Чӑваш Ен Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, социаллӑ пӗлтерӗшлӗ объектсене пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ интернетпа ҫыхӑнтарасси пирӗн республикӑра малалла пырать. «Ростелеком» предприяти специалисчӗсем ҫак енӗпе халӗ виҫӗ районта ҫине тӑраҫҫӗ.

Ҫывӑх вӑхӑтра пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ интернет Шупашкар районӗнчи Толик Хураски тата Мӑнал, Элӗк районӗнчи Вутлан, Муркаш районӗнчи Тойкилтӗ ялӗсенче ӗҫлесе кайӗ. Асӑннӑ ялсенчи шкулсем ун чухне тӗнче тетелне ҫӑмӑллӑнах тухайӗҫ. Ҫавӑн пекех Шупашкар районӗнчи Мӑналти фельдшерпа акушер пунктне тӗнче тетелӗпе ҫыхӑнтарӗҫ.

Ӗнер, пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Пӗтӗм ҫӗршыври «Чаплӑ интернет» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Унта Шупашкарти 17-мӗш вӑтам шкулӑн информатика вӗрентекенӗ Игорь Чернов лауреат ятне тивӗҫнӗ.

Чӑваш Енӗн информполитика министерстви хыпарланӑ тӑрӑх, шкулпа ҫыхӑннӑ проектсен конкурсне хальхинче вӗренӳ тытӑмӗнчи интернет-технологисене халалланӑ. Вӗрентекенсемпе шкул ачисем конкурса хӑйсем ӑсталанӑ сайтсене, сайт пайӗсене, халӑх тетелӗнчи пӗрлешӳсемпе ушкӑнсене, компьютерпа кӗсье телефонӗ валли шухӑшласа кӑларнӑ сарӑмсене, ӑс-тӑна аталантаракан вӑйӑсене ярса панӑ. Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчен пурӗ 180 проект ҫитнӗ.

Конкурса пӗтӗмлетнӗ май тӑватӑ ҫӗнтерӳҫе тата ҫичӗ лауреата палӑртнӑ. Шупашкарти вӗрентекен Игорь Чернов 9-мӗш класс ачисене информатика экзаменне тӗплӗ хатӗрленме май паракан сарӑмпа палӑрнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 28 тата 30 ҫулсенчи икӗ арҫын 1100 ытла компьютера вирус ертсе аркатнӑ. Ҫапла майпа вӗсем компьютерсенчи информацие сутма тӗллев тытнӑ, анчах май килмен. Кун пирки «МК в Чебоксарах» хыпарлать.

Уголовлӑ ӗҫ материалӗсем тӑрӑх, хайхи арҫынсем хӑйсем шухашласа кӑларнӑ вируспа 1100 компьютера техникӑна пырса перӗнмесӗрех «чирлеттернӗ». Анчах пухнӑ информацие — ют компьютерсенчи парольсемпе кодсене, электронлӑ майпа укҫа тӳлеме май паракан реквизитсене — интернет урлӑ сутма ӗлкӗреймен, вӗсем патне Хӑрушсӑрлӑх службин ӗҫченӗсем пырса кӗнӗ.

Ҫамрӑк арҫынсене иккӗшне те тытса чарнӑ, уголовлӑ ӗҫ пуҫарса тӗпченӗ. Халӗ суд та пулнӑ. Хакерсенчен пӗрне ҫулталӑк ҫурӑлӑха ирӗклӗхсӗр хӑварнӑ, теприне 30 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

Н.И. Ашмарин

Юпан 4-мӗшӗнче чӑваш тетелӗнче олимпиада пуҫланать. Ӑна Н. И. Ашмарин ҫуралнӑранпа 140 ҫул, вӑл хатӗрленӗ чӑваш сӑмахӗсен пуххин пӗрремӗш томӗ тухнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ ятпа ирттереҫҫӗ. Ӑмӑрту http://inset.chv.su сайтра иртӗ.

Йӗркелекенсем: Ҫӗрпӳ район администрацийӗн вӗренӳпе социаллӑ аталану управленийӗ, Чӑваш халӑх сайчӗ (информаци тата техника тӗлӗшӗнчен пулӑшать), Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ.

Ӑмӑрту — районсем хушшинчи, унта Ҫӗрпӳ, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар, Канаш, Красноармейски, Шупашкар районсенчи шкул ачисем хутшанайраҫҫӗ. Вӗсен пӗр сехет хушшинче 10 ыйту хуравне кӑтартмалла пулӗ. Пӗлӳ кӑтартассишӗн укҫа тӳлес ҫук, хуравсене сайт урлӑ ҫеҫ йышӑнаҫҫӗ (электронлӑ почтӑпа янин усси ҫук).

Интернет-ӑмӑрту юпан 14-мӗшӗччен пырӗ.

Авӑнӑн 19-мӗшӗнче ҫӳлти шайри .su домена никӗсленӗренпе 20 ҫул ҫитрӗ. Шӑп та лап 20 ҫул каялла, иртнӗ ӗмерхи 1990-мӗш ҫулта, ку домена СССР патшалӑхне панӑ. 2009 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче домена Раҫҫей ҫине куҫарнӑ. Раҫҫей Федерацийӗн тепӗр ҫӳллӗ шайри доменне, .ru-на, 1994 ҫулта никӗсленӗ.

Малтанхи вӑхӑтра иккӗмӗш шайри доменсене «Релком» тата «Демос» организацисем тытса тӑнӑ. 2010 ҫулхи ҫурлан 1-мӗшӗнче административлӑ ӗҫсене «Технический центр интернет» организацине куҫарнӑ. Хальхи вӑхӑтра иккӗмӗш шайри доменсене пурӗ 13 компани регистрацилет.

Авӑнӑн 1-мӗшӗ тӗлне .su доменра иккӗмӗш шайрисен шучӗ 88 пинрен иртнӗ пулнӑ. Танлаштарма: .ru доменра — 3 миллион ытла. Хальхи вӑхӑтра, .рф домена хута яма тытӑннӑран, .su доменсен йышӗ ӳсме пӑрахнӑ тет.

Пӗлме: .su домен ячӗ «sovet union» сӑмахсемпе вуланать. Ҫавӑн пекех, чӑвашсем ӑна «suvar» (сӑвар) ятпа та вулама пултараҫҫӗ.

Тӗнче тетелӗнче «Пӗтӗм Раҫҫейри 2010 ҫулхи халӑх ҫыравӗ» портал уҫӑлнӑ. Адресӗ — www.perepis-2010.ru. Тӗп страницӑра Раҫҫейӗн кашни ҫыннине чӗнсе каланӑ: «Ҫырав — ҫӗр-шывӑн коллективлӑ портречӗ. Сирӗнсӗр ку ӳкерчӗк тулли пулмасть. Ҫырава хутшӑнӑр, ку пачах йывӑр мар».

Порталӑн тытӑмӗ питех те ансат, ҫавӑнпа тӗнче тетелне пуҫласа тухнӑскер те та ҫырав ҫинчен мӗн пӗлес килнине тупма пултарать. «Ҫӗнӗ хыпар» («Новости») рубрикӑри материалсем тӑтӑшах ҫӗнелсе тӑраҫҫӗ. Унсӑр пуҫне ҫыравӑн саккун никӗсӗ тата программи ҫинчен тулли информаци илме пулать, иртекен мероприятисен анонсӗпе отчечӗ, тӗрлӗ пулӑшу материалӗсем, Раҫҫейри тата СССРти халӑх ҫыравӗсен историйӗ ҫинчен калакан интереслӗ фактсем, ҫыравсен чикӗ леш енчи опычӗ вырӑн тупнӑ.

«Ыйтусемпе хуравсем» рубрикӑра интернетпа усӑ куракансем ҫырав хучӗн содержанийӗпе малтанах паллашма, илнӗ кӑтартусен вӑрттӑнлӑхне сыхлани пирки пӗлме пултараҫҫӗ. «Ҫырав тата харпӑр хӑй хӑрушсӑрлӑхӗ» пайра ятарласа уйрӑм ҫын кӑтартӑвӗсем урӑх алла лекессинчен хӑрани вырӑнсӑр пулнине кӑтартнӑ. Кунтах ҫыравра час-часах тӗл пулакан ыйтусем ҫине хуравлаҫҫӗ: ҫырав мӗн тума кирлӗ, ӑна миҫе ҫултан ирттереҫҫӗ, ҫырав хучӗн анкетине тултарма мӗн чухлӗ вӑхӑт каять тата ыт.

Малалла...