Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +2.3 °C
Ҫӗнӗ тусна туп, киввине ан ман.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Аçтахар Плотников: Тӑван, хурӑнташ... хӑшӗ ҫывӑхрах?

Аçтахар Плотников18.10.2015 14:044830 хут пӑхнӑ

Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр. Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).

 

«Эпир унпа хурӑнташлӑ»... «Пирӗн ҫывӑх тӑван вӑл...» — тетчӗ анне час-часах пӗлӗшсем ҫинчен аса илсе калаҫнӑ чухне.

Мӗншӗн эпир пӗрне «хурӑнташ», теприне— «тӑван» тетпӗр-ха?

Тӑван ҫывӑхараххине, хурӑнташ — аяккараххине пӗлтерет, теҫҫӗ чылай чухне ҫамрӑкрах ҫынсем. Иккӗш те пӗрех, теҫҫӗ теприсем.

Ҫук, капла калани тӗрӗс мар. Пирӗн чӗлхе питӗ пуян, кашни сӑмахӑн, ҫапса лартнӑ савӑлӑнни пек, хайӗн вырӑнӗ пур. Ҫавна ӑнланманни, арпаштарни чӗлхене хисеплеменнине, унӑн асамлӑ пуянлӑхне чухлайманнине пӗлтерет. Тӑван — ар енчен ҫывӑх ҫын, пӗр юнлӑ, юнпа ҫывӑх тени, тутарла — туган, ган — юн. Хурӑнташ — хӗрарӑм енчен ҫывӑх тени, хырӑм сӑмах урлӑ пыракан ҫыхӑнӑва пӗлтерет, ку сӑмах пирки пӑлхарсен хальхи вӑхӑтри палла тӗпчевҫи Емил Боев «Бьлгарски език» журналра питӗ уҫӑмлӑ ҫырса кӑтартнӑччӗ. (Емил Боев «За предтурского тюркско влияние в бьлгарския език — еше няколко пребьлгарски думи» — «Бьлгарски език», 1965 ҫул, 1-мӗш кӗнеке, 3–17 страницӑсем).

Кӗскен каласан, атте енчисем — тӑвансем, анне енчисем — хурӑнташсем. Ӗлӗк пӗр чухне тӑвансене, тепӗр чухне хурӑнташсене пуҫтарса савӑнмалли уявсем те пулнӑ. Тӗслӗхрен, ӗрет ӗҫки (уявӗ). Ӗрет уявне тӑвансене ҫеҫ пуҫтарнӑ.

 

Сӑн ҫинче: Нӑрваш Шахальти Анна Матвеевна Григорьева (90) тӑванӗсем

 
Редакцирен: Статьяна вырнаҫтарни редакци автор шухӑшӗпе килӗшнине пӗлтермест.

Комментариле

Сирӗн ятӑp:
Анлӑлатса ҫырни:
B T U T Ячӗ1 Ячӗ2 Ячӗ3 # X2 X2 Ӳкерчӗк http://
WWW:
ӐӑӖӗҪҫӲӳ
Пурӗ кӗртнӗ: 0 симв. Чи пысӑк виҫе: 1200 симв.
Сирӗн чӑвашла ҫырма май паракан сарӑм (раскладка) ҫук пулсан ӑна КУНТАН илме пултаратӑр.
 

Эсир усӑ курма пултаракан Wiki тэгсем:

__...__ - сӑмаха каҫӑ евӗр тӑвасси.

__aaa|...__ - сӑмахӑн каҫине тепӗр сӑмахпа хатӗрлесси («...» вырӑнне «ааа» пулӗ).

__https://chuvash.org|...__ - сӑмах ҫине тулаш каҫӑ лартасси.

**...** - хулӑм шрифтпа палӑртасси.

~~...~~ - тайлӑк шрифтпа палӑртасси.

___...___ - аялтан чӗрнӗ йӗрпе палӑртасси.

Orphus

Ытти чӗлхесем

Баннерсем

Шутлавҫӑсем