Нарспи :: Сарă хĕр


Ешĕл курăк хушшинче

Сап-сарă чечек ӳсет,

Аслă Силпи ялĕнче

Нарспи ятлă хĕр ӳсет.

Пичĕ-куçĕ пит хӳхĕм,

Хирти сарă чечек пек.

Икĕ куçĕ хуп-хура,

Икĕ хура шăрçа пек.

Явăнаççĕ хыçалта

Çивĕт вĕçĕ кăтрисем.

Утса-утса пынă чух

Шăнкăртатать тенкисем.

Куçĕсемпе пăхнă чух

Каччăн чĕри çĕкленет,

Çӳхе тути кулнă чух

Каччăн чунĕ çемçелет.

Хирти сарă чечеке

Ăшă куçпа кам пăхмĕ?

Ун пек лайăх хитре хĕре

Мĕнле каччă юратмĕ?

 

Хĕвел анса ларсăнах

Питне çăвать, шăлăнать,

Вăййа тухма шӳлкеме

Кăкăрĕ çине çакать,

Шăнкăр-шăнкăр теветне

Хулпуççи урлă ярать,

Хĕрлĕ пурçăн тутăрне

Хĕрле çавăрса çыхать.

Вăйăсенче ун сасси

Кайăк сасси евĕрлĕ,

Ахăлтатса кулнă чух

Çирĕп çын ку темелле.

Вăйă саланичченех

Савăнтарать сассипе.

Ирхи çăлтăр хăпарса

Йăл-йăл кулать тӳпере.

Хăйĕн ашшĕ килĕнче

Нарспи канлĕ çывăрать:

Ырă тĕлĕксем курса

Тĕлĕкре те савăнать.

 

Ирех тăрать, тумланать,

Нарспи ĕçе тытăнать:

Е пурçăн çип илет те

Юрла-юрла тĕрĕ тăвать;

Е çĕлеме ларать те,

Çĕвви шăрçа пек пулать —

Сӳс хӳреллĕ хурçă йытă

Пĕр кĕрет те пĕр тухать;

Е пир тĕртме ларать те

Вылянтарать ăсине;

Е хултăрчă тытать те

Çипне тиет çĕррине;

Е сак çинчи кушакĕ

Питне çăва пуçласан,

Апат хатĕр хăнашăн

Алли-ури çăмăлран...

Аван иртрĕ пурăнăç

Хĕрĕн çулĕ туличчен,

Ашшĕ килне хăтана

Çичĕ ютран киличчен.

 

Нарспи ашшĕ Михетер

Çĕрме пуян пурăнать.

Вăл хăй хĕрне юратать,

Нарспийĕпе мухтанать:

«Ман хĕр пекки камăн пур?

Кама пӳрнĕ ун пек хĕр?

Пушмак çук-и хĕрĕмĕн?

Çӳрет-и вăл тенкĕсĕр?

Силпи ялĕ ĕмĕрне

Ун пек хĕрсем курас çук!

Пĕр чăваш та хăй хĕрне

Михетер пек пăхас çук!

Михетере мĕн çитмен?

Мĕнĕм çук-ши çуртăмра?

Кĕмĕл тенкĕ, тĕртнĕ пир

Сахал-ши-мĕн çӳпçемре?

Тырă-пулă туллиех

Ишĕлмест-и кĕлетре?

Çу, сĕт-турăх, сăра-пыл

Тулли мар-и нӳхрепре?»

 

Чăн сăмахăн суйи çук:

Михетерĕн мĕн çитмест?

Пĕтĕм ялта пĕр пуян,

Ăна никам çитеймест.

Унăн çурчĕ хула пек,

Кĕрсен витĕр тухма çук.

Хуралтисен тăррине

Чăх-чĕп вĕçсе çитме çук.

Картиш тулли япала

Купаланса выртаççĕ.

Кĕлет тулли тыррисем

Тăкăнас пек тăраççĕ.

Урхамах пек лашисем

Утă-сĕлĕ çиеççĕ,

Унăн выльăх-чĕрлĕхсем

Пичĕке пек çӳреççĕ.

Турикасри çак кил-çурт

Аякранах курăнать —

Пирĕн ватă Михетер

Тивĕçлипе мухтанать.

 

Çак ырă çын Михетер,

Хăйĕн хĕрне юратса,

Аслă çăварни хыççăнах

Хучĕ ăна çураçса.

Пулас туя ял-йышсем

Тӳсеймесĕр кĕтеççĕ:

— Икĕ пуян пĕрлешсен

Шеп те пулĕ туй! — теççĕ. -

Çинçе хăçан çитĕ-ши?

Епле вăхăт ирттерес?

Çимĕк кунĕ инçе-ши?

Епле унчченех тӳсес? —

Михетерĕн килĕнче

Парне валли çĕлеççĕ.

Туйăн хăватне сиссе,

Вăйран тухса ĕçлеççĕ.

Анчах Нарспи, сарă хĕр,

Туй пуласран хурланать:

Вăрттăн-вăрттăн вăл йĕрет,

Сетнер ятне асăнать.

 

Ял вĕçĕнче, тукасра,

Пĕчĕкçеççĕ пӳрт ларать.

Амăшĕпе çак пӳртре

Сетнер ача пурăнать.

Чипер ача Сетнерĕн

Пĕр урхамах лаши пур,

Ватă карчăк амăш пур,

Вĕри юнлă чĕри пур,

Кунĕн-çĕрĕн ĕçлеме

Икĕ вăйлă алли пур.

Тăшман пуçне пĕтерме

Вĕри вут пек çилли пур.

Унтан урăх Сетнерĕн

Нимĕн те çук япала.

(Анчах асту: Михетер

Хĕрне памасть çукалла.)

Пирĕн Нарспи, сарă хĕр,

Çав Сетнере юратать,

Çавăнпала сарă хĕр

Туй пуласран хурланать.

 

Çӳллĕ валак патĕнче

Ватă йăмра ешерет.

Куллен ирех çавăнта

Сетнер Нарспие кĕтет.

Кĕте-кĕтех шăварать

Урхамах пек лашине.

Шыва анать витрепе

Нарспи куллен ирхине.

Нарспи икĕ витрипе

Шăлтăр-шалтăр килет-çке,

Савăннипе Сетнерĕн

Чĕри кăлт-кăлт сикет-çке.

Нарспин çӳхе тутисем

Кулаççĕ-çке таçтанах,

Çӳллĕ валак пуçĕнче

Сетнер тăрать çутăлсах.

Йăлтăр-ялтăр куçĕсем

Сар хĕр çине пăхаççĕ,

Сар мăйăхлă тутисем

Ăшă сăмах калаççĕ.