Хитре чĕкеç

Николай Шупуççынни | Сăвăллă юмах | 1907 | 1908 | чĕкеç | Кармал | 21 815


Хăй çутипе çуталать,

Кăптăр-кăптăр тĕпелте

Пĕчек сĕтел курăнать.

 

Çав сĕтелĕн айĕнче

Хура кушак мăрлатать,

Пуян арăм киличчен

Хăлхи урлă пит çăвать.

 

Пуян арăмĕ ыйтсанах

Кĕтӳç шăппăн тапрататъ:

«Кăнтăр апачĕ тусан,

Куртăм ăна мĕскĕне

 

Сăнсăр кайăк чĕрнинче,

Калама та хăрушă!

Палан варĕ еннелле

Вĕçсе кайрĕ унпала,

 

Кайăк пырать ӳпле пек,

Чалăш пулĕ çунатти;

Хашканă чух кăвар пек

Хĕрлĕн курнать пĕсĕхи».

 

Пуян арăм çавăнтах

Ăнсăр ӳкет урайне:

«Ах, мĕн пулчĕ, тур çырлах», —

Тесе йĕрет куççульпе.

 

* * *

Шурăмпуçĕ катара...

Çӳлти пĕлĕт кăн-кăвак...

Кармал çынсем ыйăхра,

Çывăраççе вилнĕ пек.

 

Уланкинĕн хуйхăпа

Куçĕ мăч та хупăнмасть,

Вăл хăй хуйхи-суйхипе

Çĕрĕпе те çывăрмасть.

 

Ĕмĕр пĕр пек уттипе

Тухрĕ хăйĕн килкартне,

Хура пысăк куçĕпе

Пăхрĕ пĕлĕт çинелле.

 

Çут çăлтăрсем çунаççĕ,

Пытанмалла выляççĕ,

Яр-яр çӳлтен анаççĕ,

Сассăр юрă юрлаççĕ:

 

«Çĕрĕн пĕчĕк çынĕсем,

Темле хуйхă пуссан та,

Ан юхтарăр куççуле

Ытла йывăр пулсан та.

 

Эсĕр унта кулянни

Пирĕн чуна сиктерет,

Пире сирĕн макăрни

Урăх çĕре вĕçтерет.

 

Эпĕр сире хĕрхенсе

Пĕчĕк çутă паратпăр:

Хамăр пĕчĕк пиччене

Пулăшмашкăн ыйтатпăр.

 

Ан кулянăр, халăхсем,

Ыр ыйхăпа çывăрăр.

Эпĕр сире, мĕскĕнсем,

Пурăннă чух пăрахмăпăр».

 

Уланки тус çав юрра

Хăлхисемпе илтеймест,

Чĕрипеле кулянса

Лайăххăнах вăл сисет.

 

Ырă юрри çăлтăрсен,

Эпĕр пĕлмен вăйĕпе,

Лăплантарчĕ хуйхинчен

Уланкийĕн чĕрине.

 

Çăмăлланчĕ Уланки,

Килкартинче уткалать...

Сасартак кăвак хуппи

Уçăлать те хупăнать.

 

Уланки тус çавăнтах:

«Хĕр тупăнтăр», — теейчĕ,

Унтан пӳртне каяллах

Темĕн тума кĕрейчĕ.

 

Шурăмпуçĕ хĕрелет,

Тул çутăлать кăшт тăрсан,

Çăлтăр яр-яр ӳккелет...

Хĕвел çути палăрать....

 

Уланкийĕн тарçисем

Çитрĕç юланутсемпе;

Чĕнсе килчĕç çав çынсем

Юмăç-тухатмăшсене.

 

Пур таврари ялсенчен

Пуçтарăнчеç лешĕсем:

Пĕр-пĕринчен чĕлхеçсен

Ирттереççĕ чĕлхисем...

 

* * *

Хура вăрман, сĕм вăрман,

Янрать, кĕрлет ун варри,

Тăрсан, тăрсан пăртакран

Çатăртатать çатраки.

 

Çул пур çĕртен, çук çĕртен

Çичĕ юлан вĕçтерет;

Шăши тухман çĕрсенчен

Вăл тухать те, сиктерет.

 

Пурин лаши хашлатать,

Сăмсипеле хартлатать;

Пурне те çын васкатать,

Пырсан-пырсан çаптарать.

 

Усалсен пек çынĕсен

Çӳç-пуçĕсем вĕçеççĕ;

Вĕсен тискер куçсенчен

Вутпа кăвар сикеççĕ.

 

Куçĕсемпе çӳлелле

Пăхаççĕ те, кайăк çук;

Кăвак сăмсисемпеле

Шăршлаççĕ те, шăрши çук.

 

Хăйсен вĕçкĕн шухăшпе

Çав кайăка кураççĕ,

Чĕлхе çине шаннипе

Ăна вĕсем тупаççĕ.

 

Сиктереççĕ сиккипе

Шăп сывлăша янратса,

Хура вăрман варрипе

Хăйсем тĕллен çул туса.

 

Пĕр-пĕринпе калаçса,

Пырсан-пырсан кулаççĕ,

Пурте пĕрле ахăрса,

Асамăç юрри юрлаççĕ:

 

«Çитмĕл ултă çырмана

Кĕрсе тухса каçăпăр,

Çитмĕл çиччĕмĕш варта

Çав кайăка тытăпăр.

 

Шуйттан чарсан шырама,

Унтан та хăрамăпăр;

Арçури аташтарсан,

Тытăпăр та çакăпăр.

 

Сик, сик, лашам, сик лашам,

Палан варĕ еннелле,

Вĕç, вĕç, лашам, вĕç лашам,

Каç пуличчен çитмелле.

 

Каç пуличчен çитĕпĕр,

Çав кайăка тытăпăр;

Шывсăр-мĕнсĕр пĕçерĕпĕр,

Шăмми-мĕнĕпе çийĕпĕр».

 

Хура вăрман, сĕм вăрман,

Янрать, кĕрлет ун варри,

Тăрсан, тăрсан пăртакран,

Çатăртатать çатраки.

 

Çул пур çĕртен, çук çĕртен,

Çичĕ юлан вĕçтерет,

Шăши тухман çĕрсенчен

Вăл тухать те сиктерет.

 

Пурин лаши хашлатать,

Сăмсипеле хартлатать,

Пурне те çын васкатать,

Пырсан-пырсан çаптарать.

 

* * *

Хĕвел каçа сулăнать,

Сăрт хыçнелле пытанать;

Сулхăнланать сĕм вăрман

Уçă сывлăм палăрать.

 

Сĕм вăрманăн ачисем

Йăвисене кĕреççĕ;

Чăри-чăри кайăксем

Юр юрласа вĕçмеççĕ.

 

Каçхи хĕвел ылттăн пек,

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6 7

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: