Хĕн-хур айĕнче :: Пĕрре, çурхи каç...


Каларĕ пырса... Малти ращара

Темле этемсем...

Пăшаллă-хĕçлĕ тет пурте хăйсем,

Выртаççĕ канса тет ĕшне варринче...

Ик-виç каç Хумпуç уйĕнче çавсем

Çӳрерĕç тет шăппăн хăш-пĕр ялсенче...

Ак халь кунталла тухнă тет килме.

Хăйсем Юксара тĕкĕнмен, тивмен...

Çавах та хăрушă! Камсем-ши капла? —

Калать Ятарин шиклĕ сасăпа.

—Тур çырлах анчах,Тем курас татах?!

Камсем-ши вĕсем?! — теейрĕ Тайпи.

Кĕтмен хыпарпа сӳлет ун чĕри.

— Ĕнер кăнтăрла-ха, эс çукчĕ ун чух, —

Пуçлать калама вăл шăппăн, пикенсе:

Шаккарĕç тултан... Эп пӳртрен сик тух!

Шутларăм ял-йыш çынни пуль тесе.

Тухап та куратăп — палламан çынсем!

Пĕри, çамрăкскер, хапха патĕнче.

Çунса пăхаççĕ хăйĕн куçĕсем.

Тепри, вăрăмскер, тăрать çул çинче.

Пыратăп утса пĕр хăраманçи...

«Мĕн кирлĕ? — тетĕп, — мĕнле ĕç пирки?»

— Пире кирлĕччĕ çак килĕн хуçи,

Чакка тенĕскер, — тет хай çамрăкки.

«Мĕскер тума вăл? Эсир кам, ăçтан? —

Ыйтатăп та хам хăрап ачалла.

Ĕç пурччĕ... Эпир кӳршĕри ялтан...

Курса калаçасчĕ çав Чаккапала.

Кала-ха, ăçта вăл? — тĕпчеççĕ çавсем.

«Чакка килте çук», — терĕм ик-виç хут.

Вара аранах хăпрĕç хайхисем.

Паллах, тем тесен те вĕсем — темле ют...

 

Чăнах, мĕн ĕç пултăр таçти ял çыннин

Пирĕн пиччепе?! — терĕ Ятарин.

 

Нумай та иртмест — хапха уçăлать.

Ятарин шăлт-шалт! пӳртне питĕрет...

Анчах, никам мар, — Чакка таврăнать,

Ун ырнă лаши аран сĕтĕрнет.

— Ак çитрĕ пичче!.. Тинех хайхискер...

Эп леш хурахсем пуль тесе, темскер...

Лаша тăварас... лăштах пултăм тин, —

Теет те тухать тула Ятарин.

 

Чакка ак пӳртре. Урине салтса,

Кĕрет те ларать сĕтел хушшине.

Тайпи, уйран ăсса, тип çăкăр касса,

Апат хатĕрлет упăшки умне.

Тата, çул çинчен шăм-шак çемçетме,

Ăсать вăл сăра пĕчĕк чӳлмекпе.

Ятарин кĕрет лаша тăварса.

 

Тайпи тараватлăн ыйтать савăнса:

— Ăçта-ши каплах, çӳрерĕр нумай?

Хăрарăмăр-çке... Кĕтетпĕр пĕрмай.

Чакка, пуçне кăшт сулласа илсе,

Хуллен тытăнать сăмахне сĕрсе:

 

— Ну-и, хăямат! Хуплантăмăр шалт...

Лава тытаканĕ вăл тĕп хуçи мар.

Хуçи хăй лере... Хуплаççĕ çынна!

Лав хакĕ пирки кайрĕç кутăна.

 

«Сум та пиллĕкех1 тытса», — тет, вăрçать.

Лавран çитмĕл пус катса хăварать!

Вара хай хуçи патне кĕтĕмĕр.

Анчах унта та тĕнккевлентĕмĕр...

Тяпукпа Лярук — мулкачпа пĕрех,

Çав хуçа патне такки кĕмерĕçех.

Вĕсем ялта çех маттур та хаяр;

Хула хушшинче — çĕршĕннĕ хăяр!

«Эс кĕр те, эс кĕр» тесе тавлашса,

Сехет иртрĕ пуль, тăраççĕ хытса.

Хуçин тарçи пур, — кĕртмест, тамаша!

Çапах эп кĕтĕм, унпа çапăçсах...

 

Э-эх, çурчĕ таса-а-а!.. Хуçи, самăрскер,

Ларать сарăлса. Сăн-пичĕ тискер.

Каларăм çакна. Хăтăрма пăхать:

«Çитет вăтăр пус!» — тесе кăшкăрать.

— Тархасшăн, — тетĕп, чунтан йăлăнап, —

Сăсар, тилĕ тирĕ нумай пирĕнте...

Пуçтарăп саншăн çак çитес кĕрте.

Уçсам кăмăлна... — терĕм те хуçа

Тинех çемçетет хаяр пит-куçа.

«Юрать, ыйтнинех сире эп парап...

Анчах пĕр-ик кун ĕçлĕр ман патра;

Кашни лав пуçне вуншар пус вара.

Складран таварсем турттарма ярап.

Каятăр-и?» — терĕ. Йӳнрех те — мĕн тен?!.

Ĕçлерĕмĕр вăл укçа тӳличчен

Виç кун, — тет Чакка, йăвашшăн кулса.

Унтан пер тапхăр уйранне сыпса,

Алне чавсалать те сĕтел хĕррине

Пуçлать калама мĕн-мĕн курнине:

 

— Эх, Атăл çинче —

Ав ăçта тĕнче!..

Мĕн чухлĕ этем! Мĕн чул баржăсем!..

Баржисем çине тир, курăс, çăм, сӳс

Тиеççĕ чыхса мĕскĕн бурлаксем.

Выççи хуплать çав: кĕрĕшнĕ те — тӳс!

Туртаççĕ — чул туртнăн;

Юрлаççĕ хурлăн...

Пит йывăр пулас пурнăçĕ вĕсен:

Мĕн чухлĕ тӳсӳ, вăй кирлĕ иккен!

— Мĕскер вăл бурлак? Илтетĕп эп тин...

Баржи те темскер? — ыйтать Ятарин.

— Бурлак вăл — этем. Мăн баржăсене

Туртаççĕ вĕсем шыв хĕррисемпе;

Лаша вырăнне ĕçлеççĕ вĕсем.

Баржи — пысăк ким... Тĕрлĕ таварсем

Пиншер пăт таран тиеç ун çине.

Туртаççĕ вара, — тет Чакка шăллĕне...

 

Хавассăн пырать пĕр вĕçсĕр сăмах.

Çур каç та çитет. Тулта сĕм... шăпах.

 
1 Елĕкхи ассигнаци шучĕпе каланă укçа хакĕсем. Хальхи пек каласан, сум та пилĕк пус — 30 пус, çитмĕл пус тени — 20 пус шутланаççĕ.
■ Страницăсем: 1 2