Питӗрте Раҫҫей ҫарпа тинӗс флочӗн пӗрремӗш пысӑк карапне халалласа палӑк лартнӑ. «Полтава» палӑка Шупашкарти савутра хатӗрленӗ-мӗн.
Ӑна Питӗрти «Воскресени ҫыранӗ» ятлӑ вырӑнта вырнаҫтарнӑ. Палӑка Шупашкарти «Электросила» савутра хатӗрленӗ, ҫак ӗҫе предприятири 200 яхӑн ҫын хутшӑннӑ. Вӗсенчен пӗри — Александр Козвонин.
Александр Козвонин каланӑ тӑрӑх, палӑка ҫичӗ уйӑх хатӗрленӗ, мӗншӗн тесен пӗчӗк пайсене нумай тумалла пулнӑ. Тупӑна хатӗрлемешкӗн кӑна пӗр эрнене яхӑн кирлӗ пулнӑ.
Палӑк 8 метр ҫӳллӗш, 2 метр сарлакӑш пулнӑ. «Полтава» 1964 килограмм таять. Карапа мӗншӗн шӑпах Шупашкарта хатӗрленӗ-ха? Палӑк скульпторӗсенчен пӗри, Олег Ксенофонтов, пирӗн ентеш-мӗн.
Предприяти ӗҫченӗсемшӗн палӑка хатӗрлемешкӗн кӑсӑклӑ пулнӑ. Предприяти, тепӗр тесен, ку профильпе ӗҫлемест.
Палӑка Питӗре фурӑпа илсе кайнӑ. Ӑна унта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура вырнаҫтарнӑ. Карапа вырӑс ҫарӗсем Полтава ҫапӑҫӑвӗнче ҫӗнтернӗрен ҫапла ят панӑ.
Ҫынсем культура палӑкӗсене сыхлама, хаклама пӗлменни нумайӑшне тарӑхтарать. Мӗн ҫӗнни, лайаххи пур — аркатмалла, ҫӗмӗрмелле, сӑнсӑрлатмалла. Нумай пулмасть Иван Яковлев проспектӗнчи ҫӗр айӗн каҫмали вырӑна та такамсем ӳкерсе пӗтерни пирки хыпраланӑччӗ.
Ҫак кунсенче Шупашкарта каллех вандалсен ӗҫӗ ҫынсен кӑмӑлне пусарнӑ. Хальхинче вӗсем Ефремов купса бульварӗнче алхаснӑ. Ку пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче пулнӑ.
Ҫав кун ирхине «Ирӗклӗ сӑмах» вулаканӗ Ефремов купса бульварӗнчи чула такамсем сӑрӑпа илемсӗрлетнине курнӑ.
Ӑна туристсем питӗ юратаҫҫӗ, унта сӑн та ӳкерӗнеҫҫӗ. «Хӗвел, Юрату, Ырӑлӑх тата Телей чулӗ — Таганаит» ятлӑ ҫав чул. Шупашкара ӑна Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президенчӗ Николай Федоров парнеленӗ.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗче, Ҫӗрпӳ хулинче Раҫҫейри Литература ҫулталӑкне тата Чӑваш Енри Константин Иванов ҫулталӑкне халалласа палӑк уҫнӑ. Унта Печкин почтальона сӑнарланӑ.
Вӑл велосипедпа, аллинче — сӑнчӑртан ҫакса янӑ Константин Васильевич Ивановӑн «Нарспи» поэми, тата 2015 ҫул тесе ҫырни те пур. Автор ҫакӑн пек сӑнарпа мӗн каласшӑн пулнине калама хӗн, анчах та халӑх ҫӗн палӑка хавассӑн кӗтсе илчӗ.
Ҫӗршывӑн тӗп хулинче, Национальноҫсен ҫуртӗнче, иртнӗ шӑматкун Константин Ивановӑн юбилейне халалласа уяв йӗркеленӗ. Ӑна Чӑваш Республикин Раҫҫей Президенчӗ ҫумӗнчи полномочиллӗ элчи Л.В.Волков йыхравланипе унта Шупашкартан виҫҫӗн кайнӑ: РФ тава тивӗҫлӗ художникӗ, ЧР халӑх художникӗ Праски Витти, «Сӑвар» фонд хастарӗ Тимӗр Тяпкин тата «Хыпар» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Валери Туркай.
Асӑну каҫне Мускаври Национальноҫсен ҫурчӗн пуҫлӑхӗ Николай Комаров уҫнӑ май чӑваш халӑхӗпе чӑваш культури, Константин Ивановпа «Нарспи» поэма пирки вӑл чунтан юратса каланӑ-мӗн. Унтан сӑмах илнӗ Леонид Волков ун патне нумай ҫын К.В. Иванова асӑнса Мускавра палӑк лартма тӗп хуламӑрӑн ертӳҫисен умӗнче хускатма ыйтса ҫыру ҫырни, шӑнкӑравлани пирки асӑнса хӑварнӑ. Ҫакна илтсен залра ларакансем «Нарспи» авторне асӑнса Мускавра палӑк лартма палӑртнине чунтан ырланине пӗлтерсе тӑвӑллӑн алӑ ҫупнӑ.
Леонид Валерьевич хӑйӗн сӑмахӗнче ун патне юлашки вӑхӑтра питӗ нумай ҫын К.В. Иванова асӑнса Мускавра палӑк лартассипе ҫыхӑннӑ ыйтӑва тӗп хуламӑрӑн ертӳҫисен умӗнче хускатма ыйтса ҫыру ҫырни, шӑнкӑравлани пирки асӑнса хӑварнӑ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтеренпе 70 ҫул ҫитнӗ май палӑксемпе обелисксене тӗрӗслесе тӑрас ыйтӑва Культура министерстви хӑй ҫине илни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Асӑннӑ ведомство ӗҫченӗсем районсене тухсах тӗрӗслеме тытӑннӑччӗ. Йӗркене кӗртме волонтерсене явӑҫтарасси пирки те сӗнекенсем пулнӑччӗ.
Тӑвай районӗнчи Турикас Тушкилти вӑтам шкулта ун пек отряда йӗркеленӗ те. Йыша шкул ачисем кӗнӗ. Волонтерсем ял тӑрӑхӗнчи палӑксемпе обелисксене йӗркене кӗртессипе ҫине тӑраҫҫӗ. Ачасене шаннӑ ӗҫ кӑткӑсах мар. Эрнере пӗрре вӗсен палӑк тавралли юра тасатмалла.
Нумаях пулмасть ку ӗҫе ҫиччӗмӗш класра вӗренекен Саша Андреев, Мария Камасева, Сергей Серафимов, Ксения Иванова тухнӑ. Вӗсем Турикас Тушкилти палӑк таври тултарса лартнӑ юра тасатнӑ.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче паян Чӑваш наци конгресӗн Мӑн Канаш ларӑвӗ иртрӗ. Унта пӗлтӗрхи ӗҫсене пӗтӗмлетрӗҫ, кӑҫалхи ҫулталӑкра мӗн тумаллине палӑртрӗҫ. Тухса калаҫакансем чылай пулчӗҫ, плана кӗртмелли сӗнӳсене сахал мар пачӗҫ. Документпа каярах, тен, ЧНК сайтӗнче паллашма май пулӗ.
Сӑмах калакансен йышӗнче «Хыпар» издательство ҫурчӗн тӗп директорӗ Валери Туркай та пулчӗ. Хӑйӗн сӑмахӗнче вӑл Константин Ивановӑн палӑкӗ вырӑнта мар тӑнине палӑртрӗ — питӗ мелсӗр вырнаҫтарнӑ имӗш. Тӗслӗхрен, ун умӗнче ӳкерӗнме те кансӗр — хыҫра ҫурт курӑнать. Валери Туркай палӑка театр умне куҫарма сӗнчӗ, ку ӗҫре ЧНК пулӑшасса шанчӗ. Унсӑр пуҫне Шупашкарти тепӗр палӑк та хӑй вырӑнӗнче мар иккен. Сӑмах Петӗр Хусанкайӑнни пирки пырать. Унӑн палӑкӗ хальхи вӑхӑтра Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер инситучӗ патӗнче вырӑн тупнӑ. Валерий Туркай шухӑшӗпе Петӗр Хусанкайӑн палӑкӗ тем тесен те хула варринче пӗр-пӗр чаплӑ лаптӑкра пулмалла.
Пуху вӗҫӗнче ЧНК йышӗнчен хӑш-пӗр ҫынсене кӑларчӗҫ — лешӗсем заявлени ҫырнине пула.
Республикӑра ҫӗнӗ ФАПсем хута ярас ӗҫ малалла пырать. Ял ҫыннисем куншӑн савӑнса пӗтереймеҫҫӗ. Ара, кивӗ ҫуртпа ҫӗннине ниепле те танлаштараймӑн-ҫке-ха.
Вӑрнар районӗнчиУпнер ялӗнче фельдшерпа акушер пунктне пӗлтӗр кӗркунне тума пуҫланӑ. Шалти ӗҫсене тӑвассине вара ҫуркуннене хӑварнӑ.
Ҫак кунсенче унта Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев тата районти тӗп пульницӑн тӗп тухтӑрӗ Николай Тинюков пулса курнӑ. Вӗсем хӑйсен ҫивӗч куҫӗсемпе ФАПа тӗрӗсленӗ, асӑрхаттарусем тунӑ.
Светлана Сафронова фельдшер та асӑрхаттарусемпе паллаштарнӑ. Строительсем ҫитменлӗхсене пӗтерме шантарнӑ.
ФАПпа ҫумӑнах — Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене халалланӑ палӑк. Леонид Николаев Ҫӗнтерӳ кунӗ тӗлне унта тирпейлӗх пулмаллине асӑрхаттарнӑ.
Раҫҫей вулавӑш ассоциацийӗн вулав секцийӗ Раҫҫейри Литература ҫулталӑкне халалласа тӗнче тетелӗнче «Литература сӑнарне — палӑк» акци ирттерет.
Тӗнче тетелӗнчи сасӑлав кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен пуҫласа пушӑн 31-мӗшӗччен иртӗ. Литературӑри йӑла-йӗрке пирки, хӑш хайлава килӗштерни ҫинчен ҫак сайтра сӳтсе явма пулать: www.rba.ru/content/news/vid_news_str.php?id=4048.
Республикӑра хӑш сӑнара палӑк лартма сӗнетӗр — пӗлтерӗр. Пӗтӗмлетӗве секци ларӑвӗнче Самар хулинче 2015 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 17–22-мӗшӗсенче тӑвӗҫ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине кӗтсе илме хатӗрленесси ҫӗршывра кӑна мар, район-хулара та пуҫланнӑ ӗнтӗ. Чӑваш Енӗн Культура министерстви вӑрҫӑра пуҫ хунисене асӑнса лартнӑ палӑксене тӗрӗслет. Иртнӗ эрне вӗҫӗнче министерство ӗҫченӗсем, сӑмахран, Элӗк районӗнче пулнӑ.
Элӗк районӗнче пурӗ 36 палӑк. Япӑхнӑ палӑксене тата вӗсен тавралли теорриторие специалистсем акан 15-мӗшӗ тӗлне юсаса, йӗркене кӗртсе пӗтерме хушаҫҫӗ. Ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсен вӗсене (палӑксене) халех хакламалла, тивӗҫлӗ ӗҫе пурнӑҫламалла. Кашни палӑкпа яваплӑ шкулсене палӑртма пулать. Вӑрҫӑра пуҫ хунисен тӑванӗсем, ял-йыш хастар хутшӑнасса шанаҫҫӗ.
Культура министерстви ытти района та ҫитсе килме палӑртать.
Сӑнсем (6)
Раштавӑн 7-мӗшӗнче Шупашкарти Текстильщиксен урамӗнчи Ленин палӑкӗн постаменчӗ ҫине Украина ялавне ӳкерсе хунӑ. Ӑна кам туни паллӑ мар.
Халӑха ку ӗҫ тӗлӗнтернӗ те, пӑшӑрхантарнӑ та. ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ку ӗҫ тӗлӗшпе тӗрӗслев пырать.
Раҫҫей коммунисчӗсен партийӗн республикӑри уйрӑмӗ тӗрӗслеве хӑйсем сӑнаса тӑрӗҫ. Дмитрий Евсеев пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл ку ӗҫ тӗлӗшпе ЧР ШӖМӗн ертӳлӗхӗпе калаҫса вандалсене явап тыттарма ыйтнӑ. Депутат палӑртнӑ тӑрӑх, кунашкалли пӗрре кӑна пулман. Палӑксене тӗрлӗрен илемсӗрлетеҫҫӗ, анчах полицейскисем айӑплисене тупса палӑртаймаҫҫӗ-мӗн.
2012 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнче палӑк харпӑр ҫын аллине куҫнӑ. Палӑк хула балансӗ ҫинче пулман тӑк та хула служби тӑрӑшнипе тепӗр кун валли постамент ҫинчи ӳкерчӗке хуратнӑ.
Аса илтерер: кӑҫал кӑрлач уйӑхӗнче Республика тӳремӗнчи Ленин палӑкӗ ҫине доллар ӳкерсе хунӑччӗ.
+12.5 °C