«Ни хао!» (вӑл «сывлӑх сунатӑп» тенине пӗлтерет, е тӳрремӗн куҫарсан: «ни» — эсӗ; «хао» — аван) тесе паян иртен-ҫӳренсене хавассӑн калама юрать — мӗншӗн тесен ака уйӑхӗн 20-мӗшӗнче китай чӗлхи кунне паллӑ тӑваҫҫӗ.
Пӗрлешнӗ нацисен организацийӗн 6 официаллӑ чӗлхен (акӑлчан, арап, испан, китай, вырӑс тата хрантсус) кашнин хӑйӗн кунӗ пур. Пӗтӗм тӗнчери коммуникацисен департаменчӗ вӑл кунсене ҫынсем ҫав чӗлхесем ҫинчен интереслӗ информацие пӗлччӗр тесе, вӗсен историне лайӑхрах ӑнланччӑр тесе йӗркеленӗ, мӗншӗн тесен шӑпах чӗлхе урлӑ, унӑн историне хисеплени тата тӗрӗс куҫару йӗркелени урлӑ тӗрлӗ ҫӗршыв ҫыннисем пӗр-пӗрне ӑнланма пултараҫҫӗ.
Китай чӗлхипе тӑван чӗлхе пек 1,3 миллиард ҫынна яхӑн усӑ курать, ҫапла вӑл тӗнчере чи анлӑ сарӑлнӑ чӗлхе шутланать. Вӑл ҫав тери анлӑ сарӑлнине пула ӑна вӗренме кӑмӑл тӑвакансем нумай, анчах ку ҫӑмӑлах мар… Китай чӗлхи — тӗнчери вӗренме йывӑр чӗлхесенчен пӗри, ҫак уйрӑмлӑха пула ӑна Гиннес рекорчӗсен кӗнекине те кӗртнӗ.
Китай чӗлхинче диалект нумаййи паллӑ. Тӗпрен илсен, ют ҫӗршыв ҫыннисем Пекинра анлӑ сарӑлнӑ хальхи китай литература чӗлхине вӗренеҫҫӗ.
Паян Шупашкарта XXIV чӗлхе фестивалӗ иртрӗ. Вӑл ҫулсерен иртет. Йӗркелӳҫӗсен йышӗнче педагогика университечӗ (вӗсем патӗнче пухӑнаҫҫӗ), «Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхе шкулӗ, «Хавал» пӗрлӗх, Чӑвашри эсперанто ассоциацийӗ.
Яланхи пекех чӗлхе фестивалӗ питӗ тухӑҫлӑ ӗҫлерӗ — хӑнасем нумай-нумай чӗлхесемпе паллашрӗҫ. Лекцисем пӗр харӑс 17 аудиторире иртрӗҫ. Сӑмах май, чӗлхесем тӗрлӗрен пулчӗҫ — чӑвашсемпе юнашар пурӑнакан ҫармӑссемпе ирҫесенчен пуҫласа инҫетри корейсемпе китайсен чӗлхисемпе те паллашма пулатчӗ. Паллах, фестиваль чӗлхесем вӗренмелли вырӑн мар — ун тӗллевӗ: тӗнчен тӗрлӗ енлӗхне кӑтартса парасси. Ҫавӑнпа та лекторсем ытларах чӗлхесенчи кӑсӑк енӗсене кӑтартма тӑрӑшаҫҫӗ. Чылайӑшӗ вӑл вӑхӑтрах — инҫетрен килнӗ хӑнасем. Сӑмахран китай чӗлхипе паллаштаракансем йышлӑн пулчӗҫ.
Чӑваш чӗлхипе Александр Степанов паллӑ вӗрентекен паллаштарчӗ.
Шупашкарта Республика кунӗнче кӑҫал чӑвашла тата вырӑсла кӑна саламламӗҫ. ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев салама Китай чӗлхипе те янӑраттарма хушнӑ.
Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкара Китайран пысӑк делегаци килӗ. Китай Халӑх Республикинчи Аньхой провинцийӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗ те пирӗн патра хӑнара пулӗ. Вӗсем Республика кунне халалланӑ мероприятисене хутшӑнӗҫ.
Халӗ ӑнлантӑр пулӗ салама мӗншӗн Китай чӗлхипе те янӑраттарнине? Аякран килнӗ хӑнасем те капла ӑнланӗҫ. Сӑмах май, уяв умӗн 100 чарӑнӑва илемлетӗҫ. Кунсӑр пуҫне хитре 30 баннер пулӗ. Рабочисем ҫул ҫаврисене те илемлетеҫҫӗ. Хулари районсенче чечек лартнӑ 76 лапам пулӗ.
Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче китай чӗлхипе пуҫласа олимпиада ирттернӗ. Халиччен ун пекки республикӑра пулман.
Аслӑ шкулта ӑнлантарнӑ тӑрӑх, олимпиадӑна ирттернин унта китай чӗлхин курсӗ ӗҫленипе ҫыхӑннӑ. Ӑна йӗркеленӗренпе ку чӗлхене 200 ытла ҫамрӑк ӑша хывнӑ.
Сӑмах май, шӑп та лӑп ҫулталӑк каялла, 2015 ҫулхи раштавӑн 23-мӗшенче, И.Я. Яковлев ячӗллӗ ЧППУпа Гуйчжоу провинцийӗнчи педагогика университечӗ килӗштерсе ӗҫлесси ҫинчен килӗшӳ алӑ пуснӑ. Китай чӗлхине пирӗн патри аслӑ шкулта асӑннӑ университетӑн пайтаҫи Ма Ися вӗрентет.
Олимпиадӑна хутшӑннисем хайсем калаҫма тата ҫырма пӗлнине тӗрӗсленӗ. Китай каллиографийӗпе (ҫырма пӗлни) тата китайла сӑмахсене тӗрӗс калама пултарнине те хакланӑ. Ҫӗнтерӳҫи — Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музей экскурсовочӗ А. Данилова. Лайӑххипе ҫавӑн пекех ют чӗлхесен факультечӗн студентки А. Алюнова, ЧПУ студенчӗ А. Ефремов, Шупашкарти 5-мӗш гимназире вӗренекен М. Капитонова, Л. Панюхина усламҫӑ палӑрнӑ.
Чӑваш Енри икӗ студентка Китайри университетра стажировка тухаҫҫӗ. Дарья Медведева тата Диана Федорова И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн ют чӗлхесен факультетӗнче 4-мӗш курсра вӗренеҫҫӗ.
Пикесем Гуйчжоури Гуйян ячӗллӗ педагогика университетӗнче стажировка тухаҫҫӗ. Вӗсем пилӗк уйӑхра китай чӗлхине тарӑнрах вӗренӗҫ, чей вӑрттӑнлӑхӗсене тӗшмӗртӗҫ, аҫтаха ташшин занятийӗсене ҫӳрӗҫ тата каллиграфи енӗпе ӑсталӑх класне хутшӑнӗҫ.
Ҫав вӑхӑтрах Дарьйӑпа Диана Китайри ҫамрӑксене Чӑваш Енӗн историйӗпе, культурипе, йӑли-йӗркипе паллаштарӗҫ.
Сӑмах май, ҫурла уйӑхӗнче Китая тепӗр икӗ студента яма палӑртнӑ. Авӑн уйӑхӗнче вара ЧППУна Китайри ҫамрӑксем стажировкӑна килӗҫ.
Чӑвашран тухса тӗнчипе ят-сум илнӗ Никита Бичурин ӑсчах-академик, Раҫҫейре китаейпӗлӗвне пуҫарса янӑ Никита Бичуринӑн пӗртен-пӗр музейӗнче, Кӳкеҫре вырнаҫнӑ «Бичурин тата хальхи самана» ятлӑскерте, вӗҫӗмех шыравра.
Никита Бичурин, сӑмах май, Шупашкар район ҫынни. Вӑл унти Типнерте ҫуралнӑ. Паллӑ ентешне халалланӑ музея уҫнӑранпа ертсе пыракан Ирина Удалова аваллӑх управҫинче нумаях пулмасть китай чӗлхипе маҫтӑр-классем ирттерме тытӑннине пӗлтерет.
Малтан ачасем «Научный подвиг Н.Я. Бичурина» (чӑв. Н.Я. Бичуринӑн ӑслӑлӑхри паттӑрлӑхӗ) залри экспонатсемпе паллашаҫҫӗ. Кайран вӗсене музей экскурсовочӗ А.В. Данилова иероглифсемпе, китай чӗлхинче сасӑсене епле каланипе паллаштарать. Шкул ачисене вӑл ансат сӑмах ҫаврӑнӑшӗсемпе китайла сывлӑх сунма, тав тума, сывпуллашма вӗрентет. Пӗчӗк кӑна диалогсем те ирттерет вӑл вӗсемпе тата темиҫе иероглиф ҫырма хӑнӑхтарать.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа музейри маҫтӑр-класра Шупашкарти тӑватӑ вӗренӳ учрежденийӗнчи — 2-мӗш гимназири, 14-мӗш кадет шкулӗнчи тата 3-мӗшпе 57-мӗш вӑтам шкулсенчи — ачасем пулнӑ.
Канадӑри Макгилла университечӗн психологӗсемпе нейрофизиологӗсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх ача малтанхи икӗ ҫулӗ хушшинче илтнӗ чӗлхе унӑн нерв тытӑменче те пуҫ миминче те йӗр хӑварать. Малашне вӑл урӑх чӗлхе тавралӑхӗнче пурӑнсан та, ӑна мансан та, пуҫласа илтнӗ чӗлхе ҫав-ҫавах тӑван чӗлхе пек упранать. Кун пирки Nature Communications журналта ятарлӑ статья тухнӑ. «Интерфакс» сайтӗнче ӑна тишкерсе пичетленнӗ статьян куҫарӑвӗпе сире Чӑваш халӑх сайчӗ паллаштарать.
Сӑнав ирттерме ӑсчахсем ачасене виҫӗ ушкӑна пайланӑ: Францире пурӑнса хрантсусла калаҫакансем (10 ача), Франци кил-йышне усрава илнӗ Китайра ҫуралнӑ ачасем (21 ача, Францие куҫса килнӗ чухнехи вӑтам ӳсӗм — 12,8 уйӑх), француз чӗлхине вӗренекен, унпа ирӗклӗн калаҫакан китай ачисем (12 ача).
Пурне те фонологи ӗҫне тӗпчекен тест витӗр кӑларнӑ. Ҫак тӗрӗслев ытларах чухне вӑл икӗ пайран тӑрать: кӗске вӑхӑт хушшинче илтнӗ сасӑ-фонемӑсем (пӗр е темиҫе сӑмах) упранассине тата артикуляцилесе тепӗр хут калама пултарассине (вӑл асӑмра хӑварнӑ йӗре ҫухалма памасть) тишкересси.
ЧР Наци вулавӑшӗнче «Кӗнеке урлӑ — халӑхсен килӗшӗвӗ патне» пӗтӗм тӗнчери наци кӗнекин фестивалӗпе килӗшӳллӗн «Ши. Цы.Цюй. Фу» Китай поэзийӗн каҫӗ иртнӗ. Ӑна И.Яковлев ячӗллӗ ЧППУри китай чӗлхипе культурин центрӗ йӗркеленӗ.
Малтанах пухӑннӑ студентсемпе шкул ачисен умне центр ертӳҫи, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Е.В.Сухова доцент тухса калаҫнӑ. Вӑл центр ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштарнӑ. Вӗсем Китай Халӑх Республикипе туслӑха ҫирӗплетес, килӗштерсе ӗҫлес енӗпе чылай тӑрӑшни пирки каласа кӑтартнӑ.
Китай чӗлхин вӗрентекенӗ Дмитрий Якимович тата ЧППУри ют чӗлхесен факультетӗнче ӑс пухакан Дарья Медведева Китай поэчӗсен пултарулӑхӗпе хӑтлав урлӑ паллаштарнӑ.
Уяв каҫӗнче Китай тата вырӑс чӗлхисемпе сӑвӑсем, юрӑсем янӑранӑ. Уяв каҫне пухӑннисене Гонконгран килнӗ хӑна тухса калаҫни уйрӑмах килӗшнӗ. Вӑл сӑвӑсем вуланӑ кӑна мар, пухӑннисем панӑ ыйтусене те хуравланӑ.
Чӳкӗн 18-19-мӗшӗсенче И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра Китай культурин кунӗсем уҫӑлӗҫ. Мероприятире Китай чӗлхипе культурин центрне уҫӗҫ.
Центрӑн тӗп тӗллевӗ Чӑваш Енри студентсене, шкул ачисене Китай чӗлхине вӗрентесси пулӗ. Ҫамрӑксене Китай историйӗпе те паллаштарӗҫ.
ЧППУри Китай культурин кунӗсемпе килӗшӳллӗн Китай чӗлхипе тата каллиграфийӗпе, гимнастикипе ӑсталӑх класӗсем иртӗҫ, конкурссем, куравсем, лекцисем, калаҫусем пулӗҫ.
ЧР Наци вулавӑшӗнче Китай историне пӗлес енӗпе шкул, лицей, гимнази вӗренекенӗсен, колледж, техникум студенчӗсен хушшинче конкурс иртӗ.
Мероприятие педуниверситетӑн студенчӗсем, вӗрентекенӗсем, Хусанти Конфуци институчӗн ӗҫченӗсем тата Китайри хӑнасем хутшӑнӗҫ.
+15.3 °C