Хӑш-пӗр палла хӑйпӑтса илнӗ

2008 ҫулхи ҫу уйахӗнче Бинбанк Шупашкара «Ӑс паллисем» скульптура парнеленӗччӗ. Ӑна Хӗрлӗ тӳремре вырнаҫтарнӑ. Монумент ҫинчи чӑваш эрешӗсем — паянхи кун манӑҫа тухнӑпа пӗрех чӗлхе.

Ҫак чӗлхене хӑшӗ-пӗри пачах манасран харать-ши е вӗренесшӗн-ши — «пӗлӳ», «эволюци» тата ытти хаш-пӗр палла хӑйпӑтса илнӗ. «Усал вӑйсенчен хӳтелкен сыхлавҫӑ», «юрату тата хисеп» паллӑсем вандалсене кирлех пулман курӑнать.

Чӑваш ҫырулӑхӗн «Ӑс паллисем» скульптури гранит плита евӗр, 7 тонна йывӑрӑш. Ӑна ятарласа Карелирен илсе килнӗ. Унти чӑваш эрешӗсене Петербург ӑстисем хатӗрленӗ.

Чӑвашсен ӗлӗкхи эрешӗсене ӑнлантаракан пӗрлӗхлӗ ҫӑлкуҫ халӗ те ҫук. Банк ӗҫтешӗсене вӗсене уҫӑмлатма Юрий Петрович Смирнов пулӑшнӑ. Ун чухне вӑл И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн истори факультетне ертсе пынӑ. Шел те, вӑл 2010 ҫулта ҫӗре кӗнӗ.

Скульптура ҫинчи паллӑсем вара сахалланса пыраҫҫӗ…

Вӑрӑм тунасене дизинфекцилеҫҫӗ

Ҫанталӑк ӑшӑтнӑ май вӑрӑмтунасем ӗрчеме пуҫларӗҫ. Вӗсем Шупашкарта та, ялсенче те нумай. Ялта, шел те, вӗсене ятарласа пӗтермеҫҫӗ. Шупашкарта пурӑнакансене вара вӑрӑм тунасенчен хӳтӗлеме тӑрӑшаҫҫӗ.

Йышланнӑ вӑрӑм тунасем ҫынсене канмалли вырӑнсенче тапӑннӑран Шупашкар хула администрацинчен пулӑшу ыйтакан сахал мар пулнӑ. Ҫавна май администраци вӑрӑм тунасене дезинфекцилеме йышӑннӑ.

Ҫак ӗҫе ӗнер, ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче пуҫӑннӑ. Ӑна 25-мӗшӗнче вӗҫлӗҫ. Унччен 25 объекта дезинфекцилӗҫ. Вӗсен йышӗнче — скверсем, парксем, бульварсем… Пӗтӗмпе — 639 тӑваткал метр.

Харӑсах темиҫе бригада ирхи 3–7 сехетсенче ӗҫлӗ. Ятарлӑ экологи организацийӗ вӑрӑм тунасене ҫӗнӗ препаратсемпе пӗтерет. Вӗсем ҫыншӑн сиенлӗ мар, нормативсемпе килӗшсе тӑраҫҫӗ. Пӗр объекта дезинфекцилеме 1–1,5 сехет кирлӗ. Препаратсем курӑк ҫинче, йывӑҫ ҫулҫисем ҫинче юлӗҫ. Эмел хурт-кӑпшанка пӗтерӗ, ӗрчеме май памӗ. Вӑл ҫулла вӗҫленичченех пахалӑхне ҫухатмӗ.

Уяври самант

Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, пионер организацине йеркеленӗренпе 92 ҫул, ӑна Владимир Ильич Ленин ятне панӑранпа 90 ҫул ҫитнӗ. Ҫавна май Шупашкарта мероприяти иртнӗ, пионерсен ретне 50 яхӑн ача тӑнӑ.

Чи малтанах ҫар тумне тӑхӑннӑ шкул ачисем Владимир Ленин палӑкӗ патӗнче марш утнӑ. Уяв линейкине Шупашкарти, Вӑрнар районӗнчи шкулсенчи пионер отрячӗсен, Ҫӗнӗ Шупашкарти Зина Портнова ячӗллӗ отряд, Ишлейри Зоя Космодемьянская ячӗллӗ отряд, Шупашкарти КПРФ хула комитечӗ ҫумӗнчи пионер отрячӗ хутшӑннӑ.

Линейкӑна Шупашкарти РФКП хула комитечӗн бюро членӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Е.В.Сухова уҫнӑ. Вӑл хушнипе Совет офицерӗсен союзӗн представителӗсем, комсомолецсем тата пионерсем Республика тӳремӗнче Ҫӗнтерӳ Ялавне, РФ ЛКСМӗн тата пионерин ялавне йӑтса утнӑ.

ЧР Патшалӑх Канашӗнчи РФКП фракцин ертӳҫи Д.Б.Евсеев Пионери граждан вӑрҫи вӑхӑтӗнче йӗркеленнине, вӑл халӗ те ҫамрӑксене патриотлӑх воспитанине парас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑннине палӑртнӑ. Коммунист депутат пионерсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче аслисемпе тан ӗҫленине каланӑ.

Малалла...

Шупашкарти кӳлмек

Общество вырӑнӗсенче алкоголь шӗвекне сутма чарасси — ҫивӗч ыйту. Ӑна паян Шупашкар хула администрацийӗн планеркинче те ҫӗкленӗ.

Хулари кӳлмекре эрех-сӑра сутма чарасшӑн. Кунта автотранспорт ҫӳрени те тӳре-шарана нумай шухӑшлаттарать. Кун пирки те татса парасшӑн.

— Опыт кӑтартнӑ тӑрӑх, алкоголь шӗвекне ӗҫекен ҫынсем кӳлмекре канакансемшӗн харушлӑх кӑларса тӑратаҫҫӗ. Ҫавна май унта эрех-сӑра сутма чарасшӑн. Тӗп пляжра полици талӑкӗпех дежурствӑра пулмалла тӑвасшӑн, — тенӗ АОУ директорӗ Олег Алексеев.

— Ку ыйту кашни ҫул шухӑшлаттарать. Транспортӑн кӳлмекре ирӗклӗ ҫӳремелле мар, мӗншӗн тесен ку вырӑн — канмалли, автомашина ҫӳремелли мар, — тенӗ Леонид Черкесов мэр.

Ку ыйтӑва администрацире ҫитес вӑхӑтра татса пама шантарнӑ.

Шупашкар хулинчи Мускав кӗперне ҫур ӗмӗр каяллах тунӑ. Унтанпа вӑл япӑхма ӗлкӗрнӗ, каҫса ҫӳреме хӑрушӑ-мӗн. Ҫавна май ӑна юсама йышӑннӑ. Ҫу уйӑхӗн 17–28-мӗшӗсенче тата авӑн уйӑхӗн 23–26-мӗшӗсенче кӗперӗн сылтӑм енӗпе ҫӳрессине чарӗҫ. Анчах варринчен каҫма ирӗк парӗҫ.

Ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнчен тытӑнса ҫӗртмен 17-мӗшӗччен тата авӑн уйӑхӗн 26–29-мӗшӗсенче кӗпер юсакансем варринче йӗрсене юсӗҫ, ҫавна май кӗперӗн айккинчи енӗпе машинӑсен кайма юрӗ.

Юсав ӗҫне «Мостотрест» акционерсен обществин Шупашкарти «Мостоотряд-41» фирмине шаннӑ. Кӗперҫӗсен тӗп тӗллевӗ — кӗперӗн япӑхнӑ «ҫӗввисене» юсасси. Ҫав «ҫӗвӗсене» маларах та юсакаланӑ-мӗн-ха, анчах вӗсен ҫӑрисем тахҫанах тутӑхнӑ, асфальтобетон тытӑнса тӑмасть. 2008 ҫултанпа йывӑр тиевлӗ машинӑсене ун урлӑ каҫарма чарнӑ. «Халӗ эпир пӗр фура та иртмессине асӑрхаттаратпӑр», — тенӗ филиалӑн директорӗн пӗтӗмӗшле ыйтусемпе ӗҫлекен ҫумӗ Павел Мальченко.

46 ҫул каялла эксплуатацие панӑ кӗпере тӑтӑшах юсаса тӑраҫҫӗ пулин те тӗплӗ юсав кирлӗ. Ҫитес виҫӗ ҫуллӑха кулленхи юсавпа ҫырлахӗҫ.

3-мӗш лицейре вӗренекенсем проектпа паллашаҫҫӗ

3-мӗш лицейре 10–11-мӗш классенче вӗренекенсем Шупашкарти пулас планетари строительствине сӳтсе явнӑ. Кун пирки лицейӗн директор ҫумӗ Людмила Ильметова «АиФ» хаҫат корреспондентне каласа кӑтартнӑ.

Шкул ачисем планетари проекчӗ тавра калаҫнӑ. Вӗсем унпа паллашнӑ хыҫҫӑн хӑйсен шухӑшӗсемпе паллаштарнӑ. Яш-хӗре проект питӗ кӑсӑклантарнӑ, килӗшнӗ. Ҫавра сӗтелре кашнинех кӑсӑклантаракан ыйтӑва пама май пулнӑ. Унта хутшӑнакансен йышӗнче астрономипе иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫей олимпиадин призерӗсем те пулнӑ.

Людмила Ильметова каланӑ тарӑх, планетари проектри пекех пулать-тӑк — питӗ аван. Унта ҫаврака экранпа фильмсемпе кӑларӑмсем курма май пулӗ иккен. Фильмсем динозаврсемпе ҫыхӑннисем пулӗҫ-мӗн. Шкул ачисем планетарире юрӑ-кӗвӗ мероприятийӗсем тата концертсем ирттересси пирки те калаҫнӑ.

Тӗлпулура астрономипе кӑсӑкланакан ҫын та пулнӑ. Вӑл шкул ачисене космос, ҫӑлтӑрсем, астрономи пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑл хӑй те планетари строительствипе интересленет-мӗн.

cap.ru сайтри сӑн

Нумаях пулмасть Лакрей вӑрманӗн малашнехи аталанӑвне сӳтсе явнӑ. Ӑна парк евӗр тума тӗллевленнӗ. Шупашкар администрацийӗн культура управленийӗн пуҫлӑхӗ, Людмила Маркова, «Арх-форма» тулли мар яваплӑ общество Дмитрий Каталымов, архитекторсен пӗрлӗхӗн пайташӗ Радий Рахимов, Дмитрий Донсков, «Колобок-лэнд» центр тата Лакрей вӑрманӗн ертӳҫисем реконструкци планне пӑхса тухнӑ.

Унпа килӗшӳллӗн Лакрей вӑрманне тӗрлӗ тӑрӑхсем ҫине пайлӗҫ, вӗсене хӑтлӑ сукмаксем ҫыхӑнтарӗҫ. Халӗ унта кӗмелли вырӑн — пӗрре ҫеҫ. Ҫӗнетнӗ хыҫҫӑн ҫиччӗ пулӗ. Ку Ленин проспектӗнче пурӑнакансемшӗн кӑна мар, Гладков урамӗнче, Асанне кукринче кун кунлакансемшӗн те меллӗ пулӗ.

Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, парк тӗрлӗ ӳсӗмри ҫынсемшӗн канмалли вырӑн пулӗ. Лакрей вӑрманӗн ҫӗнӗ планӗпе килӗшӳллӗн, йывӑҫ-тӗм те нумайрах пулӗ. Халӗ унти 42 гектар лаптӑк ҫинче пӗрре виҫҫӗмӗш пайӗ ҫеҫ — симӗс. Ытти — шывлӑ вырӑн, ҫум-курӑк. Лакрей вӑрманӗнче нумай ҫул ӳсекен юмансем пур. Вӗсене специалистсен пулӑшӑвӗ кирлӗ-мӗн, вӗсене сиплӗҫ. «Арх-фирма» вӑрман лаптӑкне ҫум-курӑкран тасатма сӗннӗ.

Малалла...

cheb-eparhia.ru сайтри сӑн

Вырӑс православи чиркӗвӗн представителӗсем чӑваш митрополине ыркӑмӑллӑх автолбусӗ панӑ. Нушана лекнисем патне тухнӑ кунах ӑна Варнава митрополит ҫветтуй шывпа сапнӑ.

Чӑваш митрополин официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти темиҫе храм ҫумӗнче чиркӗве ҫӳрекенсем килсӗр-ҫуртсӑр тӑрса юлнисене вӗри апатпа тивӗҫтереҫҫӗ. Ҫапла — ҫулталӑк ҫурӑ.

Нумаях пулмасть, ӗнер, волонтерсем «Шупашкар» пасарӗпе 2-мӗш мунча хушшинче вырнаҫнӑ лапама тухнӑ. Унта кашни ытларикун тата шӑматкун 100 яхӑн ҫын пухӑнать-мӗн. Пурте — нушана лекнисем, килсӗр-ҫуртсӑррисем. Кашниех апатланас умӗн кӗлӗ вулать.

Апат ҫитернисӗр пуҫне ятарлӑ автобусра медицина пулӑшӑвӗ те параҫҫӗ. Православи тухтӑрӗсем ҫакнашкал пациентсене эрнере пӗр хутран кая мар пахма тӗллевленнӗ. Вӗсем, кӑмӑл пур тӑк, эмелсемпе, укҫан пулӑшма ыйтаҫҫӗ.

Паян республикӑра Ҫӗнтерӳ кунне халалласа мероприятисем иртнӗ. Шупашкарта Хӗрлӗ тӳремре шӑп кӑнтӑрла Ӑслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 69 ҫул ҫитнине халалласа митинг пуҫланнӑ. ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев халӑха уяв ячӗпе саламланӑ май ветерансене сывлӑх, телей, хавхалану суннӑ.

Митинг хыҫҫӑн Хӗрлӗ тӳремре Шупашкар гарнизонӗн подразделенийӗсен полкӗсем тата ҫар техники парада тухнӑ. Ҫакна курма пин-пин ҫын пухӑннӑ: Шупашкарта пурӑнакансем те, хӑнасем те. Уяв стройӗнче 1 200 ытла ҫын утнӑ, 60 яхӑн ҫар техники пулнӑ. Парада хутшӑннисен йышӗнче — вӑй ведомствисен представителӗсем, Афганистан вӑрҫин ветеранӗсем. Кадет шкулӗн, ачасен полицейски академийӗн тата ҫарпа спорт клубӗсен вӗренекенӗсем те парада тухнӑ.

Уяв колоннисем хыҫҫӑн ҫар техники — «Катюша», Т-34 танк, ЗИСсем тата Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинчи ытти техника — кайнӑ. Авиаци тата парашютистсем уява тата илем кӳнӗ. Шупашкар гарнизонӗн подразделенийӗсен полкӗсем тата ҫар техники парада тухнӑ хыҫҫӑн Хӗрлӗ тӳремре вӑрҫӑ вӑхӑтӗнчи тӗпеле уҫӑлнӑ. Унта ветерансем ҫулсерен тӗл пулаҫҫӗ. Менюра салтак пӑтти, улма-ҫырла, пахча ҫимӗҫ, какай тата фронтри «100 грамм» пулнӑ.

Малалла...

Анастасия Рыжкова (малти ретре, сулахайра пӗрремӗшӗ)

Илемлӗх конкурсӗсем вӗҫӗмех иртеҫҫӗ. Тӗрлӗ шайра йӗркелеҫҫӗ вӗсене. Ӗнер Шупашкарти клубсенчен пӗринче «Чӑваш Ен мисӗ 2014» илемлӗх конкурсӗ пулнӑ.

Унччен хӗрсем икӗ уйӑх хушши конкурса ҫине тӑрса хатӗрленнӗ. Пӗри тепринчен чипер пикесене (яш чух пурте хитре теме пӑхӗ те тепӗр вулакан, ун пек ҫирӗплетни тӗрӗсех мар-тӑр) палӑртма тӳресене ҫӑмӑл пулман имӗш. Вӑрӑм та ҫинҫе хӗрсен илемӗпе киленекен тӳресем Анастасия Рыжкова ыттисенчен хитререх тесе йышӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗ-пикен каярах Раҫҫей шайӗнчи илем конкурсӗнче Чӑваш Ен чысне хӳтӗлеме тивӗ.