Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +19.3 °C
Ӗҫ ҫӗклет, ӳркев ӳкерет.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Софья Савнеш: Илемпи, Пинерпи, Пинеслу, Алман та ҫуралать

Софья Савнеш01.11.2015 21:375217 хут пӑхнӑ

Чӑваш Енре демографи лару-тарӑвӗ япӑх темелле мар. Ку енӗпе пӗлтӗр республикӑра хӑйне евӗр ҫитӗнӳ те пулнӑ: ҫуралнисен йышӗ вилнисенчен нумайрах пулнӑ. Ача ҫуралсан ашшӗ-амӑшӗ ун валли ят шырать. Халӗ паллӑ ӗнтӗ мӗнлерех ятсем анлӑ сарӑлни: Анастасия, Мария, София, Елизавета, Виктория… Арҫын ачасене ытларахӑшӗ Максим, Кирилл, Роман, Егор ят хурать. Республикӑра ачасене тӗне кӗмен чӑвашсен ятне паракансем те пур. Ку хутран-ситрен ҫеҫ тӗл пулать. Ҫапах ку та темӗн пекех…

Чӑваш Енре 2013 ҫул уйрӑмах интереслӗ пулнӑ темелле. Ун чухне ашшӗ-амӑшӗ ачисене чылай ҫыншӑн тӗлӗнмелле ят хунӑ. 2012–2013 ҫулсенче Илемпи, Синерпи, Пинерпи, Пинеслу, Салампи ҫуралнӑ.

Тӗрӗссипе, ку ятсем тӗлӗнмелле мар. Аслӑ ӑрурисем вӗсене астӑваҫҫех. Ҫамрӑксемшӗн ҫеҫ урӑхла пек туйӑнаҫҫӗ вӗсем. Тӗнче тетелӗнчи пӗр ҫӑлкуҫран вуласа пӗлнӗ тӑрӑх, чӑваш хӗрӗсен ятӗнчи –ПИ тӗрӗксен «бике» сӑмахне ҫывӑх. Чӑвашла ӑна «пике» тесе вуламалла. Тюркологсем ӑнлантарнӑ тӑрӑх, малтан ҫапла хӗрарӑма хисеплесе чӗннӗ. Кайран вара –ПИ ятсене кӗнӗ. Тӗслӗхрен, «Пинерпи» ят чӑвашсен «Пинер» ялӗнчен пулса кайнине ӗнентереҫҫӗ. «Синерпи» — Синер ялӗнчен.

-ПИ аффикс урӑх ятсем ҫумне те ҫыпӑҫнӑ. Тӗслӗхрен, Тунепи ят. Тунтикун ҫуралнӑ хӗрачана ҫапла чӗннӗ. Ҫак кун ҫуралнӑ арҫын ачана Тунюк тенӗ. Эрнекун кун ҫути курнӑ хӗрачана Эрнепи ят хунӑ, арҫын ачана – Эрнук. Ялта камӑн та пулин туй пынӑ чухне арҫын ача ҫуралнӑ тӑк ӑна Туймӑрса тенӗ, хӗрачана — Туйпи е Туйпике.

Амӑшӗ уй-хирте ӗҫленӗ чухне ҫӑмӑллансан хӗрачана Хиртепи ят панӑ. Вӑл е ку лару-тӑрура ҫуралнӑ ачана унпа ҫыхӑнтарса ят хурасси йӑлара пулнӑ. Тӗрӗссипе, ку тӗнчери чылай халӑхӑн ҫапла пулнӑ.

Анчах чӑвашсем православи тӗнне йышӑнсан ку йӑла манӑҫса пынӑ. Ҫапах ашшӗ-амӑшӗ ачине, православи ятне хунӑ пулсан та, ҫакнашкал ятсемпе чӗннӗ. Ку ачан иккӗмӗш ячӗ пулнӑ. Ку йӑла темиҫе ҫул сыхланнӑ.

Акӑ нумаях пулмасть Ҫӗнӗ Шупашкарта Татьяна Тимуковӑпа Михаил Илларионов ҫемйинче арҫын ача ҫуралнӑ. Ашшӗ-амӑшӗ ӑна ыттисенчен уйрӑлса тӑракан ят хунӑ: Алман.

 
Редакцирен: Статьяна вырнаҫтарни редакци автор шухӑшӗпе килӗшнине пӗлтермест.

Комментари:

2015.11.04 01:40
Аçтахар Плотников
Ку шухӑша хуратнӑ. Сӑлтавӗ: тӗрӗслев хыҫҫӑнхи
2015.11.04 01:44
Аçтахар Плотников
Ку шухӑша хуратнӑ. Сӑлтавӗ:

Комментариле

Сирӗн ятӑp:
Анлӑлатса ҫырни:
B T U T Ячӗ1 Ячӗ2 Ячӗ3 # X2 X2 Ӳкерчӗк http://
WWW:
ӐӑӖӗҪҫӲӳ
Пурӗ кӗртнӗ: 0 симв. Чи пысӑк виҫе: 1200 симв.
Сирӗн чӑвашла ҫырма май паракан сарӑм (раскладка) ҫук пулсан ӑна КУНТАН илме пултаратӑр.
 

Эсир усӑ курма пултаракан Wiki тэгсем:

__...__ - сӑмаха каҫӑ евӗр тӑвасси.

__aaa|...__ - сӑмахӑн каҫине тепӗр сӑмахпа хатӗрлесси («...» вырӑнне «ааа» пулӗ).

__https://chuvash.org|...__ - сӑмах ҫине тулаш каҫӑ лартасси.

**...** - хулӑм шрифтпа палӑртасси.

~~...~~ - тайлӑк шрифтпа палӑртасси.

___...___ - аялтан чӗрнӗ йӗрпе палӑртасси.

Orphus

Ытти чӗлхесем

Баннерсем

Шутлавҫӑсем