Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +2.3 °C
Ҫилсӗр ҫирӗк тӑрри те хумханмасть.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Виталий Станьял: Ҫул курки ан парӑр...

Виталий Станьял19.12.2018 18:0916500 хут пӑхнӑ

Иртсе пыракан ҫул Виталий Петрович Станьялшӑн кӑткӑс пулчӗ. Ҫурла уйӑхӗнче шалкӑм (инсульт) ҫапнипе ӑсчахӑмӑр та поэтӑмӑр Шупашкарти васкавлӑ пулӑшу сыватӑшне лекрӗ. Ун чухне ӗҫ-пуҫ мӗнле ҫаврӑнса тухасси те паллӑ марччӗ. Вӗрентекенӗмӗре ҫӑлса хӑварнӑшӑн Турра тата ҫывӑх ҫыннисене мухтав. Станьял пурнӑҫӗшӗн кӗрешнӗ, уншӑн тӑрӑшнӑ, уншӑн кӗлтунӑ, уншӑн пӑшӑрханнӑ ҫынсене пурне те тав.

Кӑшт-кашт самайланнӑ пек пулсанах Виталий Петровичӑн канӑҫсӑр чӗринче ҫак йӗркесем ҫуралнӑ. Йывӑр шухӑшсемпе витерӗннӗ сӑввисене вӑл кӗҫӗн хӗрне — Эрпинесе халалланӑ.

Сыватӑш сӑввисен ярӑмӗпе пӗрле кунта тата икӗ сӑвӑ пичетленет: вӗсенчи шухӑш-кӑмӑл малтанхисемпе пӗр килет.

Кӗҫех Ҫӗнӗ ҫул ҫитет. Унӑн пӗрремӗш кунӗнче Станьялӑмӑр сакӑрвунна каять. Вӑхӑчӗпе саламлӑпӑр-ха. Вӑл пирӗнпе!

Геннадий Дегтярёв

 

***

Пурнӑҫ хӑвачӗ сулчӑланчӗ,

Шевли килет йӑпӑртлӑха.

Пӑлхавлӑ уйрӑлу саманчӗ

Калать пекех: «Таси паха!»

 

Каясчӗ чыслӑ та тирпейлӗ,

Йӑлӑхтармасӑр ҫынсене,

Пӗри ӳксен тепри ҫӗклетӗр

Эпир пуҫланӑ ӗҫсене.

 

***

Сывӑ пул ан тейӗр,

чипер кай ан тейӗр,

ҫулу такӑр пултӑр теес ҫук.

Каяс ҫул пурин те

кун пек чух тап-такӑр,

Леш тӗнче сукмакӗн

ыр-усалӗ ҫук.

 

Сывӑ юлӑр тейӗп

сыхӑ пулӑр тейӗп,

хӑваратӑп хам ӗмӗтсене.

Йышлӑн пайӑрланӑр,

ҫирӗп чӑмӑртанӑр

Ҫӗр ҫине хӗвелӗн

ӑшши килнӗ чух.

 

Кашни ҫын тирпейӗ —

Йӑх-ӑру телейӗ

Эрттелпе пӗрле пурнас пулсан.

Несӗлсен еткерӗ

ӗмӗрех упрантӑр

Ҫамрӑк ӑрӑва

Ыр хӑват сунса.

18, ҫурла, 2018

 

 

***

Ҫул курки ан парӑр, ан чӑрманӑр.

Эпӗ пурнӑҫра хӑна пулман.

Кӗрешӳҫӗ чысӗпе пытарӑр —

Салтак пек каятӑп пурнӑҫран.

 

Ӳкӗт

Ты перенесть меня вели в наш сад...

М. Лермонтов. Мцыри.

 

Ан пытарӑр ҫӳлӗ ту тӑрне,

Тӗпсӗр ҫырмана та ан пӑрахӑр.

Сад пахчи тирпейлӗ тутӑрне

Ман валли халь сарса хунӑ капӑр.

   

Ман юласчӗ хамӑр картарах,

Хамӑр йӑмрасем айнех выртасчӗ,

Тӗнче аслӑ, ҫулӗсем тавра —

Вӗсем пурпӗр ҫакӑнтан тухаҫҫӗ.

   

Виҫрӗм утӑмпа Чӑваш ҫӗрне,

Элчӗ пек ҫӳрерӗм пур ҫӗрте те.

Ял ятне ямарӑм ӗмӗрне,

Эп ӑна тӗнче варне кӗртетӗп.

  

Алтса чикӗр хамӑр пахчарах.

Эп кунтан Чӑваш ҫӗрне куратӑп,

Пит-куҫа ҫӑвап Камчаткӑра,

Алӑ-урана чӳхет мӑн Атӑл.

  

Ан пытарӑр ҫӳлӗ сӑрт ҫине,

Сӑрт айне те ҫавӑрса ан чикӗр.

Чӑваш ҫӗрӗн анлӑ тӗнчине

Хамӑр ялтанах йӗркеллӗ ҫитӗп.

11, авӑн, 2018

 

***

Илсе каймастӑп эп хампа пӗрле

Ҫут тӗнчерен пӗр нимӗн япала та.

Пӗлӳ кӗнекисем ман ҫул-йӗре

Шӑлса тикӗслессе кӑна шанатӑп.

 

Пӗлӳ сентри — чи пысӑк пурлӑх ман,

ӑна эп пухрӑм ӳркенми пӗр вӗҫӗм.

Тен, пулӗ-ха тӗпчевҫӗ урӑхран —

ӑна сыппа килинччӗ манӑн ӗҫӗм.

14, авӑн, 2018

***

Пуян та, чухӑн та пурнать,

Хӗвелшӗн пурте пӗр виҫеллӗ.

Вилӗм ҫитет те хак хурать:

ӑсли-ухмахӗ тӗл килеҫҫӗ.

  

Кама — кермен те мавзолей,

Кама окоп тӗпне чикеҫҫӗ.

Чӑваш ҫыннишӗн пӗр телей:

Этем кушак ҫури мар теҫҫӗ.

  

Мана пытарӑр хамӑрла,

Куҫҫульсӗр, шӑппӑн, нӑйкӑшусӑр.

Тупӑк ҫине ялав кӑшт усӑр —

Ӑна сӑмахсӑр ытаклам.

12, авӑн, 2018

 

***

Мӑн Турӑ — пӗлӗт тӳпинче,

Унтах ҫӳрет хӗвел.

Эпир пурнатпӑр ҫӗр ҫинче,

Ҫӗр айӗнче — эсрел.

Ҫӗр айӗнче — атте-анне,

Унтах мамак-маҫак.

Вӗсем мана, ҫил ачине,

Кӗртеҫҫӗ-и-ха ҫак?

   

«Ҫӳрерӗн те унта-кунта

Ют ҫӗрсенче кӑна,

Ҫитрӗн-им-ха пӳкле кунта?» —

Ыйтассӑн туйӑнать.

   

Ӑҫта кайсан та тӑван кил,

Тӑван ҫӗршыв пӗрре!

Ҫул ҫӳремелӗх панӑ пил

Тухман-ха чӗререн.

   

Хамӑр йыша, хамӑр кӗлле

Нихҫан асран яман.

Турри, шуйттанӗ ман тӗле —

Пӗр картари тӑван.

   

Тӑсас килет те ӗмӗре —

Анчах ят тухрӗ ҫав.

Каяс ҫула — ҫӳлти ҫӗре —

Картлать элек-ҫӑхав.

   

Ҫӗрте те тамӑк, те ҫӑтмах...

Ҫӗр айӗнчех пулам —

Тӑвансемпе пӗрле выртсан

Ҫӑмӑлтарах тӑпрам.

***

Тӗнче суранӗ таврӑнать —

ӑҫта кайса кӗрейтӗр вӑл,

Ӑҫта ҫухалтӑр ҫав иртми суран!

Ҫав выҫлӑх, мӑшкӑл, йӗкӗлтӳ асапӗ —

хура пӗлӗт пекех —

пуҫсем ҫинче тӑрать.

 

Вӑрҫа каймасӑр юлнӑ та — мӗн туччӑр —

тӗнче кӑкне тытакансем пулса

Аннесене хӑратнӑ саккунпа,

Тӑлӑхсене фашист пек мӑшкӑлланӑ,

Чӑтмашкӑн тивнӗ —

фронт валли йӑлтах!

   

Ҫав йӗксӗк ачисем кайран, элек сарса,

ӗмӗрӗпех тӑлӑхсене таптарӗҫ.

Чеен, каварлӑн, вӑрттӑн та кӑран!

Вӗсем, иккен, ҫӗршывӑн чыс хуралӗ,

Эпир, иккен, килти хура тӑшман.

Ҫапла вӑл ҫӗленсен каварӗ.

    

Ҫук, тӑранмасть чыса пӗлмен тӑшман!

Вӗреҫӗлен пек явӑнать ҫӳлте вӑл,

Наркӑмӑшпа сапать пире хыҫран,

Ачасене те амантса хӑварчӗ.

Суя сӑмахсемпе куҫран вӑлтать —

Эпир айваннӑн ӗненсе шанатпӑр.

 

Сӑяннӑ куҫ та уҫӑлӗ ҫапах.

Пин хут ылхан ҫӗре ӳксе ҫухалмӗ.

Укҫашӑн та пуянлӑхшӑн кӑна

Ачасене макӑртакан кӑкланӗ.

Тӑванлӑх, танлӑх, тӳрӗлӗх пуртан

Этем тӗрӗслӗхе шанма пӑрахмӗ.

 

***

Ӗмӗр иртет те кун юлать иккен...

Куҫсем сӳнсен кунӗ ӑҫтан юлайтӑр?

Нихҫан та ӗмӗр тӑсӑлмасть икке,

Ӗҫленӗ ӗҫ кӑна хыҫран юлать-тӑр.

 

Ҫӳретпӗр яш чухне тӗпӗртетсе,

Юлан ҫинчен ӳкме те хӑраман пек.

Сисместпӗр те — пырать хыҫран тӗртсе

Тем те пӗрпе тултарнӑ ҫул хурманӗ.

 

Илсе пӑрах хыҫри кутамккуна,

Яш чухнехи пек ярӑнса утсамччӗ!

...Ӗмӗр килет курса юлма кӑна,

Мӗн тунине телей шутне хурсамччӗ!

 

***

Геннадий Дегтярёва

 

Ҫӗршывӑмҫӑм, Чӑваш Ҫӗршывӗ,

Каллех эп лекрӗм аякка.

Кунти тӗнче хастар та сывӑ,

Кил-ҫурт таса, тум-тир яка...

    

Килте мӗнле? Сывах-и халӑх?

Мӗнле сывлать ялпа хула?

Тӳре-шара мӗнли вӑл паллӑ,

Вӑл ӗмӗрех ҫапла юлать...

   

Чӑтатпӑр. Чӑтмалли нумай-ха.

Ӗҫлесчӗ. Ӗҫлесси пайтах.

Кӗрешмелли те пур ку майӑн,

Кӗрешӳре те пур пайта!

 

Ҫӗршывӑмҫӑм, Чӑваш Ҫӗршывӗ!

Те эс манра, те эп санра...

Кун-ҫулӑм иртӗ, вӑхӑт шӑвӗ —

Пире эс упрӑн ытамрах!

 

ХУРАВ*

Чӑваш чӗлхи пӗтсен тӑпрам ҫине

Вӗлтрен шӑтни шӑпах сӑваплӑ пулӗ:

Ӗҫленӗ ӗҫӗм ӳкрӗ кӗл ҫине,

Пуҫӑм ҫине пӑрахрӗҫ мӑшкӑл чулӗ.

    

Камсем пӑрахрӗҫ. Хамӑн пӗлӗшсем,

Хамах чунтан вӗрентнӗ йӑкӑл-якӑл,

Укҫашӑн та мухтавшӑн кӗрӗшсе

Пылчӑк ӑшне хӑварчӗ хӑй ӗҫне вӑл!

 

Чӗлхемӗрччен пӗтеҫҫӗ хӑйсемех —

Сутӑнчӑксен пысӑках мар-ха хакӗ.

Шалчи тулать пӗрех элекҫӗсен —

Йӑх-яхсене хуҫийӗ хӑй тасатӗ.

   

Патша тарҫи те мӗскӗн ҫын — чура,

Сутать хӑй амӑшне те вӑтанмасӑр!

Сире сирсе, хаяр ҫапӑҫура

Пуҫа хуратӑп каялла чакмасӑр.

     

Халӑх пӗтсен кӑна чӗлхе пӗтет.

Чӗлхемӗре таптаймӗ йӗксӗк ҫарӗ.

...Антив, мана вӗлтрен кӑна витет,

Сире вара халех ылхан хупларӗ!

 

Тата мӗн кирлӗ?

Микула Аҫтахара

 

Умра йӑлтах! Тӗнчен реххет мӗн чухлӗ!

Чечеклӗ улӑх, тӑвайкки те сывлӑм,

Хӗвел ҫути те уйӑх йӑлтӑркки,

Умра чупать хӳреллӗ Пӑлтӑркки,

Каҫ сӗмӗнче вылять Хуркайӑк ҫулӗ,

Рехмет сана, юратнӑ ман ҫӗршывӑм!

     

— Тата мӗн кирлӗ? Мӗн пӑшӑрханатӑн?

— Ҫӗре-шыва вайӑклама шутланӑ,

Чӗлхе ҫине сурать тӳре-шара!

Сирме шутлатӑп нӗрсӗр типшара,

Асаттесен пилне татса калатӑп:

Ҫын хыҫҫӑн каякан шывра путланнӑ!

   

Хӑй ӑсӗпех пурнать-ха савнӑ халӑх,

Мана та ҫав рете, ҫӗршывӑм, йышӑн,

Вӗсем тӑван ҫӗре сутса илмеҫҫӗ,

Чӗлхе ҫине тӑлаварри витмеҫҫӗ,

Умра йӑлтах — иртни, хальхи, малашлӑх,

Мухтав сана, пуҫа усман ял-йышӑм!

____________________________________

* Чӑваш вӗрентекенӗсен пӗр ушкӑнӗ «Хыпар» хаҫатра (2014 ҫ. нарӑсӑн 20-мӗшӗ) Виталий Петрович Станьяла хирӗҫле статья кӑларнӑ хыҫҫӑн ҫуралнӑ сӑвӑ.

 
Редакцирен: Статьяна вырнаҫтарни редакци автор шухӑшӗпе килӗшнине пӗлтермест.

Комментари:

2018.12.25 18:43
Владимир Изачак
Для Армути (кстати у нас, у вирьяльцев) Сапорпи.
Согласен. Сейчас, переводы делаю в режиме экспромта. Будет необходимость - в дальнейшем пойдут правки. Спасибо за внимание и замечания.
2018.12.27 06:29
Владимир Изачак
Мӑн Турӑ — пӗлӗт тӳпинче...

Верховный Бог - в выси небес
Там солнце вместе с ним;
Да на земле живем мы здесь,
Эсрель, под миром сим...

И там лежат, отец и мать,
Там, бабушка и дед;
И смогут ли меня принять -
Скитальца долгих лет.

Ты, скажут, вечно там и сям,
Хоть помнишь, где ты рос;
Надолго ли вернулся к нам? –
Все мнится мне вопрос.

Хоть где бы ни был, дом родной,
И край родной - одни!
Напутствия я, до одной
У сердца все хранил.

Свой род, молитвы наши все
Забыть я не могу;
Хоть Бог, и нечисть вся еще -
По мне, в одном кругу.

Хотел продлить свой век я сам -
Да будет за чертой;
Дальнейший путь мой к небесам
Завален клеветой...

Здесь, под землей толь рай, то ль ад,
Тут, под землей мне гнить -
С родными если лягу в ряд,
Чуть легче, может быть...
Армути // 8237.7.1574
2018.12.27 13:49
Отличный перевод! Один к одному.
Подарок на сцену!= как говорят в тедепередаче "лучше всех".
2018.12.28 16:32
Владимир Изачак
Геннадий Дегтярёва

Ҫӗршывӑмҫӑм, Чӑваш Ҫӗршывӗ,
Каллех эп лекрӗм аякка...
Кунти тӗнче хастар та сывӑ,
Кил-ҫурт таса, тум-тир яка...
* * *

Земля моя, Мой край Чувашский,
Теперь я на чужбине вновь.
Тут, мир здоров и ярки краски,
Живут зажиточно, нет слов!

А дома как? Здоровы ль люди?
Чем дышат город и село?
У нас так, знаю, вряд ли будет,
Увы, давно так повелось.

Потерпим. А терпеть нам много,
Трудиться бы. Забот полно.
Придется, и бороться долго,
Успех в борьбе добыть дано.

Земля моя, родное племя,
Во мне ли ты, в тебе ли я...
Проходят дни пройдет и время
Оценишь, все же и меня.


Армути // 3687.12.4860
2018.12.28 16:56
Отличный перевод!
Гене Дегтярёву подарок на Новый год.
2018.12.28 19:05
Владимир Изачак
Ӗмӗр иртет те кун юлать иккен... .
Куҫсем сӳнсен кунӗ ӑҫтан юлайтӑр?
Нихҫан та ӗмӗр тӑсӑлмасть икке,
Ӗҫленӗ ӗҫ кӑна хыҫран юлать-тӑр.....

* * *
Прошел твой век, дни остаются лишь...
Куда те дни, когда глаза закроешь?
Век на два срока не продлить – шалишь,
Оставить лишь плоды трудов ты сможешь.

Мы носимся, раз молоды в душе –
С коня упасть и то не так пугает;
Не замечаем, спину трет уже,
Забот котомка, полная тугая....

Попробуй, сбрось котомку со спины,
И пошагай, как в годы молодые;
Век на свидание лишь, понять должны,
Успел что - счастье в годы нам седые.
Арлан // 3687.12.4860
2018.12.28 23:54
Куçару аван. Маттур, Владимир Иванович!
Икĕмĕш строфана (куплета) юсама юрать: унта юланут тата ăпăр-тапăр хурманĕ пур.Вĕсем - сăнар.
2018.12.30 18:43
Владимир Изачак
Болячки мира снова возвратились -
Куда нам деться и куда податься,
Ото всего страданья участились;
Сплошь, ложь и голод, да насмешки, братцы!
Все тучей черной грозно так висит -
И вряд ли, вдруг куда-то улетит.

От фронта «откосил», и так не пашет;
Он отирался все в структурах властных...
Стращал законом, матерей он наших
И обижал сирот, и так, несчастных..
Что остается – надо все терпеть,
Все, все для фронта..., - можно умереть.

Сынки их также клеветой позднее
Сирот травить все тех же продолжали..
Их ложь и хитрость все наглей и наглее -
Что, дескать, лишь они страну и защищали...
Ну а «домашний враг» - конечно, мы,
Змеиный путь нам - до сумы, тюрьмы...

Нет, не насытится наглец бесчестный;
Змеей огненный и в небесах предстанет -
И будет гадить и, травить в окресте,
Да и детей готов, всегда он ранить...
И ложью заморочит всем мозги,
Готовы ведь поверить, простаки.

Раскроется обман их, рано, или поздно,
Не выйдет от проклятий укрываться;:
За деньги и богатство жили ложно -
За слезы детские им всего лишаться....
А равенство и братство, будет здесь -,
Поверит человек, что Правда есть,
2018.12.30 18:49
Владимир Изачак
От автора перевода:

Придет час "икс" - мы о сокровенном,
Когда царит в мозгу у нас тревожный дух.
Раз жив, то по артериям и венам
Пульсирует желанье высказаться вслух.

И еще; Виталий Петрович! Поздравляю Вас и Ваших близких с Новым годом и желаю доброго здоровья.
Agabazar // 6543.8.5862
2018.12.31 01:31
Agabazar
Пĕррехинче Витталий Петровича грамота панă. Грамота çинче — вырăсла саламлав çеç пулнă (чăвашла текст — пулман). Вара Станьял çав грамотăна йышăнман.

Страницӑсем: 1, [2], 3, 4, 5

Комментариле

Сирӗн ятӑp:
Анлӑлатса ҫырни:
B T U T Ячӗ1 Ячӗ2 Ячӗ3 # X2 X2 Ӳкерчӗк http://
WWW:
ӐӑӖӗҪҫӲӳ
Пурӗ кӗртнӗ: 0 симв. Чи пысӑк виҫе: 1200 симв.
Сирӗн чӑвашла ҫырма май паракан сарӑм (раскладка) ҫук пулсан ӑна КУНТАН илме пултаратӑр.
 

Эсир усӑ курма пултаракан Wiki тэгсем:

__...__ - сӑмаха каҫӑ евӗр тӑвасси.

__aaa|...__ - сӑмахӑн каҫине тепӗр сӑмахпа хатӗрлесси («...» вырӑнне «ааа» пулӗ).

__https://chuvash.org|...__ - сӑмах ҫине тулаш каҫӑ лартасси.

**...** - хулӑм шрифтпа палӑртасси.

~~...~~ - тайлӑк шрифтпа палӑртасси.

___...___ - аялтан чӗрнӗ йӗрпе палӑртасси.

Orphus

Ытти чӗлхесем

Баннерсем

Шутлавҫӑсем