Agabazar: Орфографи "фронтĕнче" улшăнусем çук

Agabazar12.05.2015 23:5144234 хут пӑхнӑ

Чĕрĕп тата çĕлен тĕлĕшпе ĕлĕкхи анекдот пур: иккĕшне пĕтĕçтерсен икĕ метр тăршшĕ йĕплĕ пралук пулать амитке. Чăваш орфографи комиссине йĕркеленĕ чухне каланă шухăшсем çак анекдота аса илтерчĕç. Компромисс, консенсус тупмалла имĕш.

Мĕнле ăнланмалла кăна? Хире-хирĕçлĕ шухăшсене еплерех пĕтĕçтерме пулать?

Консенсус тупас тесе, калăпăр, "çĕршыв" сăмаха епле çырассине кун сиктерсе улăштарса пымалла-и: мăшăрлă кунсенче (02, 04, 06, 08,...) пĕрле те мăшăрсăррисенче (01, 03, 05, 07,...) уйрăм пулмалла-и? Темĕн, питех шанса каймастăп унашкал ăслăлăха. Концепци пĕрре, яр уçă, ниçта пăркаланмалла мар пулма тивĕçлĕ. Йĕркевĕсем, правилисем вара самаях пиçĕ пулма пултараççĕ. Унчченхи "реформаторсене" банкротсем тесе шутламалла. Анчах та халĕ вăйра тăракан йĕркевсенчен пăрăнмалла тенине пĕлтермест ку. Мĕншĕн тесен вĕсен (йĕркевсен) тексчĕсенче те конструктивлă вăй çук мар. Тепĕр тесен, йĕркевсенчен пăрăнма пирĕн право та çук. Тавайăр-ха пĕтĕм сÿтсеявăва çак ансат шухăш тавра çавăрар! Ку чĕрĕппе çĕлен ÿкерчĕкне ак çакăнтан илтĕмĕр — http://www.e-reading.club/bookreader.php/103979/Nepil_-_Ya,_pes_Barik.html

Редакцирен: Статьяна вырнаҫтарни редакци автор шухӑшӗпе килӗшнине пӗлтермест.

[Комментариле (189)]

Комментари:

Agabazar // 1435.81.1268 2015.06.10 19:15
	"utareni" Пусăм. http://termin.chv.su/term/2768.html
Михаил Волков // 2276.8.8010 2015.06.10 23:13
	Шыравçă, эсир фонема теорийĕ çине таянса чĕлхемĕр орфографине пĕрлĕхлĕ тăвассине хирĕç тăратăр. Чĕлхене стандартласси, урăхла каласан, наци чĕлхи шайне хăпартасси, яланах пур çĕршыра та çырулăх (графикăпа орфографи) урлă, ун çине тĕревленсе пулса пынă. Пирĕн çырулăх икĕ тĕрлĕ орфографипе усă курни чĕлхе пĕрлĕхне аркатать. Çак ыйту патне таврăнар.
Михаил Волков // 2276.8.8010 2015.06.10 23:30
	Эпир Б, Г, Д, Ж, З, Ф, О, Ъ саспаллисемпе ютран йышăннă сăмахсенче усă куратпăр. янравсăр пĕлтерĕшлĕ П, К, Т, Ш, С саспаллисене ку сăмахсенче чăнчăвашлисенчи пек янравлатса вуламастпăр. Çакна эсир вырăсла орфографи тетĕр. Латинла алфавитпа çырсан çав саспаллисен варианчĕсенех илетĕр-çке! Фонема теорийĕ чарать пĕрлĕхлĕ орфографи тума тени тĕрĕс-и вара!
Victor // 2352.48.8289 2015.06.11 14:23
	Михаил Волков, çакăнта сас палли лартса тухăр вара калаçăпăр. çиç- (тымар) ç фонемă - ()и()ĕм ()и()рĕ. ()и()ĕм ()и()ет. Ан ()и()тĕр. Ан ()и()ейтĕр. хух (тымар) х фонемă - Ат()л халь те ху()()р, татах ()у()ĕ теççĕ. ()у()са(х тăрать. ()у()ассине мĕнле чарас. хуй (тымар) х фонемă - ()уй()ăллă ()уçи ()уйтарнипе лаша ()уйсах кайрĕ. Ан ()уй-()а! тет ()ай()и.
Agabazar // 5802.2.6057 2015.06.11 16:02
	"Михаил Волков, çакăнта сас палли лартса тухăр вара калаçăпăр." ??? Мĕн лартса тухмалла: сас палли е саспалли?
Victor // 2352.48.8289 2015.06.11 16:19
	Буквăсем. Е çырса кăтарттăр "пĕрлехлĕ орфографипе". Чăтăмсăррăн кĕтетĕп пач расна икĕ чĕлхене пĕр çырулăхлă туса хураc инноваццине. ;)
Михаил Волков // 1522.85.7901 2015.06.11 22:29
	Эсир варваризмсем (ютраннисем - чăвашла) текен "вырăсла" çырăнакан сăмахсен шучĕ чылай текстра чăнчăвашлисенчен ытăларах тĕлпулать. Вĕсенчен нумайăшне кальккăлама май килмест. Урăхла каласан, вĕсем йышăннă морфемăсемлĕ чăваш сăмахĕсемех пулса тăраççĕ. Çак пулăм чĕлхемĕр фонетиккине анлăлатать, ăна çĕнетсе аталантарать, графиккăпа орфографие "вырăслатать" (тĕрĕсрех: тĕнчери пек тăвать).
Михаил Волков // 3720.04.1295 2015.06.11 22:52
	Варваризмсене хамăр граФфиккăпа çырни, хăвăрах куратăр, меллĕ мар (маттематтиккă, пиолоки, туш, паршă т.ыт. те). 30-мĕш çулсенче "вырăс" саспаллисемсĕр çырнине влаçсем кăна мар, вĕреннĕ чылай чăваш сивленĕ. Вăт çапла лару-тăруран епле ăслă-тăнлăн хăтăлса тухмалла? Пĕрпĕринчен тăрăхласа ларни усă параймĕ. Пуçа ватас пулать чĕлхеçĕсен.
Михаил Волков // 8866.3.4106 2015.06.11 23:25
	Йыврлăхсене шута илни аван. Хăшĕсене (янравлă Х, В-Ф ылмашу т.ыт.) асăрхаттару шайĕнче памалла. Паллах, ку вăрвар тумалли ĕç мар. Латин алфавичĕпе усă курни тен ăна кăшт çăмăллатĕччĕ, анчах çырулăхăмăр традицине, пуянлăхне çухаттарĕ. Кириллицăпах çул шырама тивет. "Вырăсла" çыру мар, чăвашлах теер ДУШ, ШАРФ, ТУРНИКЕТ, ГАРАЖ, ТИРАЖ çырнисене те.
Agabazar // 3456.2.8834 2015.06.12 09:27
	"...В-Ф ылмашу ..." Чăваш чĕлхинче унашкал ылмашу çук. Шкаф > Шкавĕ теместпĕр вĕт! Чăннипе Ф сасă янравлă Ф сасăпа ылмашать. Шкаф > Шкафĕ. Юлашкинчи Ф, малтанхипе танлаштарсан, чăнах та янравлă илтĕнет. Вăт çавнашкал аллофон. Аллофон шайĕнчи (фонема шайĕнче мар) сасă.