма чӑрмантаракан япаласенчен пӗри вӑл, ман шутпа — хамӑра ытла та ӗлӗкхипе тата авалхи япалапа ҫыхӑнтарма тӑрӑшни. Ҫавна пулах, ман шутпа, пирӗн чӑвашӑн чылай япала ҫук та. Ура хуракан япаласем тата та пур-ха вӗсем, анчах кунта ҫак япала пирки сӑмахласа илесшӗн.
Чӑвашлӑхшӑн тӑрӑшакансен чи юратнӑ сӑмахӗсенчен пӗри вӑл: «ҫӗнӗ йӑла шутласа кӑлармастпӑр, киввине манмастпӑр» текенни. Ваттисен сӑмахӗ те пур: «Авалхи йӑлана ан пӑрахӑр, ҫӗнӗрен йӑла ан кӑларӑр». Ҫакӑ вара, ман шутпа, чӑваша паянхи саманапа тан пыма ытла та чарса пырать. Машинӑри тормоз пекех. Ытла та ӗлӗкхипе пурӑнасшӑн.
Ку пурнӑҫӑн кашни кӗтесӗнче тӗл пулать тесен те йӑнӑш мар пуль. Цифрӑсене пирӗн темшӗн ӗлӗкхилле, карт ҫырӑвӗ пек ҫырас килет, миҫе ӗмӗр унтанпа иртмен пулин те халӗ те Атӑлҫи Пӑлхар вӑхӑчӗпе йӑпанса пурӑнатпӑр.
Ҫак канмалли кунсенче Ижевскра хальхи вӑхӑтри этнокультурӑн «Тангыра» фестивалӗ иртнӗ. Ӑна мода кӑтартнипе уҫнӑ.
«Нарспи» трекпа чӑваш платйисене кӑтартнӑ. Тумсене Удмурт Республикинчи Дарали Лели дизайнер пухса пынӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, чӑвашсен 4 тумне комисси лавккинче туяннӑ, ыттисене ӑста хӑй хатӗрленӗ.
Татӑк-кӗсӗкрен ӑсталанӑ тумтир те куракансене килӗшнӗ. Ӑна 20-мӗш ӗмӗр ҫурричченхи тӗрӗсемпе тата эрешсемпе усӑ курса ӑсталанӑ.
Пушкӑртстанра Чӑваш тӗррин республика шайӗнчи пӗрремӗш уявӗ иртнӗ. Ӑна вырӑнти чӑваш хастарӗсен «Канаш» пӗрлешӗвӗ пуҫарнӑ.
Мила Мурманская тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, уява вырӑнтисем ырласа йышӑннӑ, унта хутшӑнас кӑмӑллисем самай ҫын пулнӑ.
Чӑваш тӗррин уявне пухӑннисем валли ӑсталӑх лаҫҫисем ӗҫленӗ, куравсем йӗркеленӗ. Тата, паллах, юрӑ-ташӑ ӑстисен пултарулӑхне курса киленме май килнӗ. Уява пухӑннӑ йӑхташӑмӑрсем килӗсене хавас кӑмӑлпа саланнӑ.
Чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчиСӑкӑтри культура ҫуртӗнче «Чӳклеме» — тыр-пул уявӗ» иртнӗ.
Чӑваш Республикин культура тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Юлия Мареева «Контактра» пӗтернӗ тӑрӑх, ҫакӑн пек уявсем чӑваш халӑх вӗрентӗвӗн иксӗлми пуянлӑхне упраса, чӑвашсен авалхи чапне ҫӗнетсе ҫирӗплетме май параҫҫӗ.
«Мӑн асатте-асаннесем ҫутҫанталӑкпа килӗшӳре пурӑнни, вӗсем пурнӑҫри кашни пулӑмах ҫӳлти хӑватсем йӗркелесе пынине ӗненни тата йывӑр ӗҫпе пиҫӗхсе ывӑннине те ял-йышпа пуҫтарӑнса уявсенче кӑмӑл туличчен ташласа, юрласа, вӑйӑсенче савӑнса ирттернӗ, ырӑ та тулӑх пурнӑҫа шаннӑ», — палӑртса хӑварнӑ журналист.
Раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче 13 сехетре Чӑваш Республикин ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗнчи «Пӗлетпӗр, мӑнаҫланатпӑр» краеведени тӗпелӗнче Праски Виттипе тӗл пулу иртӗ. Вӑл — Раҫҫейре ҫеҫ мар, чикӗ леш енче те паллӑ ӑста, РСФСР тава тивӗҫлӗ художникӗ, чӑваш халӑх художникӗ, Раҫҫей Президенчӗн литературӑпа ӳнер премийӗн лауреачӗ, П. Егоров ячӗллӗ Чӑваш Республикин патшалӑх премийӗн лауреачӗ.
Виталий Петрович пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ, тӗнче шайӗнче ят-сум ҫӗнсе илме пултарни ҫинчен каласа кӑтартӗ, пухӑннисен ыйтӑвӗсене хуравлӗ.
Юлашки вӑхӑтра пирӗн ҫыравҫӑсем хайлакан произведенисенче ытларах енӗпе малашлӑх курӑнманни вӑйлӑ сисӗнни пирки эп кӑна мар, ыттисем те асӑрханӑ. Пӗрине пӑхатӑн, теприне — таҫта та нушапа терт, пуласлӑхра ним ыррине те курманни. Геннадий Дегтярёв пӗррехинче Борис Чиндыковӑн хайлавне хакланӑ чухне ҫапла сӑмах каланӑччӗ: «йытти те пулин ҫакӑнса вилет». Тӗрӗссипе калас пулсан, хам эп вӑл хайлава вуламан, паллашман, ҫавӑнпа та ҫын сӑмаххи ҫине таянса калама кӑна пултаратӑп.
Хам та, пушӑ вӑхӑт тупӑнкаласан, калавсем ҫыркалатӑп. Нумаях мар ман вӗсем, ҫавах пур. Апла-и, капла-и, хамра та ҫав туртӑмах асӑрхатӑп: хамӑн хайлаври сӑнарсене яланах нушапа терт урлӑ кӑларас килет. Те ҫапла туни кӑна ман шухӑшпа калаври сӑнара мӗне те пулин вӗрентӗ тесе шутлатӑп, те ку вӑл — чӑвашӑн менталитечӗ. Пурте ҫапла май калӑплаҫҫӗ пулсан — тен, вӑл чӑн та, мана кӑна пырса тивмест, мӗнпур чӑвашӑн вӑл ҫапла?
Чӑвашӑн ӗлӗкхи пурнӑҫне сӑнарлакан хайлавсене шута илмелле мар пуль. Вӗсенче кашнинче чӑваш нушапа терт хушшинче ҫӳрет. Илпек Микулайӑн «Хура ҫӑкӑрӗнче» те, Хӗветӗр Уярӑн «Танатипе» «Таркӑнӗнче» те, Куҫма Турханӑн «Сӗве Атӑла юхса кӗрет» романӗнче те.
Раштав уйӑхӗн 11-мӗшӗнче «Раҫҫей чӑваш пики» конкурс-фестиваль иртӗ. Вӑл 11 сехетре пуҫланӗ. Хирте те пултаруллӑ хӗрсен ӑмӑртӑвне Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче пуҫтарӑнӗҫ. Конкурса чӑвашла калаҫакан 16-24 ҫулсенчи хӗрсем хутшӑнӗҫ.
Сӑмах май каласан, ун пек конкурссем халӗ районсенче иртеҫҫӗ. Чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, авӑ, Сӗнтӗрвӑрринче ӑмӑртнӑ. Унта Шуршӑл тӑрӑхӗнчи Татьяна Волкова ҫӗнтернӗ.
Сӗнтӗрвӑррисен конкурсӗнче ӳкерсе илнӗ сӑнӳкерчӗк айне Надежда Иванова ҫапла ҫырса хунӑ: «Чӑваш пики конкурса йӗркелесе тӑракансене!!! Хӗрсем нихӑҫан та пуҫа масмак сырман. Масмак вӑл — сурпанпа пӗрле сырмалла капӑрлӑх! Чӑваш пики нихӑҫан та ҫӳҫ-пуҫа сапаласа ҫӳремен! Тархасшӑн тирпейлӗрех йӗркелӗр-ха??? Пӗтӗм тӗнче куракан сӑнӳкерчӗк — ҫакӑн пек тӑхӑнма юрать тесе шухӑшлать!!!!!» «Питӗ тӗрӗс сӑмахсем!» — килӗшнӗ унпа Лидия Никифорова та.
Масмаклӑ хӗрсене Константин Малышев хӳтӗлеме пӑхнӑ-ха. Вӑл ун пирки «чи пӗчӗк ҫылӑх» тесе каланӑ. Анчах Малышевпа килӗшекен тупӑнман. Антонина Андреева та: «Масмак ҫыхсан хӗрсен конкурсне мар, хӗрарӑмсен конкурсне каймалла, ҫавна пӗлтерекен япала вӑл масмак», — тесе хуравланӑ.
Вӑрмар районӗнчи Шӑхаль ялӗнче пурӑнакансем салтака чӑваш йӑли-йӗркине пӑхӑнса ӑсатнӑ.
Каччӑсен ушкӑнӗ ӗлӗкхи пек салтак юрри юрласа ял тӑрӑх ҫӳренӗ, тӑванӗ-пӗтенӗ патне кӗрсе тухнӑ. Ирхине вара пурте пӗрле пӑшӑл пӑтти ҫинӗ те чарӑну патне утнӑ. Унта ҫамрӑксем эрех кӗленчипе чӗрккине юпа ҫине персе ҫӗмӗрнӗ. Кун хыҫҫӑн пулас салтака сбор пунктне ӑсатнӑ.
+14.3 °C