Чемен паттăр

Николай Карлин | Халап | Чемен | паттăр | тăшман | 3 002


I

Авал, чăваш çĕрĕнче

Сăрпа Ăтăл хушшинче,

Шур cухаллă ватăсен

Ашшĕ-амăш йышĕнче,

Пурăннă тет пĕр паттăр,

Ăна чăваш пуç çăптăр,

Çавăн ятне ăстуса,

Ĕçĕсемшĕн тав туса,

Эпир пуçа таятпăр,

Чăн çăмаха пуçлатпăр.

 

II

Çăв паттăра чăвашра

Чемен тесе чĕннĕ тет,

Ун пек улăп таврара

Тек ниçта та пулман тет.

 

Ирхи шуçăм килеспе

Чемен паттăр яланах

Хире тухса шăхăрнă,

Урхамахне йыхăрнă.

Улма-чăпар айăра

Тăрă шывпа шăварнă,

Çилхине тура-тура,

Сĕлĕ парса хăварнă.

Ĕçне-хĕлне чухласа

Тимĕр тумне тăхăннă,

Чăваш çĕрне сыхласа,

Хурал тăма тытăннă.

Чемен ячĕ таврара

Пур тăшмана чĕтретнĕ,

Мĕнпур чăваш-пăлхара

Патвар пулма вĕрентнĕ.

 

Чылай ĕмĕр çак Чемен

Хурал тытнă тăрăшса,

Анчах вăхăт хĕрхенмен —

Вăл та пынă хавшаса.

 

III

Пĕррехинче улăха

Чемен пухать халăха:

«Ăн хурланăр кăлăхах,

Тăнлăр манăн сăмаха.

 

Аслă, çӳллĕ ту тăрне

Эсир мана пытарăр.

Вăрçă тумне, хатĕрне

Йăлтах манпа хăварăр.

Пĕрлех пултарччĕ тата

Улма-чăпар урхамах,

Хурçă хĕçпе хăртă та

Пултăр манăн ăллăмрах.

Енчен тăшман тапăнсан

Чăваш халăхĕ çине,

Виçĕ хутчен йыхăрсан,

Эпĕ килĕп çĕр çине.

Усал тăшман ун чухне

Пире чура тăвайме,

Халь хăварăр пĕччене:

Ватти çăмрăк пулаймĕ».

Чемен çăпла пуплет те,

Кĕçех куçĕ хупăнать.

Хура халăх хӳхлет те,

Çӳл ту çине пухăнать.

Виçĕ кун та виçĕ каç

Пĕтĕм чăваш кĕл тăвать,

Виçĕ кун та виçĕ каç

Чемен чунне асăнать.

Ăна çӳллĕ ту тăрне

Хисеплесе пытарнă,

Вăрçă тумĕ-хатĕрне

Хăйпе пĕрле хăварнă.

 

Улма-чăпар лашине

Чемен çумне вырттарнă,

Хурçă хĕçпе хăртине

Ик аллине тыттарнă.

 

IV

Чылай вăхăт иртсессĕн,

Пĕррехинче, çуркунне,

Аслă Çимĕк килсессĕн

Чăваш çĕрне, каçхине,

 

Ялти çăмрăк савăнса

Тухнă вăйă калама,

Чемен сăртне пухăнса,

Çерем çинче выляма.

Çимĕк-уяв ячĕпе

Сыпкаланă каччăсен

Арпашаççĕ кунĕпех

Пуçра шухă шухăшсем:

«Ăйтăр, чĕнер Чемене

Хăналама çĕр çине!

Чĕнĕр Чемен пиччене,

Кĕçĕр, Çимĕк каçхине!

Каччисене хĕрĕсем

Ӳкĕтлесе йĕреççĕ.

Итлемеççĕ лешĕсем,

Виçĕ хутчен чĕнеççĕ.

Чемен сăрчĕн чи тăрри

Шатăртатса çурăлать,

Çурхи шăналăк тĕрри

Вут-çулăмпа ялтăрать.

Сехри хăпнă каччăсем

Упаленсе тараççĕ,

Пăхса тăран çăмрăксем

Çăмах чĕнме хăраççĕ.

Чемен килнĕ тĕнчене!

Чемен паттăр таврăннă!

Ӳкĕр часрах çĕр çине!

Ăçта? Камсем тапăннă?

 

Улма-чăпар урхамах

Вут çĕлен пек явăнать,

Чемен тăван халăха

Пулăшмашкăн ыткăнать.

 

Улма-чăпар лашине

Йĕнерлесе утланнă,

Хурçă хĕçпе хăртине

Çăпăçмашкăн туптанă...

 

Чемен килнĕ тĕнчене!

Чемен паттăр таврăннă!

Ӳкĕр пурте çĕр çине!

Мĕнле хурах тапăннă.

 

V

Чемен пире çăвăн чух

Усал туман, тупата,

Ирпе, шуçăм килнĕ чух,

Килсе выртнă тупăка.

 

Çакă каçăн палли çук

Çавă çӳллĕ çăрт çинче,

Анчах пĕлмен чăваш çук

Чемен çинчен ку енче.

Ватă çынсем çуркунне

Кунта вăкăр пусаççĕ,

Парне парса Чемене,

Пуçĕсене усаççĕ.

Çамрăксем те çавăнтан

Тек чĕнмеççĕ Чемене,

Вăрçă-харçă нихăçан

Тек ан килтĕр çĕр çине!

Чемен-паттăр ячĕпе

Пĕтĕм чăваш савăнать,

Пархатарлă ĕçĕпе

Патварланса пурăнать.

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: