Тутарстанри чӑвашсен наципе культура автономине ертсе пыма ҫӗнӗ ҫынна суйланӑ. Ҫак тилхепене йӑхташӑмӑрсем Тутарстан парламенчӗн депутатне Дмитрий Самаренкина тыттарнӑ. Вӑл ҫын — «Казанский жировой комбинат» (чӑв. Хусанти ҫу комбиначӗ) акционерсен уҫӑ обществин директорсен канашӗн председателӗ.
Хусан тӑрӑхӗнчи чӑвашсен отчетпа суйлав пухӑвне (вӑл Тутарстанӑн тӗп хулинче иртнӗ) унти парламентӑн тата пирӗн республикӑн Патшалӑх Канашӗн ертӳҫисем Фарид Мухаметшинпа Валерий Филимонов, Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев, Чӑваш наци конгресӗн ертӳҫи Николай Угаслов хутшӑннӑ. Сӑмах май, Н. Угаслов та, К. Яковлев та — Тутарстан ҫӗрӗн ҫыннисем.
Дмитрий Самареникин пирки каласан, унӑн ашшӗ Анатолий Самаренкин, Тутарстанӑн мелиораци тата шыв хуҫалӑхӗн министрӗ, КамАЗ гендиректорӗн ҫумӗ пулнӑ.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче ӗнер, чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Чӑваш халӑх ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗн ҫулталӑкри черетлӗ ларӑвӗ иртрӗ. Академи пайташӗсем чӑвашран ҫеҫ мар, инҫетри тӑрӑхсенчен те килсе ҫитрӗҫ — Тутарстанран, Чӗмпӗртен, Пушкӑртран тата ытти облаҫсемпе республикӑсенчен.
Пухура ҫулталӑк хушшинче туса ирттернӗ ӗҫсем пирки каласа пачӗҫ, ҫӗнӗ пайташсене йышӑнчӗҫ (сӑмахран, Мускаван ҫитнӗ Владимир Болгарские). Чи тӑрӑшуллисене хисеп хучӗсемпе чысларӗҫ. Чӑваш халӑх академине пулӑшакансене те манмарӗҫ, вӗсене те хисеп хучӗсемпе чыс турӗҫ.
Пухӑва Станислав Отрыванов ертсе пычӗ. Сӑмах илнӗ хыҫҫӑн кӑҫал вӑл Пӳлерпе Пӑлхар хулисене тата Хусанти Ар масарӗ ҫине ҫитсе килни пирки пӗлтерчӗ. Ҫак ҫулҫӳревре ӑна хумхантарса янӑ пулӑмпа та вӑл пухӑннисене паллаштарчӗ. Хусанти Ар масарӗнче вырнаҫнӑ Николай Ашмарин вил тӑприйӗ ытла та кичеммӗн ларать иккен. Ку уйрӑмах юнашар тенӗ пек вырнаҫнӑ Николай Лобачевскийӗн вил тӑприпе танлаштарсан курӑнать. Станислав Отрыванов пирӗн халӑхшӑн пысӑк ӗҫ тунӑ Николай Ашмаринӑн палӑкне хӑт кӗртме ыйтрӗ, ку енӗпе хӑй те пулӑшма хатӗрри пирки каларӗ.
Шупашкар хула пуҫлӑхне тӳлевсӗр ӗҫлеттерме йышӑннӑ. Ку ыйтӑва республикӑн тӗп хулинчи депутатсем ӗнер иртнӗ ларура татса панӑ. Тӳлевсӗр ӗҫлеттерме хирӗҫ пулнисем иккӗн кӑна тупӑннӑ: Анатолий Игумнов экс-мэр тата Константин Степанов либерал-демократ.
Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗн Председателӗ — хула пуҫлӑхӗ пулнӑ Леонид Черкесов РФ Патшалӑх Думине депутата суйланнӑ хыҫҫӑн хула пуҫлӑхне тӳлевсӗр ӗҫлеттермелли пирки сӑмах тухнӑччӗ. Чӳк уйӑхӗн 8-мӗшӗнче шупашкарсем хула пуҫлӑхне укҫалла е укҫасӑр тар тӑктарассине халӑхпа сӳтсе явма пухӑннӑччӗ. Унта тӗрлӗ шухӑш сисӗннӗччӗ. Либерал-демократсен партийӗн пайташӗ Константин Степанов, сӑмахран, ӗҫлекен ҫынна тӳлемеллине палӑртнӑччӗ. Пухӑва ертсе пыракан Николай Владимиров депутат хӑйӗнпе килӗшменнине кура либерал-демократ тарӑхса тухса кайнӑччӗ. «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин пайташӗ Владимир Кузин малтан тӳлес шухӑшлӑ пулнине пӑхмасӑрах урӑхларах калаҫнӑ май, «ӗҫтешсемпе сӳтсе явнӑ хыҫҫӑн» урӑхларах пӗтӗмлетӳ тунине пӗлтернӗччӗ.
Хула пуҫлӑхӗн тивӗҫне халӗ Ирина Клементьева депутат пурнӑҫлать.
Шупашкарта хула пуҫлӑхне тӳлевсӗр ӗҫлеттересшӗн. Унччен республикӑн тӗп хулинчи Депутатсен пухӑвӗн Председателӗ — хула пуҫлӑхӗ пулнӑ Леонид Черкесов РФ Патшалӑх Думине депутата суйланнӑ хыҫҫӑн ҫак тивӗҫе унӑн ҫумӗ Ирина Клементьева ҫине тиенӗччӗ. Ун хыҫҫӑнах хула пуҫлӑхне тӳлевсӗр ӗҫлеттермелли пирки сӑмах тухрӗ.
Ӗнер шупашкарсем хула пуҫлӑхне укҫалла е укҫасӑр тар тӑктарассине халӑхпа сӳтсе явма пухӑннӑ. Унта тӗрлӗ шухӑш сисӗннӗ. Либерал-демократсен партийӗн пайташӗ Константин Степанов, сӑмахран, ӗҫлекен ҫынна тӳлемеллине палӑртнӑ. Пухӑва ертсе пыракан Николай Владимиров депутат хӑйӗнпе килӗшменнине кура либерал-демократ тарӑхса тухса кайнӑ. «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин пайташӗ Владимир Кузин малтан тӳлес шухӑшлӑ пулнине пӑхмасӑрах халӗ урӑхларах калаҫнӑ. «Ӗҫтешсемпе сӳтсе явнӑ хыҫҫӑн» вӑл урӑхларах пӗтӗмлетӳ тунине пӗлтернӗ.
Тавлашуллӑ ку ыйтӑва Депутатсен пухӑвӗн ларӑвӗнче татса парӗҫ. «Халӑх тарҫисем» еплерех йышӑнасси пирки тӗшмӗртме пулать-ха, ҫапах та пӗтӗмлетӳпе васкар мар.
Куславкка район администрацине 2012-мӗш ҫултанпа ертсе пынӑ Валентин Колумб текех пуҫлӑх мар. Ҫак должноҫрен вӑл юпа уйӑхӗн 31-мӗшӗнче кайнӑ. Унччен йышӑннӑ ҫемҫе пуканран хӑтарма ыйтса вӑл хӑй ҫырнӑ-мӗн. Районти Депутатсен пухӑвӗ тунтикун иртнӗ черетсӗр ларура Валентин Колумбӑн заявленине тивӗҫтернӗ.
Район администрацине вӑхӑтлӑха ертсе пыма райадминистрацин пуҫлӑхӗн ҫумне — строительство, ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхӑн пайӗн пуҫлӑхне Иван Рожкова шаннӑ. Куславккасен ертӳҫине те республика шайӗнче йӗркеленӗ комисси конкурс ирттерсе палӑртӗ, кайран кандидата районти депутатсем ҫирӗплетӗҫ.
Маларах Улатӑр хула администрацийӗ пуҫлӑхӗ Александр Седов тата Етӗрне район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Владимир Кузьмин пуҫлӑх пуканне пушатнӑччӗ.
Чӑваш парламенчӗн спикерӗ пулма Патшалӑх Канашӗн сессийнче паян Валерий Филимонова суйланине эпир маларах пӗлтертӗмӗр-ха. «Фармация» предприяти пуҫлӑхӗнче нумай ҫул ӗҫленӗ ҫак ҫынпа калаҫма-хутшӑнма тивнисем ун пирки ыррине кӑна каланине палӑртмалла. Анчах хальхинче сӑмахӑмӑр ун пирки мар.
Патшалӑх Канашӗн пӗрремӗш сессине, спикера суйличчен, ҫулпа чи аслӑ депутата ертсе пыма шанаҫҫӗ. Ҫапла ку чыса 70 ҫулхи Елена Бадаева, вӑл Шупашкарти 1-мӗш ҫӑкӑр савутне ертсе пырать, тивӗҫрӗ. Анчах парламент ертӳҫине палӑртмалли сасӑлав процедуринче вӑл кӑштах пӑтрашӑнса илнине пула сасӑлава икӗ хутчен ирттерчӗ.
Спикер пулма сӗннӗ пӗртен-пӗр кандидатшӑн, Валерий Филимоновшӑн, пӗрремӗш хутӗнче 37-ӗн сасӑларӗҫ, иккӗмӗшӗнче — хӗрӗхӗн.
Паян Чӑваш Республикин улттӑмӗш созыври Патшалӑх Канашӗн пӗрремӗш сессийӗ иртет. Унти чи пӗлтерӗшлӗ те кӑсӑклӑ ыйтусенчен пӗри спикера суйласси пулчӗ.
Парламента ертсе пыма Валерий Филимонова лартма пултарассине Чӑваш халӑх сайчӗ ӗнерех пӗлтернӗччӗ. Чӑн та, паян ку должноҫе ӑна шанса пачӗҫ. Спикер кандидатурине «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти тӑратнӑ.
«Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партин Патшалӑх Канашӗнчи фракцийӗн пайташӗ Игорь Моляков унчченхи созыври ертӳҫӗнех, Юрий Поповах, хӑварма сӗнчӗ те, анчах Ю. Попов хӑйӗн кандидатурине илессине, унччен ку должноҫе ӑна Чӑваш Ен Элтеперӗ сӗннине, анчах вӑл килӗшменнине палӑртрӗ.
Ҫапла вара депутатсенчен хӗрӗхӗшӗ спикер пулма сӗннӗ пӗртен пӗр кандидатшӑн, республикӑри «Фармация» предприяти пуҫлӑхӗшӗн Валерий Филимоновшӑн, сасӑларӗ.
Паян Чӑваш Енри темиҫе пуҫлӑх порфтельпе сывпуллашнӑ. Хайхисемшӗн ку утӑм кӗтменлӗх пулман: вӗсем — республикӑн Патшалӑх Канашӗн улттӑмӗш созывне депутатне суйлава хутшӑнса ҫӗнтернӗскерсем. «Халӑх тарҫи» ята илсен патшалӑх службинчи пуҫлӑх пуканӗсӗр юлассине вӗсем малтанах пӗлнӗ.
Михаил Игнатьев Элтепер хальлӗхе икӗ пуҫлӑх пирки йышӑну кӑларнӑ. Чӑваш Енӗн ҫутҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министрӗн тивӗҫне Александр Коршунов ертсе пыма тытӑнассине эпир кӑнтӑрлачченех пӗлтернӗччӗ. Каярах Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче кун пирки 133-мӗш номерлӗ хушу пичетленчӗ. 132-мӗш номерлипе вара асӑннӑ министерство пуҫлӑхӗ пулнӑ Сергей Павлова урӑх ҫӗре куҫнӑран ӗҫрен хӑтарасси ҫинчен каланӑ.
Чӑваш Енӗн Тариф службин пуҫлӑхне Альбина Егоровӑна 131-мӗш номерлӗ хушупа ӗҫрен хӑтарнӑ. Пуҫлӑх тивӗҫне ку тытӑмра пуҫлӑх ҫумӗнче вӑй хунӑ Марина Кадилова пурнӑҫлӗ.
Альбина Егоровнӑна ҫӗнӗ созыври Патшалӑх Канашӗнче «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин республикӑри пайташӗсем хысна комитетне ертсе пыма лартасшӑнни пирки Чӑваш халӑх сайчӗ паян пӗлтернӗччӗ.
Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн ҫӗнӗ йыхравӗн вӑхӑтӗнче спикера Валерий Филимонова лартма пултараҫҫӗ. Татӑклӑ йышӑнӑва ыран, Патшалӑх Канашӗн пӗрремӗш ларӑвӗнче, тӑвӗҫ.
Валерий Филимонов кандидатури пирки унта-кунта вӑрттӑн калаҫнинчен тухнӑ сӑмах мар. Республикӑри «Фармация» предприяти пуҫлӑхне «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин регионти уйрӑмӗн паянхи пухӑвӗнче спикера сӗнме йышӑннӑ. Унӑн ҫумӗсем пулма парти пайташӗсем унчченхи созывра та ҫав должноҫе йышӑннӑ Николай Малова тата Республикӑн Тариф службин ертӳҫине Альбина Егорована сӗннӗ.
Комитетсен ертӳҫисене те парти пайташӗсем хӑйсен хушшинче палӑртнӑ. Патшалӑх строительстви енӗпе ӗҫлекеннине малтанхи йыхравра та ҫав комитета ертсе пынӑ Николай Малова сӗннӗ, хысна енӗпе ӗҫлекеннине — Альбина Егорована, социаллӑ ыйтусемпе — Вячеслав Рафинова, экономика политикипе тата АПКпа — Сергей Павлова.
Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче ялти шкулта вӗрентекенсен Пӗтӗм Раҫҫейри III съезчӗ Чӑваш Енре иртессине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Ҫӗршыври вӗрентекенсене К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрне пухнӑ. Халӑх йышлӑ пухӑнакан мероприятисенче тӗрлӗ курав йӗркелесси йӑлана кӗнӗ япала та, хальхинче те фойере тӗрлӗ экспозици ӗҫленӗ. Пысӑк тӳре-шарана, сӑмахӑмӑр Раҫҫейӗн вӗренӳ министрӗ Ольга Васильева пирки, ятарласах кӑтартса ҫӳренӗ.
Мероприятире пулнӑ Александр Белов асӑрханӑ тӑрӑх, министр куравпа ҫав териех тӗлӗнсех паллашни сисӗнмен, мӗншӗн тесен вӑл ун пеккине малтанах курни-илтни палӑрнӑ. Чӑваш сувенирӗллӗ сӗтелӗпе ҫапах та вӑл ытларах кӑсӑкланни сисӗннӗ. Министра чӑваш тумӗллӗ пукане парнеленӗ.
Маларах эпир Ольга Васильевӑна ГТРК журналисчӗн Надежда Андреевӑн ыйтӑвӗ тивӗҫтерсех кайманнине пӗлтернӗччӗ.
+9.3 °C