Ҫимӗк чӑннипех те пысӑк уяв. Ҫак кун мунчара ҫӗнӗ милӗкпе ҫапӑнма, 77 тӗслӗ курӑкпа ҫӑвӑнма хушаҫҫӗ. Хӑш-пӗр тӑрӑхра ку йӑла манӑҫа тухман — курӑк татса сиплӗ шыв хатӗрлеҫҫӗ, ҫӗнӗ милӗк хуҫма вӑрмана каяҫҫӗ.

Ҫимӗк умӗн ҫӑва ҫине кайса ваттисене асӑнаҫҫӗ. Ҫак кун масар ҫине халӑх лӑк тулли пухӑнать. Анчах хӑш-пӗр тӑрӑхра масар ҫинче вилнисене асӑнасси уява ҫаврӑннӑн туйӑнать. Эрех кӳпса лартма килнӗнех туйӑнать. Сӑмахӑм — тури районсем пирки (тен, хӑш-пӗр тӑрӑхра унашкал мар, пуриншӗн те каламастӑп). Пирӗн ҫӑва ҫине эрехсӗр каякан ҫын та ҫук пулӗ. Вилене те «ҫуттисӗр» пытармаҫҫӗ. Анатри районта, Патӑрьел тӑрӑхӗнче, пулнӑччӗ. Ҫынна пытарсан унта никам та эрех сӗнмест. Асӑнма сӗтел хушшине ларсан та эрех-сӑра лартмаҫҫӗ. Пирӗн патра урӑхларах — сӗтел ҫинче эрех пулмалла. Ӑна хӑнасене те ӗҫтереҫҫӗ, вилнӗ ҫынна асӑнса ятарлӑ савӑта ярса пыраҫҫӗ. Ӑна кайран пахчана тухса параҫҫӗ. Тӗлӗнмелле: тури тата анатри районсене темиҫе ҫухрӑм ҫеҫ уйӑрса тӑрать, йӑла вара пачах расна.

Хӑш-пӗр ҫын хӑйне масар ҫинче килӗшӳсӗр тытать.

Малалла...

Эпир пӗлтертӗмӗр ӗнтӗ, ӗнер Ҫеҫпӗл Мишшине асӑнса унӑн палӑкӗ умӗнче сӑвӑ вуласа митинг ирттерчӗҫ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, чӑвашсен Ҫимӗкӗ кунӗнче (вӑл ӗлӗкренпе кӗҫнерникуне лекет) Шупашкарти иккӗмӗш ҫӑвара канлӗх тупнӑ Ҫеҫпӗл Мишши амӑшне те асӑнчӗҫ.

Николаева Агафия Николаевнӑна (1879.02.21–1970.12.07) асӑнма тӑванӗсем, Ҫеҫпӗл Мишши музейӗн заведующийӗ Антонина Андреева, Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай Плотников, чӑваш халӑхӗн историне тӗпчекен Сергей Щербаков ҫитрӗҫ. Вӗсем паллӑ поэтӑн амӑшне чӑваш йӑлипе ҫӑкӑрпа тата ытти апат-ҫимӗҫпе асӑнчӗҫ.

Каласа хӑварас пулать, Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшӗн вил тӑпри ӑҫта вырнаҫни пӗр хушӑ ҫухатнӑ пулнӑ. Вӑл ӑҫта выртнине темиҫе ҫул каялла кӑна тупнӑччӗ. Вӑл тапхӑрта Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшӗн вилтӑприне юнашар канлех тупнӑ ачан амӑшӗ пӑхса тӑнӑ. Ҫавӑнпа та асӑнма килекенсем 9 ҫулта куҫне хупнӑ Виталине те пылак ҫимӗҫпе асӑнмасӑр иртсе каймаҫҫӗ.

Мускаври "ҫавра сӗтел"

Раҫҫей кунӗнче Мускаври йӑхташӑмӑрсем Акатуй ирттернӗ. Унсӑр пуҫне хастарсем Раҫҫей кунне халалланӑ мероприятисем те йӗркеленӗ. Вӗсене Чӑваш енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчелӗхӗ тата Мускаври чӑвашсен ентешлӗхӗ йӗркеленӗ.

Мускаври национальноҫсен ҫуртӗнче Чӑваш Ен Раҫҫей йышне кӗнӗренпе 465 ҫул ҫитнине халалласа «Ҫавра сӗтеле» те пуҫтарӑннӑ. Унта Мускаври чӑвашсен ентешлӗхӗн ертӳҫи Анатолий Григорьев, Мускаври чӑваш культурин обществин ертӳҫин ҫумӗ Гурий Крылов, дивизи командирӗ пулнӑ Василий Чапаев мӑнукӗ Татьяна Чапаева, ирӗклӗ мелпе кӗрешессипе тӗнче чемпионӗ ята темиҫе хутчен те тивӗҫнӗ Сергей Корнилаев, Чӑвашран тухнӑ офицерсен ентешлӗхӗн ертӳҫин ҫумӗ Иван Николаев, Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ строителӗ, «Строитель плюс» фирма гендиректорӗ Анатолий Петров тата ыттисем хутшӑннӑ.

Тӗмен облаҫӗнче «Туслӑх кӗперӗ» ятпа наци культурисен фестивальне йӗркеленӗ. Мероприяти хальхинче Чечеклӗ бульварта иртнӗ. «Вслух.ру» тӗнче тетелӗнчи хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫанталӑк ӑмӑр пулин те халӑх уява йышлӑн пуҫтарӑннӑ тесе пӗлтерет.

Тӗмен облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ Владимир Якушев кашни халӑхӑн картишне кӗрсе ҫаврӑннӑ. Чӑвашсене те хисеп тунӑ вӑл. Тӑван халӑхӑмӑрӑн апат-ҫимӗҫне астивсе пӑхнипех ҫырлахман вӑл: чӑвашсем ташша чӗннӗ те вӗсем пӗрер ҫаврӑм ташлама та кӑмӑл тунӑ. Кӗпӗрнаттӑра Омутнинск районӗнчи Вера Егорова чӑваш хӗрарӑмӗ кӗмӗл укҫаран ӑсталанӑ ҫемье реликвийӗпе те паллаштарнӑ. Йӑхран йӑха парса пыракан пуянлӑха коллекционерсем малтан машинӑлла, кайран тракторла туянма хатӗр пулнӑ.

ЧНК пирки хыпар-хӑнар лартас пулсан яланах пӑтӑрмах сиксе тухать. Вӗсен ӗҫне ҫутатас тесе икӗ хутччен Президиум ларӑвне кайсаччӗ. Унта мӗн илтни-курни пирки хыпар ҫырнӑ хыҫҫӑн яланах нушаччӗ — Валерий Клементьев ЧНК ӗҫне сиен кӳме пултаракан информацие тӳрлетме е кӑларса пӑрахма сӗнетчӗ. Иккӗ пулнӑ хыҫҫӑн урӑх унта ҫул тытма пӑрахрӑм. Ара чи интереслӗ, чи кӑсӑклӑ информацие кӑларса пеме ыйтаҫҫӗ те… Хыпарне вулакана интереслӗ ҫырмасан кам ӑна вулатӑр?

Ак, ӗнер ман алла ҫитес Мӑн Канашӑн пухӑвӗн йыхрав хучӗ лекрӗ. Ӑна вырӑсла ҫырни мана чӑн та тӗлӗнтерчӗ. Ара, вӑл ларура, чӑваш чӗлхине епле малалла аталантармаллине сӳтсе явасшӑн-ҫке! Ӗҫе капла тума юраманнине, тем тесен те ЧНК-ра та пулин хут ӗҫне чӑвашла туса пымаллине кӑтартас тесе хыпара лартрӑм. Сиссех тӑтӑм ӗнтӗ, «конгресран ыран шӑнкӑравлаҫҫех», тесе. Чӑн та Валерий Клементьев шӑнкӑравларӗ.

ЧНК Президенчӗн пӗрремӗш ҫумӗ мана хайхи, каллех, ҫак информацие илсе пеме ыйта пуҫларӗ. Эпӗ, имӗш, ЧНК ӗҫӗнче япӑххине кӑна куратӑп. Лайӑх ӗҫсене ҫутатмастӑп, япӑххисене кӑна.

Малалла...

Мускав облаҫӗнчи информаци политикин управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Раҫҫей кунӗнче Коломенск районӗнче наци туйӗсен фестивалӗ иртет. Ӑна «Пӗр ҫӗршыв — пӗр ҫемье» ятпа йӗркелеҫҫӗ.

Ведомствӑра каланӑ тӑрӑх, уяв программи пуян. Унта мӑшӑрсен дефиле кӑтартмалла, наци туйӗсен йӑли-йӗркипе, апат-ҫимӗҫӗпе паллаштармалла. Ҫавӑн пекех ачасемпе аслисем валли интерактивлӑ программа, ташӑ флешмобӗ хатӗрленӗ, спорт аттракционӗсем ӗҫлӗҫ.

Мероприятие Пушкӑртстан, Дагестан, Кабарда-Балкар, Калмӑк Республики, Коми, Мӑкшӑ, Тутар республикисем, Удмурт, Чечня, Чӑваш республикисем хутшӑнӗҫ.

Фестиваль кӑнтӑрла пуҫланать.

Мускавра ҫӗртме уйӑхӗн 3-мӗшӗнче кӗнеке фестивалӗ иртнӗ. Ӑна Александр Пушкин ҫуралнӑ кунне тата Вырӑс чӗлхин кунне халалланӑ. Курава Раҫҫейри 300 издателсьтво хутшӑннӑ.

Фестивале Чӑваш кӗнеке издательстви те кайнӑ. Вӗсем курава 300 ытла кӗнеке тӑратнӑ – истори, культура пирки, илемлӗ хайлавсем, ача-пӑча литератури.

Экспозиципе Дмитрий Медведев премьер-министр паллашнӑ. Ӑна Чӑваш энциклопедийӗн тӑватӑ томне кӑтартнӑ. Дмитрий Медведев проект тӗлӗшпе ӗҫ малалла пынипе пыманни ҫинчен интересленнӗ. Чӑвашсем электронлӑ версине аталантарнине каланӑ.

Премьер-министра Чӑваш кӗнеке издательстви мӗн чухлӗ кӑларни тӗлӗнтернӗ. Юлашки 3 ҫулта предприяти 940 пин экземпляр кӗнеке кӑларнӑ.

Чӑвашран килнисем Дмитрий Медведева «Чӑваш Республикин этнокультура портречӗ» кӗнеке парнеленӗ.

Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчелӗхӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Мускав хулин думин комиссийӗ хулара чӑваш халӑхӗн Ҫуттакӑларуҫине, чӑваш алфавичӗн йӗркелӳҫине Иван Яковлева халалланӑ палӑка лартас ыйтӑва пӑхса тухнӑ.

Ыйтӑва сӳтсе явас ҫӗре элчелӗх пайташӗсем, Мускаври чӑвашсен ентешлӗхӗ, Раҫҫей архитекторӗсен пӗрлӗхӗн пайташӗ Владимир Филатов хутшӑннӑ. Ҫавӑн пекех Иван Яковлевӑн Чӗмпӗрте вырнаҫтарнӑ палӑкӗн авторӗ, ЧР тава тивӗҫлӗ ӳнерҫи Владимир Нагорнов скульптор та пулнӑ.

Палӑка Мускаври Пысӑк Уҫланкӑ урамӗнче лартма палӑртнӑ. Ку «Полянка» метро станцийӗнчен инҫех мар. Палӑка лартсан сквер та Иван Яковлев ячӗпе хисепленӗ.

Ку ыйтӑва Якиманка муниципалитет округӗнче ҫу уйӑхӗ вӗҫӗнче ҫӗкленӗ ӗнтӗ. Анчах ун чухне палӑк вырӑнне тӗплӗн тишкерме палӑртнӑ.

Ӗпхури чӑвашсен вырсарни шкулӗнче ӑс пухнисенчен пӗри

Ӗпхӳри П.М. Миронов ячӗллӗ чӑвашсен вырсарни шкулӗнче вӗренӳ ҫулӗнчи чи пултаруллӑ ачасене чысланӑ.

Вӗренӳре тата хулапа республикӑн культурӑпа вӗренӳ проекчӗсене хастар хутшӑннисенчен чылайӑшӗ педагогсен коллективӗн тав ҫырӑвне тивӗҫнӗ.

Шкул директорӗ Иван Тарасов «Башинформ» агентствӑна пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал вунӑ ача Ольга Миронован ятарлӑ дипломне тата премине тивӗҫнӗ. Ку премие Пушкӑртстанри чӑвашсен «Канаш» ӗҫтӑвкомӗ Расҫей математикӗн Павел Мироновӑн мӑшӑрӗн Ольга Миронован (Думнован) 140 ҫулхине халалласа ҫирӗплетнӗ.

Вӑл Мариинскинчи хӗрарӑмсен гимназине кӗмӗл медальпе вӗренсе пӗтернӗ. Унтах географи вӗрентекенӗнче тӑрӑшнӑ. Вӑл — «География Уфимской губернии» тата «География Башкирской АССР» кӗнекесен авторӗ. Ӗпхӳри чӑваш педтехникумра та преподавательте вӑй хунӑ. Ӗҫлӗх Хӗрлӗ ялав орденне тивӗҫнӗ.