Ҫӗртмен 2-мӗшӗнче полици отрячӗ — офицерсем, ЧР ШӖМӗн тӗрлӗ подразделенийӗсен салтакӗсем — Ҫурҫӗр Кавказа командировкӑна тухса кайнӑ.
Хӑшӗ-пӗри унта пӗрре кӑна пулман. Ҫӗнӗ отряд Кавказра ҫур ҫул пулнӑ отряда ылмаштарӗ. Кусен тӗллевӗ те ҫавнашкалах пулӗ: вырӑнти полицие общество йӗркине, хӑрушсӑрлӑхне сыхлама пулӑшасси.
Полицейскисене Ҫурҫӗр Кавказа ертӳҫӗсем, тӑванӗсем, ӗҫтешӗсем ӑсатнӑ. ЧР ШӖМӗн министр тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Андрей Тимофеев отряда тепӗр ҫур ҫултан пурте киле чӗрӗ-сывӑ таврӑнма ӑнӑҫу суннӑ.
Андрей Тимофеев каланӑ тӑрӑх, хӗсмет вӑхӑтӗнче пирӗн отряд тӗлӗшпе Чечня Республикин ертӳлӗхӗ енчен ӳпкелешӳ хальччен пулман.
Ентешӗмӗрсем Ҫурҫӗр Кавказра сирпӗнекен, наркотик хатӑшӗсене шырама ятарласа вӗрентнӗ йытӑсемпе пулӗҫ. Отряда вырӑна ҫитиччен ЧР ШӖМӗн министрӗн ҫумӗ, шалти службӑн полковникӗ Олег Яковлев ӑсатнӑ.
Патӑрьел районӗнчи Еншик ялӗнче пурӑнакансем хӑйсен вӑйӗпе Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунӑ ентешӗсене асӑнса часавай ҫӗкленӗ. Ялта тепӗр часавай та пур-ха. Унпа тӗрлӗ халап ҫыхӑннӑ. Мӗнлисем?
Пысӑках марскер пӗр ӗмер кӑна лармасть-мӗн. Кунти халӑх каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, тахҫан, патша вӑхӑтӗнче, ялти пӗр каччӑна ҫара илсе кайнӑ. Ун чухне 25 ҫул ҫак тивӗҫе пурнӑҫламалла пулнӑ. Еншикре ҫуралса ӳснӗ Николай Кляжев каланӑ тӑрӑх, каччӑ салтака каяс умӗн ҫав вырӑнта юман юпа лартнӑ. «Эпӗ таврӑниччен ҫак юпа ӳкрӗ тӗк эпӗ килессе ан кӗтӗр», — тенӗ вӑл имӗш. 25 ҫул иртнӗ. Каччӑ киле чиперех таврӑннӑ, юпа ҫаплипех ларнӑ-ха. Хайхискер юпа вырӑнне часавай тума шухӑшланӑ.
Ҫавӑнтанпа каччӑсем салтака каяс умӗн кунта килсе тимӗр укҫа пӑрахса хӑвараҫҫӗ. Часавайпа ҫумӑн ҫӑл чавнӑ. Вӑл шӑрӑх ҫанталӑкра та типмест-мӗн.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче ял хӑйӗн чылай ывӑлне ҫухатнӑ. Вӗсене асӑнса ҫӗнӗ часавай тума тӗллевленнӗ. Унта — фронтран таврӑнманнисен ячӗсем. Ҫапӑҫу хирӗнче, тылра пуҫ хунисен ячӗсем — уйрӑм.
Ҫак часавая Еншикре ҫуралнӑ пӗр ҫын пуҫарӑвӗпе тума шухӑшланӑ.
Ҫӗршыв чиккисене хураллакансене халалласа Хӗрлӗ Чутайри фонтан патӗнче патшалӑх чиккин тӗп символне — чикӗ юпине — лартнӑ. Вӑл — чӑн-чӑнни пекех. Ӑна калӑпӑшне, тӗсне, ӳкерчӗкне пӑхса хатӗрленӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче хӑй вӑхӑтӗнче Тӑван ҫӗршывӑн чиккине ҫӗр ҫинче тата шыв ҫинче хуралланӑ арҫын нумай пурӑнать. Шӑпах вӗсем ҫак юпана лартма сӗннӗ. Расхутне те хӑйсем ҫине илнӗ.
Хӗрлӗ Чутайри ҫак юпа вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче ҫӗршыв чиккине хураллакансене манма памӗ, ҫак ӗҫре тӑрӑшнисене пӗрлештерӗ.
Стелӑна Чикӗ хуралҫисен кунӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫма палӑртнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗнче «Ҫулталӑк призывникӗ» конкурс иртнӗ. Мероприятие «Фламинго» ташӑ ушкӑнӗ пуҫланӑ.
Карапай Шӑмаршӑ тата Пуянкасси ял тарӑхӗсенчи ултӑ призывник ҫар тивӗҫне пурнӑҫлама хатӗррине ҫирӗплетнӗ. Патӑрьел тата Шӑмӑршӑ районӗсенчи ҫар комиссариачӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Петр Иванов пулас салтаксене ӑнӑҫу суннӑ. Призывниксем ҫак кун пӗр минут шӑп тӑнӑ хыҫҫӑн Ҫӗнтерӳ паркӗнчи палӑк патне гирлянда хунӑ.
Пулас салтаксем автомата сӳтсе пуҫтарнӑ, противогаз тӑхӑннӑ, 16 килограмлӑ кире пуканне икшер йӑтнӑ.
«Ҫулталӑк призывникӗ» конкурсра Николай Шиллер (Шӑмӑршӑ шкулӗ) 1-мӗш, Алексей Сергеев (Карапай Шӑмӑршӑ шкулӗ) — 2-мӗш, Никита Яковлев (Карапай Шӑмӑршӑ шкулӗ) — 3-мӗш вырӑнсене йышӑннӑ.
Сӑнсем (15)
«Алӑкран кӑларса ярсан чӳречерен килсе кӗрет, — теҫҫӗ иккен Патӑрьел районӗнчи Кӗҫӗн Ҫӗрпӳел шкулӗнче 11-мӗш класра вӗренекен Вера Барко пирки учительсем. Ачаранпах спортпа туслӑскер биатлона, акватлона, шывра ишессине, чупасси-сикессине кӑмӑллать тесе хыпарлать «Чӑваш хӗрарӑмӗ».
«Зарницӑсене» Вера 7-мӗш класран тытӑнса пӗр сиктерми хутшӑнать-мӗн. Шел те, унӑн амӑшӗ ҫамрӑклах ҫул ҫинчи инкекре вилнӗ. Ун чух виҫҫӗре пулнӑ хӗр пӗрчӗк ҫывӑх ҫыннине лайӑх астумасть те иккен. Кайран ашшӗ те чирлесе пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Халӗ Вера куккӑшӗпе инкӗшӗ патӗнче пурӑнать.
Хӗр 11-мӗш класс хыҫҫӑн Вологдӑри ҫар училищине каяс ӗмӗтпе пурӑнать иккен. Ҫар психологӗ пуласшӑн-мӗн. Сӑмах май, хӗрсене ҫӗршыври ултӑ училищӗре йышӑнаҫҫӗ иккен: Сарӑту облаҫӗнчи Вольск ҫар училищинче, Питӗрти транспорт тата тыл академийӗнче, Пензӑри артиллерипе инженери институтӗнче, Ростоври ракета ҫарӗсен ҫар институтӗнче тата Новочеркасскри аслӑ ҫар училищинче. Ҫулсерен Раҫҫей ҫар училищисене 20–30 хӗре ҫеҫ йышӑнаҫҫӗ иккен. Конкурс калама ҫук пысӑк-мӗн — пӗр вырӑна 40 ҫын.
Ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен черетлӗ ҫар призывӗ пуҫланнӑ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, РФ хӗҫ-пӑшаллӑ вӑйне 154 пин салтак кӗрӗ.
Кӑҫал салтаксем валли улшӑнусем пулӗҫ. «Новости» рекламӑпа информаци агентстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫӑл ҫар комитечӗсенче хӗсмете каякансене алла сӗрмелли крем, душра ҫӑвӑнмалли крем, шӑл пасти, шӑл щетки, хырӑнмалли станок тата гель, дезодорант, алшӑлли парӗҫ.
Салтаксене портянкӑсемпе атӑ вырӑнне нускипе, хӗллехи тата ҫуллахи берцӑсемпе, аялти ӑшӑ тумпа тивӗҫтерӗҫ. Ҫар билечӗсӗр пуҫне ҫар тивӗҫне пурнӑҫлакана электронлӑ картта парӗҫ. Вӑл унпа ӗмӗр тӑршшӗпех пулӗ. Картта ҫинче гражданин ҫар тивӗҫне ӑҫта пурнӑҫлани, хӑш чаҫран куҫни, мӗнле хӗҫ-пӑшалпа ӗҫлеме пӗлни пирки тата ытти информаци пулӗ. Пӗтӗмпе 58 информаци: салтакӑн кӗлетке калӑпӑшӗнчен пуҫласа ашшӗ-амӑшӗн ячӗ-шывӗ таранах.
Раҫҫейӗн Тӗпчев комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗ хӗсметрен пӑрӑнакан каччӑсен портретне хатӗрленӗ.
Асӑннӑ ведомство 2013–2014-мӗш ҫулсенчи пуҫиле ӗҫсене тишкернӗ те ҫартан ытларах чух камсем пӑрӑнма хӑтланнине палӑртнӑ. Хайхин сӑнарӗ ҫапларах: ытларах чух вӑл — ял каччи, ҫын ӗнси ҫинче пурӑнакан, ниҫта та тӗпленсе ӗҫлеменскер. Ҫар комиссариатне пырассинчен пӑрӑнса ҫӳрекенӗн ҫулне те палӑртнӑ — ҫак списока 22 ҫулхисем лекеҫҫӗ иккен. Ҫартан пӑрӑннине вӗсем Раҫҫейӗн ҫарӗнче хӗсметре тӑрас килменнипе сӑлтавлаҫҫӗ-мӗн.
Хӗсметрен пӑрӑнма хӑтланнисен тӗлӗшпе, сӑмах май, пӗлтӗр кӑна 25 ӗҫ пуҫарнӑ, кӑҫал — 12. Ҫартан тарса ҫӳрекенсене 10 пин тенкӗрен пуҫласа 120 пин тенкӗ таран штрафланӑ.
Тӑван ҫӗршыва хӳтӗлевҫин кунӗнче Мурманск облаҫӗнчи «Чӑваш ен» культура обществин делегацийӗ Северодвинск хулин портӗнче тӑракан «Ушаков адмирал» эскадра миноносецӗ ҫинче пулса курнӑ. Хӑнасене хисеп туса карап ҫинче ялав ҫӗкленӗ, митинг ирттернӗ. Чӑваш культура обществин ертӳҫи Валериан Гаврилов Тинӗс ҫар флотӗнче хӗсметре тӑракан яшсене, ҫав шутра чӑваш каччисене те, уяв ячӗпе саламланӑ, ҫирӗп сывлӑх, ӑнӑҫу суннӑ. Мурманскри «Шупашкар» пӗрлешӗвӗн тӗп директорӗ Дмитрий Осипов вара карап экипажне телевизор тата тӑван республикӑра туса кӑларнӑ пылак ҫимӗҫ парнеленӗ.
Карап командирӗ Олег Гладкий 1 ранг капитанӗ чӑваш ачисем хӗсметре маттур пулнине палӑртнӑ, чи хастаррисене черетлӗ звани парасси ҫинчен хушу вуласа панӑ.
Карап историйӗпе паллашнӑ хыҫҫӑн уяв кают-компанире тӑсӑлнӑ. Хӑнасем моряксене тепӗр пысӑк парне тунӑ — чӑваш юрри-ташшипе савӑнтарнӑ. Итлекенсем Светлана Абрашкина юрӑҫа уйрӑмах тӑвӑллӑн алӑ ҫупса тав тунӑ. Концерт вӗҫленсен делегаципе пӗрле килнисем чӑваш ачисемпе куҫа-куҫӑн тӗл пулса калаҫнӑ, кам ӑҫтан пулнине ыйтса пӗлнӗ. Паллах, пурте хутшӑнайман ҫак калаҫӑва — хӗсметре-ҫке!
Аякри Ҫурҫӗрте «Етӗрне» ятлӑ карап пурри пирки ЧНК сайчӗ хыпарлать. Вӑл Полярный хула портӗнче тӑрать, унта хӗсметре чӑвашсем тӑраҫҫӗ иккен.
Карапа 2001 ҫулта Етӗрне хули шефланӑ пулать. Нумаях пулмасть Чӑваш Республикин делегацийӗ Мурманск облаҫне кайса килнӗ, вӗсем Ҫурҫӗр флотне кӗрекен «Етӗрне» карап ҫинче пулнӑ, унӑн командипе тӗл пулса калаҫнӑ.
Паянхи кун карап ҫинче пӗр чӑваш каччи ҫеҫ хӗсметре тӑрать иккен. Вӑл Сергей Тимофеев, Етӗрне хулинчен.
Ҫитес ҫулхи авӑн уйӑхӗнчен тытӑнса Раҫҫейри аслӑ шкулсенче студентсене салтаксене тата саппасри сержантсене хатӗрлемелли программӑпа вӗрентме тытнӗҫ. Ку ҫар кафедри ҫук аслӑ шкулсенче вӗренӗве пӑрахмасӑр служба тухма май парать.
Программӑпа килӗшӳллӗн теори курсӗ 450 сехет пулӗ, вӗсене виҫӗ уйӑхлӑха пухӗҫ. Аслӑ шкул ҫумӗнчи, ҫар чаҫӗнче е ҫар-вӗренӳ центрӗнче кунашкал курссене пӗтернӗ студентсене салтакӑн е саппасри сержантӑн ҫар билетне парӗҫ. РФ хӳтӗлев министрӗн ҫумӗ Николай Панков каланӑ тӑрӑх, хальлӗхе Раҫҫейре ҫар кафедри 72 аслӑ шкулта пур. ЧР Ҫар комиссариачӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн республикӑра хальлӗхе ҫар курсӗсене кӗртмен. Тен, малашне вӗсене уҫӗҫ те.
+12.5 °C