Кивӗ тата ишӗлекен ҫуртсенче пурӑнакансен нуши-терчӗ тепӗр икӗ ҫултан вӗҫленмелле. Ҫитес ҫул вӗсене хӑтлӑ хваттерсене куҫарса пӗтересшӗн.

Ҫакӑн пек ҫутӑ ӗмӗтпе Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев паян Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырӑвӗнче, ун пирки эпир маларах пӗлтертӗмӗр, палӑртса хӑварнӑ.

Кивӗ ҫуртсенче пурӑнакансене хӑтлӑ ҫурт-йӗре куҫарма 5 миллиард тенке уйӑрмалла. Ҫурт-йӗрпе ҫыхӑннӑ ырӑ хыпар 847 ҫуртри 13 пин те 100 ҫынна савӑнӑҫ кӳмелле — паян шӑп та лӑп ҫавӑн чухлӗн кивӗ ҫурт-йӗрте кун кунлать те ҫӗр ҫӗрлет.

Хваттер ыйтӑвӗ пирки каланӑ май Михаил Васильевич Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннисене, тӑлӑх ачасене, нумай ачаллӑ ҫемьесене тата ытти ҫавӑн йышши категорие ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерме кӑҫал хыснаран 2,7 миллиард тенкӗ уйӑрассине пӗлтернӗ. Ку тупра 4 пин те 700 ҫемьен пурнӑҫ условине лайӑхлатма ҫитӗ.

Уйрӑм ҫынсене ҫурт-йӗре приватизацилес вӑхӑта миҫе хутчен тӑсса пирӗнтен чылайӑшӗ астумасть те пулӗ. Хӑйсем хӑпартса лартнӑ е укҫа парса туяннӑ пӳрт е хваттере ку саккун пырса тивмест-ха. Муниципалитет харпӑрлӑхӗнчи хваттерте социаллӑ найм килӗшӗвӗпе пурӑнакансене хуҫа пулса тӑма параҫҫӗ.

Хваттере приватизацилеме ирӗк паракан вӑхӑт хальхинче кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче вӗҫленмеллеччӗ. Анчах саккунра палӑртнӑ вӑхӑта кӑҫал тата тӑсса парасшӑн иккен. Тата тепӗр ҫулталӑклӑха теҫҫӗ.

Приватизаци вӑхӑтне ҫулталӑклӑха тӑсма ирӗк паракан саккун проектне хатӗрлеме РФ Патшалӑх Думин вице-спикерӗ Сергей Неверов шантарнӑ. Проекта РФ правительстви куҫӑнсӑр майпа халех ырланӑ. Ҫакна ҫынсем хӑйсен хваттерӗсемпе пӳлӗмӗсене приватизаилесе ӗлкӗрейменнишӗн пӑшӑрханнипе сӑлтавлаҫҫӗ.

Кӑҫал пирӗн республикӑра нумай хваттерлӗ 429 ҫуртри пӗтӗмӗшле пурлӑха юсасшӑн. Тӗплӗ юсавӑн 2016 ҫулхи программине Элӗк, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Пӑрачкав, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Ҫӗмӗрле, Етӗрне, Елчӗк, Тӑвай районӗсем, Улатӑр, Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар, Ҫӗмӗрле тата Шупашкар хулисем кӗнӗ.

Кӑҫалхи тӗплӗ юсав вӑхӑтӗнче нумай хваттерлӗ 24 ҫуртра ӑшӑ энергине, вӗри тата сивӗ шыва, ҫутта шутлакан счетчиксем вырнаҫтарасшӑн.

Тӗпле юсав программипе кунсӑр пуҫне хӑтлӑхпа ҫыхӑннӑ ытти ӗҫ-пуҫ та ирттерме палӑртнӑ-мӗн. Тӳре-шаран типӗ чӗлхи ҫине куҫсан тата Тӗплӗ юсав фончӗн сайтӗнче илсе кӑтартнӑ пек каласан, 42607 ҫыннӑн пурнӑҫ условине лайӑхлатмалла.

Пилӗк е ытларах ача ӳстерекенсене патшалӑх ҫурт-йӗрпе тивӗҫтернине нумайӑшӗ пӗлет-тӗр. Черечӗ ытла хӑвӑрт шумасть пулин те ача ҫуратма ӳркенменнисене хысна шучӗпе пӳртлӗ е хваттерлӗ тӑваҫҫӗ-тӑваҫҫех. Ҫак тӗллевпе Вӑрнар районне кӑна, сӑмахран, пӗлтӗр республикӑран 6 миллион та 489,5 пин тенкӗ уйӑрса панӑ. Укҫана район виҫӗ ҫемьене ҫуртлӑ тума уйӑрнӑ.

Сӑкӑтри Андрейпа Любовь Ивановсене ҫӗнӗ ҫурт уҫҫине Ҫӗнӗ ҫул умӗн, раштав уйӑхӗнче панӑ. Пилӗк ачаллӑ ашшӗ-амӑшӗ вырӑнти К. Маркс ячӗллӗ хуҫалӑхри сӗтпе ҫу ферминче ӗҫлеҫҫӗ. Аслӑ хӗрӗсем Шупашкарта медицина тата педагогика колледжӗсенче вӗренеҫҫӗ. Кӗҫен ачисем шкулта вӗренеҫҫӗ. Унччен ҫемье кил хуҫин ашше-амӑшӗн кивӗ пӳртӗнче пурӑннӑ.

Вӑрнарти Светлана Николаева пилӗк ачине пӗччен ӳстерет. Ӑна валли район центрӗнчи Лесхоз урамӗнче пӳрт лартса панӑ.

Чӑрӑшкас Мӑратри Светлана Кондратьева та пилӗк ачине пӗччен ӳстерет. Кондратьевсем валли ҫав ялтах пӳрт туянса панӑ.

Кӑҫал Вӑрнар районӗнче тата тепӗр икӗ ҫемьене пӳртлӗ тӑвасшӑн.

Малалла...

Эконом-класлӑ ҫурт-йӗре ытларах хута яма тӑрӑшмалли пирки республикӑн Правительство ҫуртӗнче строительство комплексӗнче, ҫул-йӗр, кредитпа финанс организацийӗсенче тӑрӑшакан ертӳҫӗсемпе ирттернӗ канашлура Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев палӑртса хӑварнӑ.

Пӗлтӗр пӗтӗмпе 840 пин тӑваткал метр ҫурт-йӗр хута янӑ, виҫӗм ҫулхипе танлаштарсан ку вӑл 98 процент пулать.

Строительство организацийӗсенчен лайӑхпа «СУОР», «3-мӗш стройтрест», «Иско-Ч», «Отделфинстрой и Партнеры», «Старко» предприятисене палӑртнӑ. Строительство министрӗ Олег Марков ҫавӑн пекех «СУ-ИНКОСТ», «СУ-20», «ТУС», «Мастерстрой» обществӑсене, «Центр» строительство комбинатне асӑннӑ.

Министр строительство валли ҫӗре уйӑрса хунине, вӑл ҫитес пилӗк ҫул валли те ҫитессине пӗлтернӗ.

Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри нумай хваттерлӗ ҫуртсем паян ӑшӑсӑр тӑрса юлнӑ. Хӗл варринчи ку инкек вӗсене ӑшӑтакан 3-мӗш номерлӗ котельнӑй ванса кайнипе сиксе тухнӑ. Вӑл ӗнер каҫхи 20 сехет тӗлӗнче ҫӗмӗрӗлнӗ.

Юсав ӗҫӗсем епле пынипе район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Георгий Егоров тата Кӳкеҫ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Владимир Вершинин паллашнӑ. Юсав ӗҫне паян вӗҫлеме палӑртаҫҫӗ-мӗн.

Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхра инкексем ытти ҫӗрте те пулса иртеҫҫӗ. Ҫӗнӗ ҫул тӗлӗнче Шупашкарти Пролетари урамӗнче ӑшӑ трасси шӑтса кайнипе ҫуртсем ӑшӑсӑр юлнӑччӗ.

Ӗнер республикӑн тӗп хулинче тата тепӗр пӑтӑрмах сиксе тухнӑ. Ӑшӑ трасси шӑтса кайнине пула Шупашкарти клиника пульници тата Президент пепкелӗх центрӗ ӑшӑсӑр тӑрса юлнӑ.

Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ отрасльте тӳлевпе ҫыхӑннӑ улшӑнусем пулса иртмелле. Кӑҫалтан. Кӑрлач уйӑхӗнчен.

Пӗрремӗшӗнчен, хваттер укҫине вӑхӑтра тӳлеменнисене пысӑк пени тӳллетерӗҫ. Иккӗмӗшӗнчен, шыв счетчикӗ лартманнисене те пуҫран шӑлмӗҫ. Кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен вӗсене валли норматива 3 хут ӳстерсе парасси пирки пӗлтереҫҫӗ, утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен — 5 хут. Счетчик лартма техника сӑлтавне пула май ҫуккисене кӑна ун пек норматив пырса тивмӗ.

Счетчика хваттер хуҫисен хӑйсен шучӗпе ларттармалла. Мускавпа Питӗр хулинче 3–6 пине ларӗ, пӗчӗкрех хуласенче, сантехника компанийӗсем йышлӑ маррине кура тӑкак пысӑкрах пулма пултарать теҫҫӗ.

Кунсӑр пусе ӳлӗмрен ҫӳп-ҫап турттарнишӗн хваттер лаптӑкне кура мар, унта миҫен пурӑннине кура тӳлеме тивӗ.

Нумай хваттерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансене юлашки ҫулсенче тата тепӗр тӳлев хушса пачӗҫ: халӗ вӗсен ҫурта тӗплӗн юсассишӗн укҫа тӳлемелле. Капюсавшӑн укҫа тӳлеттерме тытӑнсан халӑх самаях кӑмӑлсӑрланнине нумайӑшӗ астӑвать ӗнтӗ. Ара пулмасӑр. Ахаль те ҫити-ҫитми укҫана тенкӗн-тенкӗн сыпӑнтарса пыракансемшӗн кашни тӑваткал метршӑн хушма укҫа тӳлесси пӗртте ҫӑмӑл мар. Ҫынсем тӳлеме тытӑнса тӑнине кура иртнӗ ҫулхи юпа уйӑхӗнче пени хушма тытӑнчӗҫ.

Ҫынсен хӑш-пӗр категорине капюсавшӑн тӳлеттерес марри пирки ҫӗршывра саккун проекчӗ хатӗрленине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Ҫапла вара чӑн та, ун пек саккун тухрӗ. РФ Президенчӗ регионсене 80 ҫултан аслӑраххисене тӳлеттермелле мар тума ирӗк панӑ. I тата II ушкӑн инваличӗсен, сусӑр ачаллӑ ҫемьесен тата 70 ҫултан аслӑраххисене капюсавшӑн йӳнӗрех тӳлеттермелле тумалли пирки те каланӑ.

Капюсав хакӗ кӑҫалтан пӗр тӑваткал метршӑн 5 тенкӗ те 80 пуса ҫитрӗ.

Кранри лӗкӗллӗ шывшӑн, пуҫтарман ҫӳп-ҫапшӑн тата квитанцири ытлашши нульсемшӗн управляющи компанисене кӑҫалтан штраф тӳлеттерме тытӑнӗҫ тесе пӗлтерет «Российская газета» хаҫат.

Хӑйӗн тивӗҫне йӗркеллӗ пурнӑҫламан компанин хваттер харпӑрлӑхҫисене пахалӑхсӑр пулӑшушӑн ҫав тӳлевӗн 30 процентне, квитанцире тӗрӗс мар цифра кӑтартсан ҫав суммӑран ҫуррине штраф тӳлемелле. Кунсӑр пуҫне ҫӗнӗрен шутласа памалли сӑмахсӑрах паллӑ.

Управляющи компани шульӑкланнине ҫирӗплетсе парас тесен суда ҫитме тивӗ. Сӑмаха ҫирӗплетсе пама кӗнтелем ертсе каймалла. Вӗсем, сӑмахран, ҫутӑ е шыв чарса лартнине ҫирӗплетсе парайӗҫ.

Пахалӑхсӑр пулӑшу пирки Республикӑн патшалӑх ҫурт-йӗр инспекцине ҫӑхавламалла. Унтисем йӗркеллӗ пулӑшӑва кама пула илейменнине палӑртӗҫ. Ҫавӑнти пӗтӗмлетӗве суда ярса парӗҫ.

Компенсацие ҫынсене алӑран тыттармӗҫ. штраф шучӗпе управляющи компани куҫарса панӑ укҫа коммуналлӑ пулӑшушӑн тепӗр уйӑхра тӳленӗ чух усӑ курма кайӗ.

Раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнче йӗпреҫсемшӗн ку Ҫӗнӗ ҫул парни пулнӑ. Шӑрттан ялӗнче нумай хваттерлӗ ҫурта хута янӑ.

Кунта нумаях пулмасть уй пулнӑ, курӑк ешернӗ. Ҫӗнӗ технологисемпе усӑ курса ҫурта кӗске вӑхӑтрах туса пӗтернӗ. Ӑна республика программипе килӗшӳллӗн пурнӑҫланӑ, ҫӗнӗ ҫурта авариллӗ пӳртрисене куҫарӗҫ.

Ҫурта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ ҫӗре ЧР строительство министрӗ Олег Марков хутшӑннӑ. Вӑл ҫӗнӗ ҫурта куҫакансене Ҫӗнӗ ҫула савӑк кӑмӑлпа кӗтсе илме суннӑ. Йӗпреҫ район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Сергей Горбунов та вӗсене ҫак ятпа саламласа ӑшӑ сӑмахсем каланӑ.

Йӗпреҫ хула тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Сергей Фадеев строительсене грамотӑсемпе чысланӑ. Ҫӗнӗ ҫурта 36 ҫемье куҫнӑ. Вӗсене уҫӑсем панӑ, хӗрлӗ хӑйӑва каснӑ.