Электронлă вулавăш

— Сан хуняма пуласси чăваш кинне кĕртесшĕн мар теççĕ, — каларĕ пĕррехинче Мая. Мая — чăваш хĕрарăмĕ. Упăшки те чăвашах. — Атя сана упăшкан шăллĕпе паллаштаратăп. Вăл икĕ çул каялла институт пĕтерчĕ. Авланман. Хулара пурăнать.

— Хăтана яман, лашине кӳлмен, çĕррине паман, — юрланă пек тăсарах тавăрчĕ Маша. — Турă мĕн çырни пулатех.

— Турри вăл хамăр сыхланнине те юратать. Маша чĕрине канăçсăрлăх, ырату вырнаçрĕ.

Хĕр каччăран пăрăнарах çӳреме пуçларĕ. Çакăнпа Миша ниепле те килĕшмерĕ.

— Маша, чунăм, мĕн пулса иртет пирĕн хушăмăрта? Туятăп, эсĕ манран сивĕнме шутлатăн тем? Тĕрĕсех ăнланатăп-и?

— Тĕрĕсех, — пуçне пĕкрĕ хĕр. — Икĕ расна халăх ывăл-хĕрĕ икĕ çулпа çӳресен аванрах пулмалла.

— Маша, эсĕ хăш вăхăтра пурăнатăн? Халĕ миçемĕш ĕмĕр пырать? — ачашшăн ыталарĕ каччă хĕре. — Эпир икĕ çулпах çӳрĕпĕр, анчах алла-аллăн тытăнса, — йăл кулчĕ Миша. — Эсĕ сылтăм енчен утса пырăн. Тульккăш мала та ан ирт, хыçала та ан юл. — Çапла каларĕ те Миша Машăна йăтса илсе çӳлелле çĕклерĕ. Вара пĕрремĕш хут хĕре чуптурĕ.

Çав-çавах хăпмарĕ вырăс каччи чăваш хĕрĕнчен. Каласа памарĕ хĕр Майăран мĕн илтнине. Амăшĕпе ывăлĕ хушшинче хирĕçӳ кăларасшăн пулмарĕ. Сала хĕрĕсем хăй çине шăл хăйранине сисмен мар-ха хĕр. Киревсĕр сăмахсем вĕçтернине те илтнĕ.

— Чăваш тункати, — каласа хунăччĕ пĕри пирус паклаттарнă май.

Пĕр каçхине клубра пысăк концерт пулмаллаччĕ. Машăпа Лида общежитирен иртерех тухрĕç те кăштах урамра уçăлса çӳрерĕç. Каçĕ ырă. Çу уйăхĕнче çуллахи пекех ăшă. Кайăксем ытарлăн юррисене шăратаççĕ. Икĕ ретпе ӳсекен çăкасен çулçисем юрату юрри юрланăн шĕпĕлтетеççĕ.

— Атьăр çав чăваш тункатине пăртак ăс-тăн кĕртсе илер! — илтĕнчĕ аякрах та мар.

Куç хупса иличчен Машăпа Лидăна пилĕк-ултă хĕр çавăрса илчĕç. Лидăна тĕксе ячĕç те Машăна «тăпăлтарма» пуçларĕç. Пĕри темле шĕвĕр япалана хĕр пичĕ патнелле тăсрĕ.

— Куçна шăтарса кăларатăп ак! Çын каччисем çине пăхаймăн текех! — çĕре лачлаттарса сурчĕ те аллине сулса ячĕ.

Маша пуçне пăрма ĕлкĕрчĕ. Мĕн пулса тухнă пулĕччĕ-ши Миша çитсе çапса ӳкермен пулсан?

— Ирсĕрсем! Тепре тĕкĕнсен йĕпе вырăн анчах юлать сиртен! — çĕкле-çĕкле ывăтрĕ тăнлавсăрсене каччă. — Пырăр, халĕ милицие евитлĕр. Ку шĕвĕр тимĕр манра юлать. Тепре тĕкĕнсен сирĕн куçăрсене чиксе шăтарма.

Çавăнтан вара хĕрсен çумне çулăхакан пулмарĕ. Икĕ хĕрпе икĕ каччă уйрăлми туссем пулса тăчĕç.

Паллашни çулталăк çитсен Лидăпа Сергей пĕрлешрĕç. Вĕсен туйĕнче Миша Машăна хăйне качча тухма ыйтрĕ. Ку хутĕнче те каламарĕ хĕр Мишăна унăн амăшĕ чăваш хĕрне хирĕç пулнине.

— Шухăшласа пăхма пулать, — куларах тавăрчĕ вăл.

Ку вăхăтра ĕнтĕ Миша ял хуçалăх институтне куçăмсăр майпа вĕренме кĕнĕччĕ, иккĕмĕш сессие кайма хатĕрленетчĕ. Лидăпа Сергей хулана куçса кайма шутларĕç.

Машăпа Миша та чаплă туй кĕрлеттерчĕç. Мăшăрĕ Машăн пӳлĕмне пурăнма куçрĕ. Ваççук çуралсан вĕсене çĕнĕ çуртра икĕ пӳлĕмлĕ хваттер пачĕç.

— Тавах Турра, — пăшăлтатрĕ Маша Ваççук япалисемпе киле утнă май. Хунямăшĕнчен халиччен пĕр сив сăмах илтмен. Çамрăксем те амăшне пăрахмаççĕ. Уйрăм çуртра пурăнаканскере пулăшу пĕрмаях кирлĕ. Мунча кĕме унта çӳреççĕ. Çамрăксем шывне йăтаççĕ, мунчине хутаççĕ. Маша хунямăшне хăй амăшне мунчара çунă пекех малтан милĕкпе «çапса ярать», унтан çуса тумлантарса кăларать.

— Ман кин ылтăн, — тесе калать тет хунямăшĕ яланах кӳршисене. — Хунямăшсене вырăс кинĕсем ун пек пăхнине хам пурнăçра курман.

Çитнĕ çĕре Ваççук лăпкăн мăшлатса çывăратчĕ. Акă упăшкипе Петюк та çитрĕç.

— Ваççук, кур, эпир садикра мĕнле хитре теттесем ăсталатпăр! — кăшкăрчĕ кĕçĕн ывăлĕ алăкранах.

Маша шĕвĕр пӳрнине çăварĕ патне тытрĕ:

— Ан шавла. Ваççукăн ури ыратать. Çывăрать вăл.

Упăшки салтăнмасăрах арçын ача патнелле ыткăнчĕ.

— Кам çывăрать пуль! Ваççук — çук! — кăшкăрса ячĕ аслă ывăлĕ. — Ман ура та ыратмасть халь. Эх, шел! Пĕр эрне шкула çӳрейместĕп.

— Апла пулсан эпĕ те садика каймастăп. Ваççука кичем пулать-çке, — сиккелерĕ Петюк.

— Эпĕ те ĕçе каймастăп. Манăн Ваççукпа килте ларма ирĕк пур. Акă хучĕ.

— Ура! Килте уяв! — алă çупрĕ Петюк.

— Атте, эсĕ те вăл хута ил.

— Ун пек саккун кăларман-ха, — кулчĕ ашшĕ.

 

* * *

Яланхи пекех подъезд умĕнче тĕл пулчĕç Машăпа Ирина.

— Ĕнер Федор килте çывăрчĕ. «Сана Маша ним те каласа памарĕ-и?» — тесе ыйтать. «Эпĕ ăна иртенпе курман», — терĕм. Урăх ним те шарламарĕ. Хăйне ним пулман пекех тыткалать. Паян эпĕ унпа ача усрава илесси пирки калаçса пăхасшăн.

Мĕн курнине каласа памарĕ Маша тантăшне. Хушша-хутта кĕни сăваплă япала мар. Тен, майлашса кайĕ вĕсен пурнăçĕ.

— Калаçса пăх çав, — терĕ вăл, — мĕн чул тăлăх çĕр çинче атте-анне ăшшисĕр нуша курать.

— Манăн куç хывнă пепке те пур. Ашшĕпе амăшĕ сарăмсăр çĕре кĕнĕ. Ватă асламăшне чирлĕ пирки опекун пулма ирĕк памаççĕ.

Ирина виçĕ уйăх каялла поликлиникăра пулнă хĕр ачапа асламăшĕ çинчен каласа пачĕ.

Кунĕпех пăлханса çӳрерĕ Ирина. Темле кĕтсе илĕ Федор арăмĕн калаçăвне. Хĕрарăм палланă çынсем урлă хĕр ачан шăпипе кăсăклансах тăчĕ. Ача çуртне ăсатнă иккен Альăна. Юрать-ха инçех мар. Облаçри пĕр ача çуртне вырнаçтарнă ăна.

«Васкамалла! Васкамалла!» — шаккать тăнлавра. Альăна аякка илсе кайма та пултараççĕ. Халĕ ача усрава илес текенсем те сахал мар. Вăхăчĕ те васкамасть пек тата. Ниепле те ĕç кунĕ вĕçленмест.

— Федор, паян ĕçрен вăхăтра таврăнма тăрăш-ха. Питĕ калаçмалли пур, — шăнкăравларĕ хĕрарăм упăшкине.

— Мĕнле пулать, — типпĕн тавăрчĕ лешĕ. Вăхăтрах пулмасан та таврăнчĕ вăл киле. Упăшки килнĕ çĕре тутлă апат-çимĕç хатĕрлерĕ Ирина. Чаплă эрех те туянчĕ. Сĕтел майларĕ.

— Мĕнле уяв паян? Мана çĕнĕрен авлантармаççĕ пулĕ те? — йӳçенчĕклĕн кулчĕ арçын.

Вырăна хумарĕ арăмĕ унăн шӳтне, анчах та чĕри теме сиснĕн чиксе ыратрĕ. Апата ларчĕç. Пĕрер черкке эрех ĕçсен Ирина майĕпен калаçу пуçларĕ. Хăй йăл кулса упăшкине куçран тинкерчĕ, вĕсенче ĕлĕкхи пек ялтăркка çутă шырарĕ. Ачашлăх, шанăçлăх курасшăн пулчĕ вăл хаклă мăшăр куçра. Анчах та пăр пек сивĕ мăшăр куç тинкерчĕ ун çине. Ача усрава илесси пирки каласан Федор вĕри шывпа сапнăн сиксе тăчĕ.

— Мĕнле ача?! Кам ачи?! Мана çын ачи кирлĕ мар! Эсĕ манăн тăван ачана пăрахрăн! — кăшкăрчĕ вăл пысăк чăмăрĕпе сĕтеле çапса.

Ирина ним те чĕнмерĕ. Упăшки каллех кăшкăрма пуçларĕ:

— Манăн хамăн ача пулать! Хамăн! Тăван ача! Вăл тата виçĕ уйăхран çут тĕнчене килмелле!

Çакна илтсен Ирина çĕре тĕшĕрĕлсе анчĕ. Тăна кĕрсен хăй диван çинче выртнине курчĕ. Ирхине Федор япалисене пуçтарма пуçларĕ.

— Эпĕ санран уйрăлатăп. Хваттер сана юлать. Мĕнпур пурлăх та. Машинăна илсе каятăп. — Çапла каларĕ те алăка шаплаттарса тухса кайрĕ.

Мĕн тумалла? Малалла мĕнле пурăнмалла?

— Илтнĕ эпĕ унăн урăх хĕрарăм пуррине. Анчах та сана хуйхăртас темен. Те тĕрĕс ку, те тĕрĕс мар сăмах, — каларĕ Маша. Больницăра курни çинчен шарламарĕ вăл.

Вăхăт шăвать, вăхăт иртет...

Пĕр ирхине ирех Ирина алăкран шаккарĕ.

— Хваттере пăхкаласа тăр-ха. Эпĕ отпуск илтĕм. Ача çуртне каятăп. Тен, кая юлман пуль-ха, — хваттер уççине тыттарчĕ вăл.

— Васка çав, васка, — ыталарĕ тантăшне Маша. — Турă пулăштăрах сана. Ытла та черченкĕ-çке этем телейĕ. Хăçан, ăçта татăлассине те пĕлеймĕн.

Ирина хыççăн алăк хупăнсан турăш умне тăрса сăхсăхрĕ хĕрарăм.

— Упрасам телейĕме. Упрасам ывăлсене. Упрасам упăшкана, — пăшăлтатрĕ вăл...

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн