Паян республикӑн премьер-министрӗ Иван Моторин туризма аталантарассипе ӗҫлекен канаш ларӑвне ирттернӗ.
ЧР культура министрӗн ҫумӗ Иван Иванов Чӑваш Енри туризм рынокӗ лайӑх кӑтартусемпе палӑрнине асӑннӑ. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан ҫитӗнӳ 25 процент пулнине каланӑ. Туризма аталантарассипе ӗҫлекен организацисем 110 пин ҫынна пулӑшу кӳнӗ. Тӑвайӗнче, Йӗпреҫре, Елчӗкре туризм кирлӗ пек шайра йӗркеленсе аталанса пырать.
Ӗҫлесе ҫитерейменни те пур. Чӑваш Енре 40 ытла турфирма, анчах та вӗсем Раҫҫейӗн пӗрлӗхлӗ базинче ҫук-мӗн. Иван Моторин Чӑваш Ен Культура тата Экономика министерствисене маршрутне йӗркене кӗртме хушнӑ.
Ларӑва пухӑннисем ҫавӑн пекех ҫитес, 2016-мӗш ҫул, валли тӗрлӗ курав планне те ҫирӗплетнӗ.
Кадастр палатин Чӑваш Енри филиалӗ хайӗн офисӗсене хупассине пӗлтерет. Хӑш-пӗр офиса кадастр палати чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнчен хупӗ. Хупӑнмаллисен списокне Элӗкри Совет урамри 5-мӗш ҫуртри, Тӑвайӗнчи Ленин проспектӗнчи 11-мӗш ҫуртри, Сӗнтӗрвӑрринчи Лазо урамӗнчи 63-мӗш ҫуртри, Пӑрачкаври Октябрь урамри 1-мӗш ҫуртри, Вӑрмарти Свердлов урамӗнчи 18-мӗш ҫуртри лекнӗ.
Вӗсенче ырантан заявленисем йышӑнма пӑрахаҫҫӗ. Чӳк уйӑхӗ 14-мӗшӗччен йышӑннӑ ӗҫсемпе хутсене чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗ таран парӗҫ. Чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗ хыҫӑн хутсене пуштӑпа ярса парӗҫ.
Офиссем хупӑннӑ хыҫҫӑн кадастр палатин пулӑшӑвне илме маларах асӑннӑ район центрӗсенчи нумай ӗҫ тӑвакан центрсене каймалла. Вӗсем кашни район центрӗнчех пур.
Унтанпа 13 ҫул иртрӗ… Ҫапах ҫав хурлӑхлӑ кун ҫынсен асӗнчен тухас ҫук. Уйрӑмах – Тӑвай районӗнче пурӑнакан халӑх асӗнчен. Сӑмахӑм - 13 ҫул каялла, 2002 ҫулхи ҫурлан 18-мӗшӗнче, Тӑвай патӗнче автобус ҫырмана анса кайни пирки.
Шӑпах ҫав кун «Тӗнеяль — Канаш» рейспа ҫӳрекен автобус Тӑвай ҫывӑхӗнчи ҫырмана анса кайнӑ. Ку ирхи 8 сехет те 20 минутра пулнӑ. «ПАЗ» маркӑллӑ автобус салонӗнче ун чухне 61 ҫын пулнӑ.
Автобусӑн тормозӗ пусӑнман тесе палӑртнӑ сӑлтавне. 59 ҫулти водитель хӑвӑртлӑха пӗчӗклетес тесе тӗмеске ҫине кӗрсе кайнӑ. Анчах автобус чарӑнман — ҫулран пӑрӑнса тарӑн ҫырмана сикнӗ. Ҫапла ҫырнӑ тепӗр кунхине «Газета.Ру» хаҫат.
Хаҫатра ҫырнӑ тӑрӑх, транспорт чарӑниччен темиҫе хут ҫаврӑннӑ. Ҫынсем ҫырма тӑршшӗпе тухса ӳкнӗ. 20 ҫын вырӑнтах вилнӗ. Тепӗр 5-шӗ пульницӑра куҫне хупнӑ. Ҫав йышра — 5 ҫулти ача та. Вилнисенчен чылайӑшӗ — ватӑ ҫынсем. Вӗсем Йӑнтӑрчӑ тата Тӗнеяль ялӗсенчен пулнӑ. Ун чухне 30 ытла ҫын йывӑр суранланнӑ. Халӗ ҫав вырӑнта часавай туса лартнӑ.
Тӑвай районӗнчи вулавӑшра кӗнеке-билигвсем пур-мӗн. Вырӑссен тата ют ҫӗршыври паллӑ классиксен кӑларӑмӗсене, икӗ чӗлхепе тухнӑскерсене, вулавӑша парнеленӗ.
Тӑвайри тӗп вулавӑша кунашкал 69 кӗнеке килсе ҫитнӗ. Вулавӑш Анна Ахматовӑн вырӑсла тата итальянла тухнӑ сӑвӑсене пуххипе, Михаил Лермонтовӑн вырӑсла, пӑлхарла, венгрла, грекла, испанла, итальянла тата ытти чӗлхепе пичетланнӗ «Демон» кӗнекипе пуянланнӑ. Ҫавӑн пекех ҫӳлӗксем ҫинче Австри, Германи, Швейцари ҫыравҫисен хайлавӗсем вырӑн тупнӑ. Вӗсене Михаил Рудницкий куҫарнӑ.
Икӗ чӗлхеллӗ кӗнекесене ҫӗртме уйӑхӗнчех парнеленӗ. Унпа ытларах шкулта вӗренекенсем усӑ кураҫҫӗ. Акӑлчанла ытларах вулаҫҫӗ-мӗн.
Паян 17 сехет те 20 минутра Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫӗнӗ Катек ялӗ ҫывӑхӗнче маршруткӑпа КИА урапа ҫапӑннӑ, 14 ҫын суранланнӑ. Телее, вилекенсем пулман пулас.
ШӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх ҫул ҫинчи пӑтӑрмахра КИА урапа водителӗ айӑплӑ — вӑл хирӗҫ ҫул ҫине тухнӑ. Маршруткӑри ҫынсем Шупашкартан Тӑвая ҫула тухнӑскерсем пулнӑ иккен. Аманнисем хушшинче 6 ача пур.
Автобуссемпе ҫыхӑннӑ пысӑк пӑтӑрмахсем паян тата та пулнӑ. Тӗслӗхрен, Красноярск енӗнче автобуспа микроавтобус ҫапӑннине пула 11 ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Кунта вара автобус водителӗ айӑплӑ пулнине палӑртаҫҫӗ. Хирӗҫ ҫул ҫине тухса вӑл макроавтобуса ним юрми аркатнӑ пулать. Пӑтӑрмах хыҫҫӑн Красноярск енӗнче ыран хурлӑхлӑ кун пуласси пирки пӗлтернӗ.
Ҫак канмалли кунсенче Вӑрмарта велоспорт-шоссе енӗпе республика шайӗнчи ӑмӑрту иртмелле.
Спортсменсем кашни хӑйшӗн ӑмӑртӗҫ. Вӗсене ҫула кура ҫичӗ ушкӑна пайлама йышӑннӑ. 2005 ҫулта ҫуралнӑ арҫын ачасемпе хӗрачасем пӗр ушкӑна кӗрӗҫ, 2003–2004-мӗш ҫулхисем — тепӗр ушкӑна. 2001–2002-мӗш ҫулхи хӗрупраҫпа яш-кӗрӗм хӑйсен хушшинче тупӑшмалла ярӑнӗҫ, 1999–2000-мӗш, 1997–1998-мӗш ҫулхисене каллех уйрӑмшар ушкӑна кӗртнӗ. 1996-мӗш ҫулта ҫуралнисене тата унран аслӑраххисене те велоспорт-шоссене кӗтеҫҫӗ. Ачасемпе ҫамрӑксем кӑна мар, аслисен те велосипед ҫине ларса тухма ирӗк пур. Арҫынсем валли, ав, ятарлӑ ушкӑн пӑхса хӑварнӑ.
Ӑмӑртӑва хутшӑнакансене 5, 10, 15, 20, 40, 80, 100 километра тупӑшмалла. Ҫӗртмен 13-мӗшӗнче кашни хӑйшӗн ӑмӑртӗ. Вырсарникун вӑйлисем ушкӑнпа тупӑшӗҫ. Велосипедҫӑсем Вӑрмар–Тӑвай ҫул ҫинче тупӑшӗҫ. Ӑмӑртӑва шӑматкун поселокри Спорт ҫурчӗ умӗнче 11 сехетре уҫмалла.
Республикӑра 100 ҫула ҫитекенсем самай тесен те юрать. Пӗр ӗмӗр хыҫа хӑваракансенчен ыттисен тӗслӗх илмелли пурах. Епле парӑнтарма пултарнӑ вӗсем 100 ҫула? Ахӑртнех, вӗсен кӑмӑлӗпе сывлӑхне ҫӑмӑлах мар тапхӑр ҫирӗплетнӗ. Вӗсен хӑйсен ӗмерӗнче вӑрҫӑ терт-нушине те чӑтма тивнӗ вӗт.
Нумаях пулмасть Тӑвайра пурӑнакан Ирина Григорьевна Ермакова 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Вӑрӑм ӗмӗрлӗскер РФ Президенчӗн Владимир Путинӑн открыткине, тӑванӗсен саламне тивӗҫнӗ.
Ирина Григорьевнӑн куҫӗ курмасть. Ҫапах вӑл иртнӗ ҫулсене лайӑх астӑвать. Кинемей Елчӗк районӗнчи Кавал ялӗнче кун ҫути курнӑ. 1932 ҫулта вӑл ҫак районти Кушкӑ ялӗн каччипе ҫемье ҫаварнӑ. Упӑшкипе пӗрле вӗсем пилӗк ача ҫуратнӑ, кашнине тивӗҫлӗ воспитани панӑ. Халӗ Ирина Григорьевна хӗрӗ патӗнче Тӑвайра пурӑнать.
Чӑваш наци конгресӗн Тӑвайри уйрӑмӗн пайташӗсем Культура ӗҫченӗсен кунӗнче конгреса ӗҫлӗ тӗлпулӑва килнӗ. «Ку уйрӑма йӗркеленӗренпе кӗҫex ҫулталӑк ҫитет. Ҫaк кӗcke вӑхӑтрах вӗсем самай ӗҫ тума ӗлкӗрнӗ», — тесе пӗлтерет ЧНКн пресс-служби.
Тӑвайсем конгресс президенчӗн ҫyмӗceмne Валерий Клементьевпа, Петр Ивантаевпа, информаци комитечӗн ертӳҫипе Алексей Леонтьевпа, «Чӑваш ялӗ» комитет ертӳҫипе Эдуард Бахмисовпа тӗл пулнӑ. Ӗҫлӗ калаҫу икӗ сехете тӑсӑлнӑ.
ЧНК президенчӗн пӗрремӗш ҫyмӗ Валерий Клементьев тӑвайсене хастар пулнишӗн тав тунӑ.
Конгресӑн Тӑвай районӗн уйрӑмӗн ертӳҫи Анатолий Кириллов вырӑнта мӗнле ӗҫлени, епле йывӑрлӑхпа тӗлпулни пирки каласа кӑтартнӑ. Енсем тӑван чӗлхе малашлӑхӗпе пуласлӑхӗ пирки те самай калаҫнӑ.
Пушӑн 13-мӗшӗнче Тӑвай районӗнче «Тӑвай пики» иртнӗ. Унта яланхи пекех 17–25 ҫулсенчи пикесем хутшӑннӑ.
Хӗрсем конкурсра хӑйсемпе паллаштарнӑ хыҫҫӑн пултарулӑхне кӑна мар, вӑй-хал культури тӗлӗшӗнчен мӗнле аталаннине те кӑтартнӑ. Вӗсем пушмаксемпе кӗпесене хывса спорт тумне тӑхӑннӑ.
Пикесем чӑваш наци ҫимӗҫне мӗнле хатӗрлемелли пирки те каласа кӑтартнӑ. Юлашкинчен вӗсем наци тумне кӑтартнӑ, чӑваш ташшине ташланӑ.
Жюри хӗрсен пултарулӑхне, юрлама-ташлама пӗлес ӑсталахне, наци колоритне кӑтартассине хакланӑ.
Кӑҫал «Тӑвай пики» ята Ҫӗнӗ Пуянкассинчи Анастасия Гурьева тивӗҫнӗ. «Вице-Тӑвай пики» ята Тӑвайри Екатерина Кольцова илнӗ. Элпуҫ тӑрӑхӗнчи Ксения Якимовӑна куракансем килӗштернӗ. Турикас Тушкил ялӗнчи Вероника Иванова «Пултаруллӑ пике» номинацире ҫӗнтернӗ. Йӑнтӑрчӑри Ольга Иванова «Ӑс пике» пулнӑ. Тӗмер тӑрӑхӗнчи Алина Соколова «Ҫепӗҫ пике» номинацире мала тухнӑ. Енӗш Нӑрваш ялӗнчи Евгения Гурьева «Хастар пике» пулса тӑнӑ. Тӑрмӑшри Екатерина Алексеева «Сӑпайлӑ пике» номинацире ҫӗнтернӗ.
Сӑнсем (103)
Тӑвайри таврапӗлӳ музейӗ тӗп вулавӑшпа пӗрле «Кружевница» клубӑн пирвайхи занятине ирттернӗ. Унта Тӑвайри алӗҫ тӑвакан 10 хӗрарӑм пухӑннӑ. Вӗсем хӑйсен алӗҫӗсене те илсе килнӗ: минтерсем, салфеткӑсем, тапочкӑсем, шарфсем…
Пӗрремӗш занятире клуб ертӳҫисене суйланӑ, ӗҫлемелли плана палӑртнӑ. Кӑҫал Константин Иванов ҫулталӑкӗ пулнӑ май пӗрремӗш занятие поэтӑн вилӗмсӗр «Нарспи» поэмине халаллама шутланӑ.
Вулавӑш ӗҫченӗ Наталья Уськина «Нарспи» поэмӑн сыпӑкне, Н.Руссковӑн К.Иванов ҫулталӑкне халалланӑ сӑввине вуланӑ. Вулавӑш пайӗн заведующийӗ Людмила Данилова хӗрарӑмсене чӑваш поэзийӗн классикӗн биографийӗпе паллаштарнӑ.
Ҫавӑн пекех алӗҫ ӑстисем ҫӗнӗ журналсемпе паллашнӑ, вулавӑша ҫырӑннӑ. Тепӗр занятире те вӗсем «Нарспи» поэмӑна вуланӑ.
+12.5 °C