«Ирӗклӗх» общество организацийӗн хастарӗсем Чӑваш Енӗн Конституцийӗн кунне йышӑнтарасшӑн. «Чӑваш Республикин патшалӑх влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче раштавӑн 9-мӗшӗнче (ку куна тӗрӗссипе раштавӑн 12-мӗшӗнче палӑртаҫҫӗ-ха) Раҫҫей Федерацийӗн Конституци кунӗпе ЧР Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн ячӗпе салам пичетленӗ. Ҫӗршыв шайӗнче «Раҫҫей Федерацийӗн Конституцийӗн кунӗ ҫинчен» 1994 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче йышӑннӑ саккун пур», — ӑнлантарса ҫырнӑ Чӑваш халӑх сайтне асӑннӑ пӗрлешӳ хастарӗсем.
«Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Республикин Конституцине йышӑннӑ кун та (2000 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗ), унччен те, маларах та Чӑваш Республикин Элтеперӗн сайтӗнче те, Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче те республикӑн тӗп саккунӗпе Михаил Игнатьев саламлани пулмарӗ», — пӑшӑрханаҫҫӗ «Ирӗклӗх» пайташӗсем.
Унтан вӗсем Чӑваш Ен Элтеперӗ патне Чӑваш Ен Конституцийӗн кунне йышӑнма ыйтса ҫыру ҫырнине пӗлтернӗ.
Хӗл Мучи ачасен ҫырӑвӗсене йышӑнма тытӑннӑ. Ун патне 7–16 ҫулсенчи ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене Хӗрлӗ тӳремре чыслӗҫ.
Пултарулӑх конкурсӗ чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче пуҫланнӑ. Шӑпӑрлансем Хӗл Мучие хӑйсен ӗмӗчӗ пирки пӗлтерме, ҫулталӑкра тунӑ ырӑ ӗҫсем ҫинчен пултараҫҫӗ. Конкурс икӗ номинаципе иртӗ: литература хайлавӗ (сӑвӑ, калав, юмах, эссе) тата Ҫӗнӗ ҫулхи открытка. Чи лайӑх ӗҫсене Шупашкар хулин музейне парӗҫ.
Чи лайӑх ӳкерчӗк салам открытки ҫинче пулӗ. Ӑна Шупашкарти почтӑсенче туянма май пулӗ. Ӗҫсене ҫак адреспа ямалла: Шупашкар, Ленин проспекчӗ, 2-мӗш ҫурт, Хӗл Мучие. Е Маяковский ячӗллӗ вулавӑша илсе килмелле.
Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи экс-полпречӗ Леонид Волков Владимир Путинран черетлӗ хутчен пулӑшу ыйтнӑ. Маларах вӑл Президент патне юпа уйӑхӗнче ҫырнӑччӗ.
Аса илтеретпӗр, тӗпчевҫӗсем Леонид Волкова преми сӗмӗпе 2 миллион тенкӗ кӗсьене чикнӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Пӗрремӗш ҫырура экс-полпред хӑй айӑплӑ маррине, преми парас схемӑна вӑл ку должноҫе ларичченех йышӑннине, коррупципе кӗрешмелли плана такамсем унпа усӑ курса тултарасшӑн тесе шухӑшланине палӑртнӑ.
Владимир Путин патне черетлӗ хутчен ҫырнинче Леонид Волков унччен ҫав должноҫе йышӑннӑ ҫын та ҫавӑн пек схемӑпа шалу тата преми илнине асӑнса хӑварнӑ.
Ҫырура Леонид Волков преми парас тытӑмра пӗр пеклӗх ҫуккине хурланӑ.
Ҫак кунсенче «Ирӗклӗх» пӗрлешӳ «Раҫҫей Федерацийӗн чӗлхисем ҫинчен» саккунти чӗлхесене дискриминацилекен пайсене пӑрахӑҫлама ыйтса Патшалӑх Думин председетелӗ Вячеслав Володин патне ҫыру шӑрҫаланӑ. Ҫак 53-ФЗ номерлӗ саккунпа килӗшӳллӗн рекламӑра вырӑс чӗлхипе яланах усӑ курмаллине палӑртнӑ иккен. Кунпа чӑваш хастарӗсем килӗшесшӗн мар. Ун вырӑнне ирӗклӗхҫӗсем реклама чӗлхине Раҫҫей Федерацийӗн субъекчӗсенчи патшалӑх чӗлхийӗсенчен ирӗклӗ суйлама май туса пама ыйтнӑ.
Хӑйсен сӗнӗвне вӗсем РФ Конституцийӗнче ҫын правине чӗлхе тӗлӗшӗнчен хӗсме юраманни ҫине таянса хатӗрленӗ. «Ирӗклӗх» хастарӗсем ӑнлантарса панӑ тӑрӑх енчен те хальхи саккуна пӑхӑнас пулсан чӑвашла рекламӑланаканӑн ӑна ҫавӑн пекех тата вырӑсла та хатӗрлемелле. Ку вара тӑкаксене ӳстерет, пӗлтерӗве паракана тӑван чӗлхепе вырнаҫтарассинчен пистерет.
Чӑваш ҫыннисене, ял мухтарӗсене, ЧНК, ЧТП, хӗрарӑмсен, пенсионерсен, ҫамрӑксен тата ытти пӗрлешӳсен районсенчи пайташӗсене, Патшалӑхӑн республикӑри тата вырӑнти ертӳҫисене, Вӗрентӳ шаралӑхне, шкул директорӗсене янӑ ҪЫРУ.
Тӑван чӗлхемӗр кӑвайт ҫинчи хӗртнӗ хурҫӑ пек тӗлкӗшсе тӑрать. Таптаса килекен пӗрпеклетӳ тискерлӗхне ӑнланмасӑр, лайӑх шалуллӑ вырӑнти хӑшпӗр чӗлхеҫӗсемпе аслӑ тӳресем тӑван чӗлхене пӑтратма пӑрахаймаҫҫӗ. Хӑватлӑ халӑхсем хӑйсен чӗлхисене хӑюллӑн хӳтӗлеҫҫӗ. Юлашки вӑхӑтра чӑвашсем тӑван сӑмаха упрассишӗн ҫине тӑма пуҫларӗҫ. «Хыпар», «Ҫамрӑксен хаҫачӗ», «Чӑваш тӗнчи» хаҫатсенче, Чӑваш халӑх сайтӗнче, «Идель.Реалии» сайтра ҫивӗч статьясем тухрӗҫ. Тӑван чӗлхене хӳтӗлесе ҫынсем судсене ҫитрӗҫ. Ыйтӑва Патшалӑх Канашӗн шайӗнче ятарласа сӳтсе явнӑ пулин те, Чӗлхе комиссийӗ каллех унталла-кунталла турткаланнипе шкул ӗҫне пӑтратса тӑрать. Татах капла хӑтлансан чӗлхемӗре тепӗр ӑру ӗмӗрӗнче сӳнтерсе лартатпӑр.
Пирӗн пӗрремӗш сӑмах — ачасемпе тӑван чӗлхепе калаҫасси ҫинчен.
РФ Президенчӗ ҫумӗнчи Чӑваш Енӗн экс-полпречӗ Леонид Волков Владимир Путинран пулӑшу ыйтнӑ. Вӑл унран хӳтлӗх ыйтать.
Леонид Волков Владимир Путин патне ҫыру ҫырни пирки Регнум портал пӗлтерет. Унӑн хальлӗхе килтен ирӗк ыйтмасӑр тухма юрамасть. Шӑпах ҫавӑнта вӑл хӑйӗн адвокачӗ урлӑ Президент патне ҫыру ҫырнӑ.
Леонид Волков ҫырура вӑл айӑплӑ маррине, преми парас схемӑна вӑл ку должноҫе ларичченех кӗртнине палӑртнӑ. Унӑн шухӑшӗпе, такамсем унпа усӑ курса коррупципе кӗрешмелли плана тултарасшӑн.
Аса илтерер: Леонид Волкова 2 миллион тенкӗ кӗсйине чикнӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Мускав патшалӑхӗпе пӗрлештерес тӗлӗшпе ҫула тухнӑ чӑваш кнеҫӗсене сӑнлакан пилӗк юланутран тӑракан монументаллӑ композицие хула пуҫлӑхӗсем унӑн авторне, Фёдор Мадуров кӳлепеҫӗне, тавӑрса панӑ.
Ҫак кӳлепе Шупашкара Етӗрне ҫулӗпе кӗнӗ вырӑнти ункӑра вырнаҫнине, каярах ӑна влаҫрисен йышӑнӑвӗпе Шупашкарӑн 500 ҫуллӑхӑн паркне куҫарнине маларах Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Аса илтеретпӗр, кӳлепе авторӗн шухӑшӗпе унӑн ҫӗнӗ вырӑнӗ ытла та килӗшӳсӗр, Шупашкар ҫыннисен шухӑшӗпе юланутсем халь Мускава мар, Шупашкарӑн 500 ҫуллӑхӑн паркӗнчен анӑҫарах вырнаҫнӑ мунчана каяҫҫӗ имӗш.
Ҫу уйӑхӗнче «Ирӗклӗх» чӑваш халӑх пӗрлӗхӗ хула администрацийӗ патне ҫырупа тухнӑ, унта вӑл чӑвашсене Мускав патшалӑхӗпе пӗрлештерес тӗлӗшпе ҫула тухнӑ чӑваш кнеҫӗсене сӑнлакан пилӗк юланутран тӑракан монументаллӑ композици ытла та япӑхланса кайнипе пӑшӑрханнӑччӗ. «Ирӗклӗх» Шупашкар хула администрацине монументаллӑ композицие ытла та япӑхлантарса янӑшӑн яваплисене палӑртма тата кӳлепен малашлӑхӗ пирки пӗлтерме ыйтнӑччӗ. Халӗ, ав, кӳлепене ҫӗнетес вырӑнне унӑн авторне тавӑрса панӑ.
Нумай пулмасть Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ «Ирӗклӗх» пӗрлӗхе Раҫҫей тулашӗнче тулли праваллӑ элчелӗхсем туса хума майсем ҫукки пирки хуравларӗ. Хӑйсен хуравӗнче тӳре-шара правительство усламҫӑсене май ҫитнӗ таран ют патшалӑхсемпе ҫыхӑну тытма пулӑшни пирки ҫырса пӗлтернӗ. Хамӑр тӑрӑхра кӑларакан тавара Раҫҫей тулашӗнче сарма пулӑшма правительство укҫа-тенкӗ те сахал мар уйӑрать имӗш.
Тулли праваллӑ элчелӗхе уҫма ытлашшиех нимех те чармасть иккен. Федераллӑ саккун унашкал ирӗк парать: е республикӑн хӑйӗн уҫмалла, е Раҫҫей Федерацийӗ уҫнӑ элчелӗхре хӑйсен элчине тытмалла. Ҫавах та элчелӗх уҫма чи малтанах Раҫҫейӗн ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерствипе килӗшсе татӑлмалла иккен. Тата элчелӗхе тытса тӑма республикӑран укҫа уйӑрса тӑма тивӗ иккен. Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх Раҫҫейӗн ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерстви хальхи вӑхӑтра ҫавах та Раҫҫейри регионсене аталантарма, ҫыхӑну йӗркелеме пулӑшакан тулашри элчелӗхсене ҫителӗклӗ хатӗрлесе ҫитернӗ тесе шутлать. Ҫакна шута илсе тата укҫа-тенкӗ сахал пулнипе Чӑваш Республики тулашра элчелӗхсем уҫма килӗшмен.
Мускаври метропа усӑ куракансем пӗчӗк груза тата корреспонденцие ҫӗршыври 32 хулана ӑсатайӗҫ. Ун валли вӗсен пуштӑ уйрӑмне вӗҫтерме кирлӗ мар: метрори станцисенчен хӑшӗсенче ку тӗллевпе ятарлӑ стойкӑсем вырнаҫтарнӑ.
Мускав метрополитенӗн пуҫлӑхӗ Дмитрий Пегов федерацин МИХӗсене пӗлтернӗ тӑрӑх, 3 килограмран ҫӑмӑлтарах посылкӑсене тата корреспонденцие пӗр килограмшӑн 300-500 тенкӗ тӳлесе ӑсатма май килӗ. Сӑнавлӑ проекта Шупашкарсӑр пуҫне Питӗр, Чулхула, Владикавказ, Ижевск, Краснодар, Петрозаводск, Сыктывкар, Туапсе, Ярославль тата ыттисем лекнӗ.
Кӑсӑклантаракан ыйтӑва метро пассажирӗсем ятарлӑ стойкӑсене пырса уҫӑмлатма пултараҫҫӗ. Ун пеккисене Ункӑ линийӗн 12-мӗн станцийӗнче, Таганкӑпа Краснопресенски лини ҫинчи «Котельники» станцире вырнаҫтарнӑ.
Чӑваш Республикинчи «Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗ ҫӗнӗ пуҫарупа тухнӑ. Чӑваш наци конгресӗн ертӳҫисем йыхрав ҫырӑвӗсене вырӑсла салатнӑ вӑхӑтра вӗсем пысӑк предприятисене хӑйсен этикеткисене вырӑсла ҫырнисӗр пуҫне чӑвашла та хушма сӗннӗ.
«Ирӗклӗх» хастарӗсем этикеткӑсемпе упаковкӑри информацие чӑвашла хушма сӗннӗ — составне, калӑпӑшне, кӑларнӑ куна, юрӑхлӑх тапхӑрне, упрамалли условине, усӑ курмалли майсене тата ытти информацие.
Малтанласа ҫырӑва ҫӑмӑл тата апат-ҫимӗҫ промышленноҫӗн предприятисене ярса панӑ. Вӗсен йышне республика шайӗнче кӑна мар, тулашра та палӑраканнисем кӗртнӗ — «АККонд» акционерсен обществи, «Букет Чувашии» сӑра вӗретекен фирма, «ЮРМА» агрохолдинг, макаронпа кондитер таварӗ кӑларакан «Вавилон» фирма, Шупашкар аш-какай комбиначӗ, «Кӗрӗк» АХО, «Кайсаров и ОВАС» ҫӗвӗ хапрӑкӗ тата ыттисем.
Хӑйӗн ҫырӑвӗнче «Ирӗклӗх» чӑвашла ҫырни Раҫҫей Федерацийӗн тата республикӑн хальхи саккунӗсене пӑсманнине палӑртнӑ. ГОСТсем (сӑмахран, 51074-2003) те ҫакна хирӗҫ маррине те кӑтартнӑ.
+3.3 °C